Vorige zaterdag organiseerde het Roeselaarse brandweerkorps een loop van één kilometer voor brandweerlui in interventiekledij op Dwars door Beveren. Zij deden dit om een verongelukte collega te eren. Brandweerlieden die tijdens hun dienst slachtoffer worden van een ongeval hebben recht op financiële ondersteuning van de Koninklijke Nationale Kas van Onderlingen Hulp der Brandweerlieden van België, kortweg de KNKOH. Alleen betaalt die al meer dan drie jaar geen cent meer uit. In december 2020 had de KNKOH moeten opgaan in het nieuw opgerichte Belgische Brandweerfonds onder de vleugels van de Koning Boudewijnstichting. Die overgang loopt alles behalve vlot. Meer dan vijfhonderd getroffen brandweerlui wachten op een uitbetaling in hun geblokkeerde dossier.

Voorgeschiedenis

De kas werd in 1926 opgericht door commandant O.P. Goosens met als doel het ondersteunen van brandweerlieden en nabestaanden die bij inzet lichamelijk letsel opliepen of het leven lieten, zo leren ons de statuten. Verder leren die ons dat het bestuur van de KNKOH is toevertrouwd aan een raad van beheer, van rechtswege onder voorzitterschap van de voorzitters van de vzw BVV (Brandweervereniging Vlaanderen) en de asbl FRCSPB – Aile francophone et germanophone (Federation Royale des Corps de Sapeurs-Pompiers de Belgique). Deze verkiest een dagelijks bestuur bestaande uit een algemeen beheerder, adjunct algemeen beheerder, een secretaris-penningmeester en adjunct secretaris-penningmeester. Sinds de invoering van de nieuwe hulpverleningszones in 2015 loopt de werking echter fout. De statuten werden nooit aangepast aan de nieuwe realiteit. De oubollige werking, waarbij geen ruimte wordt gelaten voor digitale communicatie, zorgde voor spanningen.

In december 2020 komt dan het Belgisch Brandweerfonds dat de oude feitelijke vereniging KNKOH moet vervangen. Bij ontbinding moeten de BVV en de FRCSP instaan voor de vereffening van de hulpkas. Die duidden daarvoor twee vereffenaars aan, Hans Clarysse, voorzitter van de BVV, en Frédéric Lex, (ondertussen ex-) voorzitter van de FRCSPB. Eén probleem: de fondsen worden beheerd door secretaris-penningmeester Dirk Cauwelier, vrijwillig brandweerman op rust en advocaat. Hij zou weigeren deze vrij te geven.

‘Wij hebben tot op vandaag hemel en aarde bewogen om de fondsen vrij te krijgen’, stelt Clarysse, ‘maar de heer Cauwelier weigert mee te werken. Ondertussen zitten alle lopende dossiers geblokkeerd. Ik ben zelf één van de benadeelden. Het plan is nog steeds om de middelen van de oude KNKOH onder te brengen bij het nieuwe Brandweerfonds onder de Koning Boudewijnstichting. Zolang wij die middelen niet kunnen versluizen blijft het nieuwe solidariteitsfonds een lege doos en kunnen we geen slachtoffers uitbetalen. Ik betreur deze gang van zaken.’

Vereffenaars moeten hun werk doen

Volgens Dirk Cauwelier is er meer aan de hand en probeert men de verantwoordelijkheid onterecht in zijn schoenen te schuiven. ‘De zonecommandanten hebben besloten de KNKOH te ontbinden’, vertelt Cauwelier. ‘Zij hebben daarbij twee vereffenaars aangeduid. Het is eigenlijk heel simpel: die vereffenaars moeten met het ontbindingsbesluit en hun aanstelling naar de bank gaan en hun werk doen. Alleen weigeren zij dit te doen.’

Volgens Hans Clarysse blokkeert Cauwelier de transfer van het geld naar het nieuwe solidariteitsfonds. Die bewering slaat nergens op, meent Cauwelier. ‘Ik heb als advocaat honderden keren opgetreden als vereffenaar of curator. U trekt simpelweg met uw mandaat naar de bank. Vanaf dat moment bent u de enige volmachthouder op de rekeningen. Clarysse en zijn Franstalige collega Lex moeten hun werk doen. Om één of andere reden doen ze dit niet en proberen ze mij nu de zwarte piet door te schuiven.’

‘U moet goed begrijpen dat ik als secretaris-penningmeester van een ontbonden feitelijke vereniging juridisch geen enkele bevoegdheid meer heb. Ik kan en mag dus niets meer met dat geld doen. Het is hun taak om dit op te lossen.’

En over de reden waarom zij hun opdracht als vereffenaar niet zouden vervullen: ‘Weet u, ik heb vernomen dat de FRCSPB zich niet kan vinden in de beslissingen van de BVV. Zij zouden het vooral niet eens zijn met de verdeelsleutel van de gelden. Want daar zit volgens mij het probleem. De fondsen gaan niet rechtstreeks naar het nieuwe solidariteitsfonds, maar moeten eerst via de BVV en de FRCSPB passeren.’

