De christendemocratie is bij de kiezers niet meer wat ze geweest is. Volgens de laatste grote peiling van Het Laatste Nieuws en VTM weet CD&V nog maar tien procent van Vlaanderen te overtuigen. Eenzelfde verhaal aan de overkant van de taalgrens, waar Les Engagés amper één tiende van het kiespubliek bekoort. Doorbraak sprak met Jonah Penninck, nationaal coördinator van Jong CD&V en erevoorzitter van de Christendemocratische Studenten (CDS), over de politieke toekomst van zijn partij en gedachtegoed.

Wat betekent het voor jou om ‘christendemocraat’ te zijn?

Jonah Penninck: ‘Als je aan tien CD&V’ers vraagt wat de christendemocratie is, krijg je tien verschillende antwoorden. “De christendemocratie is voor iedereen anders”, zeggen ze, waarna nog iets gemompeld wordt over “goed bestuur”. Ik vat de christendemocratie samen met één zin: “We zijn niet alleen voor onszelf geboren.”’

‘Daarmee bedoel ik dat mensen bestaan in het belang van hun soortgenoten, om elkaar zoveel mogelijk te helpen. Dat is het mensbeeld van de christendemocraten. We zijn unieke, inherent waardevolle personen met onvervreemdbare rechten, maar net zo goed “gemeenschapswezens” die hun potentieel enkel kunnen realiseren door samen te leven in fundamentele verbondenheid met anderen.’

Samenleving

Bent u als CD&V’er niet verplicht om iets te zeggen over ‘subsidiariteit’ en ‘rentmeesterschap’?

‘Niet zomaar iets. De kleinere eenheden in een samenleving, gezinnen, lokale gemeenschappen en steden of gemeenten. Dat zijn de belangrijkste spelers binnen onze samenleving. Deze eenheden moeten zoveel mogelijk ruimte krijgen om zaken op hun eigen manier te regelen. In het discours van veel hedendaagse christendemocraten wordt subsidiariteit vaak gereduceerd tot de stelling dat een probleem opgelost moet worden “op het meest efficiënte niveau”. Dat laat echter heel wat ruimte voor interpretatie van “het meest efficiënte niveau”. Het echte subsidiariteitsprincipe, zoals geformuleerd in de encycliek Quadragesimo Anno van Paus Pius XI, is nochtans duidelijk: klein boven groot en gemeenschap boven staat.’

‘En ja, ook het rentmeesterschap – een prachtig conservatief begrip. De wereld is niet van ons. De schepping werd in bruikleen gegeven en dient in even goede en, als het even kan, betere toestand door te worden geven aan de volgende generatie.’

De electorale problemen van CD&V worden soms geweten aan het ontbreken van een 21ste-eeuwse bestaansreden. De volkspartij van weleer lijkt haar marktleiderschap definitief te zijn kwijtgespeeld aan N-VA en, misschien wel, Vlaams Belang.

‘CD&V heeft wel een 21ste-eeuwse bestaansreden, maar beseft niet genoeg wat die is. Na de Tweede Wereldoorlog heeft de partij prima werk geleverd rond de socio-economische ontwikkeling van ons land én Europa. Maar, als we inzoomen op het ethische en culturele domein, dan kan ik enkel besluiten dat we daar veel te weinig aandacht voor hebben gehad.’

‘De Nederlandse professor Hans-Martien Ten Napel schreef daarover onlangs een interessant artikel geschreven in het tijdschrift CDV. In dat artikel betoogt de professor dat de christendemocratie in de progressief-liberale val is getrapt rond gender, immigratie, klimaatverandering en de Europese eenmaking. Ik deel die analyse.’

Val

De ‘progressief-liberale val’?

‘Onze samenleving evolueert steeds sneller richting een vrijheid-blijheidssamenleving, waarin iedereen bijna uitsluitend voor zichzelf leeft. Zelfliefde boven naastenliefde. Ook dat is misschien een reden voor het verval van de christendemocratie. Een mens heeft vandaag heel veel rechten, maar nauwelijks plichten. Het zijn nochtans net die plichten die het leven de moeite waard maken.’

‘Een hernieuwde focus op christelijke waarden en een actieve inzet op de ontwikkeling van maatschappelijke cohesie onder de bevolking, is de bestaansreden van onze partij. Mensen die zich vervreemd voelen in en van deze geglobaliseerde wereld moeten opnieuw een thuis vinden bij onze partij. Leo Tindemans was iemand die goed wist dat CD&V in onze moderne samenleving geen centrumpartij kon zijn.’

Oud-voorzitter Joachim Coens leek de partij een nieuw élan te willen geven, onder meer door heldere standpunten in te nemen over ethische kwesties. Zo viel de door de progressieve coalitiepartners gewenste versoepeling van de abortuswet op een koude steen bij de voorzitter. Met zijn opvolging door toenmalig staatssecretaris Sammy Mahdi lijkt de partij zich inschikkelijker op te stellen.

‘Ik was geïnspireerd door de initiële onverzettelijkheid van voorzitter Coens, hoopvol dat hij zijn slag zou thuishalen. Maar van zodra duidelijk werd dat een “wetenschappelijk comité” aangesteld zou worden, zag iedereen van ver aankomen dat de partij het zeer moeilijk zou krijgen. Dat was een strategische blunder van formaat. Door zelf om dat rapport te vragen, kan je het later moeilijk afdoen als een vodje papier.’

