Vorige week donderdag trok de Schotse minister-president, Hamza Yousaf, de stekker uit de coalitie tussen zijn Scottish National Party (SNP) en de Scottish Greens. Op maandag nam hij zelf ontslag.

De SNP verkeert al een hele tijd in crisis, daar heeft u bij Doorbraak al vaak over kunnen lezen. Net zoals de peilingen in Londen voor de Conservatives onheil voorspellen, doen ze dat ook voor de Schotse nationalisten in Edinburgh. In beide gevallen leeft Labour op rozen. In Schotland is de afstraffing niet zo levensbedreigend voor de SNP als voor de Tory’s in de rest van het land, maar de klappen zijn toch aanzienlijk. De Schotse nationalisten zijn zo verstrengeld geraakt met de macht, dat het vooruitzicht van een electorale nederlaag en een terugkeer naar de oppositiebanken hen het angstzweet doet uitbreken.

Het moeras van de ‘juiste kant’

Het ontslag van Nicola Sturgeon in maart 2023 havende de almachtige nationalistische partij ernstig. Hamza Yousaf nam het van Nicola Sturgeon over na een korte interne strijd. Hij werd gezien als de kandidaat die de continuïteit moest verzekeren. Maar een fractie binnen zijn partij vond dat er net een breuk diende te komen met de voorbije jaren waarin beschuldigingen van corruptie, een bittere broederstrijd met Alex Salmond – de voorganger van Sturgeon – en een sterke focus op een progressieve agenda de boventoon voerden. Het onafhankelijkheidsstreven, de core business van de SNP, zat op een zijspoor en alle focus ging naar genderwetgeving en ecologisch beleid. Kortom, de groene staart van de regering kwispelde met de SNP-hond.

Nochtans kwam de coalitie met de groenen er in 2021 als een ‘pro-onafhankelijkheidscoalitie’. Het moest aan de wereld tonen dat er een politieke meerderheid bestond voor een eigen Schotse staat. Het bood ook aan Sturgeon de kans een regering te leiden die de meest groene en meest moreel verhevene was van de hele Britse Eilanden. Zoals een commentator het opmerkt: de symboliek van het beleid werd belangrijker dan het nut van het beleid. U kent het wel: de juiste kant van de geschiedenis, dat was van belang. Intussen zonken het onderwijsbeleid, de ziekenzorg en de economie verder weg in het moeras.

De wraak van Salmond

Onder druk van de peilingen en de toenemende kritiek van de publieke opinie blies Yousaf die coalitie eind vorige week op. Slechts een kwart van de Schotten bleek de regeringscoalitie nog te steunen. Dat deze beslissing nu zijn eigen ondergang veroorzaakte, is dus opmerkelijk. Een van de groene voorzitters schreeuwde ‘Verraad!’ van zodra de First Minister zijn besluit de wereld instuurde. Yousaf leek er oprecht door verrast.

De Schotse Tory’s kondigden meteen na de beslissing van de First Minister aan, dat ze een motie van wantrouwen indienden tegen Yousaf. Tot alweer zijn eigen verbazing lieten de boze groenen verstaan dat ze die motie gingen steunen. De First Minister verklaarde aan de pers dat hij niet verwachtte dat de groenen zo boos zouden zijn. Hij toonde ofwel een ontzettende naïviteit of een ontzettende onbekwaamheid voor een man met die functie. Zijn politieke overleven hing plots af van de stem van één parlementslid: Ash Regan. Zij liep van de SNP over naar Alba, de partij van Alex Salmond. Ironisch genoeg merkte Yousaf bij haar overstap op dat ‘Regan niet gemist zou worden’. Het geluk van Alba en hun enige parlementslid Ash Regan kon plotseling niet op.

Even leek er een akkoord in de maak tussen Ash Regan en de SNP om het nekvel van Hamza Yousaf te redden. Regan stuurde hem een A’4’tje met enkele eisen over vrouwen- en kinderrechten en ‘onafhankelijkheid als eerste prioriteit’. Maar het bleek Nicola Sturgeon zelf die een overeenkomst onmogelijk maakte. Het water tussen Alba en de SNP is nog veel te diep door de persoonlijke vete tussen de twee voormalige First Ministers. En zo diende Hamza Yousaf de eer aan zichzelf te houden. Er wordt inmiddels uitgekeken naar een opvolger. De enige valabele kandidaat lijkt voorlopig een oud-voorzitter, toen de SNP nog geen machtspartij was.

‘Hamza the Brief’, spotte Alex Salmond, Hamza de Korte. In de Engelse geschiedenis heb je een koning die de ‘Ongerede’ wordt genoemd, dat is de ‘nutteloze’ of de ‘reddeloze’. Reddeloos was deze Schotse politicus alleszins. Het spreekt dan weer voor Hamza Yousaf dat hij de eerste minister-president van de SNP is waar de politie geen onderzoek diende tegen op te starten.

Hamza Yousaf

Hamza Yousaf, de reddeloze minister-president van Schotland