‘De vorige zonecommandant van Hulpverleningszone FLUVIA (zone rond Kortrijk, nvdr), die om redenen waar ik niet verder op inga niet herbenoemd werd, wilde 500.000 euro van de hulpkas aanwenden voor een campagne voor preventie en veiligheid op het werk. Zo’n campagne is de taak van de hulpverleningszones. Indien men daarvoor de middelen van de hulpkas wil inzetten is dat oneigenlijk gebruik van de spaarpot die de brandweerlui gedurende 100 jaar hebben bijeen gespaard. Dat geld dient om slachtoffers van ongevallen bij inzet te helpen, niet om campagnes die de taak van de overheid zijn te financieren.’

‘Er zijn nog officieren die plannen hebben om met het geld van de KNKOH als trofee naar de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) te trekken met de bedoeling zo meer kans op promotie te maken. Ik ga geen namen noemen, maar die plannen kwamen mij ter ore. Wat dat betreft kan ik de Franstalige collega’s volgen.’

‘Die onenigheid over de aanwending van de middelen zorgt dan weer over onenigheid over de verdeelsleutel. Volgens de statuten moeten de BVV en de FRCSPB het geld verdelen volgens het ledenaantal van de laatste vijf jaar. Dat komt neer op een verdeelsleutel van 28% voor de FRCSPB en 72% voor de BVV. De Franstalige penningmeester Olivier Louwagie heeft me toevertrouwd dat hij daarmee geenszins akkoord gaat. Hij wil een 40/60 verdeling, zoals het volgens hem in dit land de gewoonte is.’

Probleem met rechtsgeldigheid van ontbinding KNKOH

Clarysse geeft toe dat die plannen om een campagne te financieren bestonden. Die zijn echter van de baan. ‘Die zijn samen met de desbetreffende zonecommandant verdwenen. Het is wel zo dat we de middelen ruimer zouden willen kunnen inzetten. Zo denken we aan een ruimere ondersteuning van het welzijn van onze mensen. Ook het verstrekken van renteloze leningen aan brandweerlieden is een denkpiste die al opdook. We willen de financiering en de werking van het nieuwe Brandweerfonds uitbreiden en moderniseren.’

‘Wat die verdeelsleutel betreft, daar hebben we al afspreken over gemaakt. In extremis kan ik zelfs akkoord gaan met een 50/50 verdeling, zolang de centen uiteindelijk maar in de kas van het Brandweerfonds belanden.’

‘Het probleem is dat de heer Cauwelier de rechtsgeldigheid van de ontbinding van de KNKOH aanvecht, omdat die niet volgens de verouderde statuten zou zijn gebeurd. Daardoor zitten we nu in een vacuüm. Ik begrijp eerlijk gezegd niet dat hij nu zegt dat wij als vereffenaars ons werk moeten doen terwijl hij dit mandaat niet erkend omdat de zonecommandanten en niet de in de statuten vermelde dienstchefs de beslissing tot ontbinding hebben genomen. Wij hebben ondertussen een advocaat onder de arm genomen om de zaak uit te klaren. Ik raad alle gedupeerden aan hetzelfde te doen.’

‘Om de poen is het te doen’

Oud-penningmeester Cauwelier bevestigt dat er een procedure loopt voor de rechtbank van eerste aanleg in Ieper. ‘Daar heb ik dezelfde uitleg gedaan als aan u. In die zaak komt geen schot, hetgeen te wijten is aan de incompetentie van de verantwoordelijken. Ik spreek me overigens niet uit over de rechtsgeldigheid van de ontbinding van de KNKOH. De zonecommandanten hebben tot die ontbinding besloten en dragen daarvoor de verantwoordelijkheid. Ik voel me eerlijk gezegd geschoffeerd door deze behandeling.’

‘Ik heb gedurende 36 jaar de centen van de KNKOH tot ieders tevredenheid beheerd. In die periode heb ik het kapitaal verviervoudigd. Er is nu een miljoen euro in kas. Ik sta er op dat dat geld ten dienste blijft van de brandweerlui en niet afgewend wordt voor andere doeleinden. Ik zal nooit iets tekenen die garantie, tenzij ik wordt ingedekt tot een vonnis dat mij daartoe verplicht. Hier wordt een vuil machtsspel gespeeld op de kap van de gewone brandweerman en -vrouw. Om de poen is het te doen.’

Minister Verlinden niet gemachtigd om in te grijpen

Bij het kabinet van bevoegd minister van Binnenlandse zaken Annelies Verlinden (CD&V) lijkt men niet geneigd zich met de zaak te moeien. ‘De KNKOH is een feitelijke vereniging, die opgericht is in de schoot van de BVV en de FRCSPB’, deelt woordvoerster Marie Verbeke mee. ‘De FOD Binnenlandse Zaken zetelt niet in de raad van bestuur en beschikt ook niet over wettelijke instrumenten om tussen te komen in de beslissingen van de vereniging. De minister van Binnenlandse Zaken hoopt natuurlijk wel dat de partijen tot een oplossing zullen komen.’

Misschien moeten de gedupeerden zich wenden tot het kabinet van de Koning. De KNKOH kreeg ter ere van haar vijftigjarig bestaan het koninklijke predicaat. Het nieuwe Brandweerfonds zit onder de Koning Boudewijnstichting. Deze affaire straalt dus ook af op het koningshuis. Mogelijk zijn zij in staat een doorbraak te forceren om ervoor te zorgen dat de meer dan 500 gedupeerden eindelijk krijgen waar ze recht op hebben.

Hans Clarysse

Brandweerlieden die slachtoffer werden van ongeval al drie jaar niet meer uitbetaald door hulpkas