‘Even uitgezoomd: je kan een ethisch vraagstuk nooit overlaten aan een comité van wetenschappers. Over ethische kwesties discussiëren doe je vanuit een bepaald mensbeeld. Ook wetenschappers vertrekken vanuit een bepaald mensbeeld. Dus, laat ons deze discussies overlaten aan mensen die verkozen zijn, omwille van hun mensbeeld, en niet aan mensen die daarover onder de mantel van valse wetenschappelijke objectiviteit discussiëren.’

Het ethische profiel van CD&V wordt natuurlijk niet enkel vormgegeven door haar standpunt over abortus. Open Vld, bij monde van voorzitter Egbert Lachaert, hoopt een ‘ethische deal’ te sluiten door de liberalisering van de abortuswet te koppelen aan de euthanasiemogelijkheid voor dementerende landgenoten.

‘Terughoudendheid is belangrijk. Rekening houdend met hoe moeilijk het voor mensen die de diagnose krijgen, vrees ik voor uitspraken zoals “niemand doet zijn naasten dit toch aan”. Patiënten zullen zichzelf mogelijk als een last zien en een euthanasie als enig aanvaardbare uitkomst.’

‘Een voorbeeld uit Nederland: wie wil kan voorafgaand een wilsverklaring opstellen waarin wordt beslist om zichzelf te laten euthanaseren wanneer een vergevorderd stadium is bereikt. Maar wat als de patiënt op het moment van uitvoering tegenstribbelt? Wat dan? Vastbinden en toch uitvoeren? De enige mogelijkheid lijkt mij dan té vroeg sterven, al bij de diagnose, wat de deur op zijn beurt openzet voor andere excessen zoals het “voltooid leven”, waarbij je afscheid neemt met een glas champagne in de hand.’

Sekswerk

Deze federale regering creëerde een wettelijk kader voor prostitutie. Sinds 2022 is ‘sekswerk’ niet meer verboden en zette de meerderheid het licht op groen voor de afsluiting van arbeidscontracten tussen pooier en prostitué. Een nieuwe, ethische overwinning voor uw progressieve partners?

‘De argumenten die worden aangehaald zijn, zoals bij vele andere ethische kwesties, pragmatisch van aard. De legalisering en regulering wordt voorgesteld als een maatregel om gedwongen prostitutie uit te bannen. Ik heb er mijn twijfels bij.’

‘Ik heb vooral oog voor de schaduwzijde van het debat. Beleidsmakers introduceerden het politiek-correcte woord “sekswerk”. Dat is geen toeval. De introductie van nieuwe woorden moet bepaalde praktijken een nieuwe connotatie geven, politiek verteerbaar maken. Sekswerk moet en zal een normaal beroep zijn. Verschillende belangengroepen, bepaalde media en invloedrijke personen zetten zich in om seks tegen betaling maatschappelijk aanvaardbaar te maken. Sorry, maar niet voor mij.’

Heeft CD&V bij dat soort dossiers niet meer gemeen met N-VA en Vlaams Belang, dan met Groen en Vooruit?

‘N-VA en Vlaams Belang hebben op deze dossiers zeker meer gemeen met ons dan de linkse en liberale partijen. Er zijn nog punten waarop wij met elkaar zaken gemeen hebben. Ik denk aan het begrotingsbeleid of de strijd voor Vlaams zelfbestuur. Al zijn er uiteraard ook verschillen. N-VA is op economisch vlak, in mijn ogen, een hardvochtig liberale partij met een niet-bestaande reflex voor sociaal onrecht.’

‘Vlaams Belang is dan weer een partij die ongenoegen niet enkel vastlegt, maar ook actief versterkt. Een partij die zaken afbreekt en maar weinig opbouwt. De studiedienst van Vlaams Belang is een grap. Met die mensen valt geen land te bezeilen – letterlijk. Tom Van Grieken mag de situatie binnen zijn partij dan wel verbeterd hebben, ze is verre van perfect, of zelfs nog maar goed. Als je geen vrienden vindt, ligt dat niet alleen aan alle anderen, maar allicht ook en vooral aan jezelf.’

De score van de Vlaamse christendemocraten zal in 2024 wellicht lager liggen dan die in 2019. Toch zal de partij mogelijks een belangrijke rol spelen tijdens de regeringsvorming. Welk advies zou je de CD&V-onderhandelaars geven?

‘Ik heb er wel vertrouwen in dat we een degelijk resultaat zullen neerzetten. We hebben bekwame ministers. De inhoudelijk, gezonde, centrumrechtse koers van onze voorzitter kan nog altijd aanslaan. Elke verkiezing heeft een verrassing. Wie weet zijn het wel de christendemocraten? Er is nog tijd en hoop.’

‘Ik sta niet vijandig ten opzichte van een helende oppositiekuur. Tenzij de partij écht de kans krijgt om haar programma te realiseren, maar daarover moet je je geen illusies maken als kleinere partij. Te lang aan de macht blijven, dat doet de geloofwaardigheid van een partij geen goed. Reculer pour mieux sauter, dus.’

Hans-Martien Ten Napel

Jonah Penninck (CD&V): ‘De christendemocratie is in de progressief-liberale val getrapt’