Als N-VA-voorzitter Bart De Wever z’n mond opent, dan gaat een batterij opiniehebbers elke lettergreep wikken op de meest gevoelige weegschaal. Eén teen verkeerd gezet en het kot is te klein. Gisteren was het weer zo ver. Een uitspraak van De Wever op VTM bracht een trein van verontwaardiging op gang.

Erg origineel waren de critici niet, want hun reacties vertoonden een hoog kopiëren en plakken-gehalte. Filosoof Thomas Decreus schreef op Facebook: ‘Een niet nader te vernoemen Vlaams-nationalistische toppoliticus schreef eind 2012 over de reductio ad hitlerum als “een discussiebeëindigende stoplap die alleen maar wijst op het intellectuele onvermogen van de gebruiker ervan om op basis van rationele argumenten het debat verder te zetten.” Bij deze.’ De Morgen-commentator Yves Desmet liet aan de twitterwereld weten: ‘De “reductio ad Hitlerum” is een drogredenering, tenzij #bdw ze gebruikt. #weerietsbijgeleerd’. Mediavedette Guillaume Van der Stighelen haakte zijn karretje aan: ‘In zijn DS-column van 26/6/12 deed BDW nog laatdunkend over “het ultieme tegenargument: reductio ad hitlerum”. Een mens kan veranderen.’ Uiteraard kon Jan Blommaert niet ontbreken: ‘Weeral een staaltje verbluffende historische wijsheid van onze burgemeester, die zelf stilaan een dreiging van formaat en een gesel voor zijn Vlaamse mensheid aan het worden is. De Wet van Godwin (die men nooit op hem en z’n partij mag toepassen op straffe van excommunicatie) wordt hier tot briljant politiek inzicht verheven. De dwaasheid regeert Antwerpen.’ We houden het bij deze voorbeelden.

Tenzij die heren De Wevers geschriften tot in detail van buiten kennen, was het vermoedelijk een bericht op de webstek van De Standaard die de hel deed losbarsten. Daar stond gisteren te lezen: ‘In een uitgebreid interview met VTM stelde Bart De Wever zondag dat hij zich grote zorgen maakte over de moslimterreur. “Het is de ergste gesel voor de mensheid sinds Hitler”, klonk het. Dat precies De Wever die vergelijking maakte, deed bij nogal wat mensen de wenkbrauwen fronsen. Want eind 2012 haalde Bart De Wever in een opiniestuk in De Standaard nog zwaar uit naar de kerstboodschap van Koning Albert II en diens verwijzingen naar de jaren ‘30. De Wever omschreef de zogenaamde reductio ad hitlerum toen als “een discussiebeëindigende stoplap die alleen maar wijst op het intellectuele onvermogen van de gebruiker ervan om op basis van rationele argumenten het debat verder te zetten.”’

Voor wie het denken graag uitbesteedt, is het daarmee een uitgemaakte zaak: De Wever, zoveel lijkt wel duidelijk na die eensgezinde kritiek van opiniehebbend Vlaanderen, had zich stevig vergaloppeerd en laten betrappen op een zware inconsequentie. Wie ook graag zelf nadenkt, was wellicht minder overtuigd.

In de papieren versie van De Standaard kregen de mensen die het VTM-nieuws niet hadden gezien een wat bredere berichtgeving. ‘”We hebben het salafisme veronachtzaamd en onderschat”, zei De Wever: “Het is nochtans de ergste gesel sinds Hitler en Stalin. De aanhangers zaaien overal verderf, terreur en dood.”’ (Vreemd dat die Stalin door de Wever-bashers niet geregistreerd is.)

Wikipedia leert terzake het volgende: ‘Een Reductio ad Hitlerum is een redenering in deze vorm: “Adolf Hitler was (of de nazi’s waren) X, dus X is slecht.” Omdat Adolf Hitler door vrijwel iedereen als slecht wordt beschouwd, lijkt het een correcte redenering, maar de drogreden wordt duidelijk wanneer men bijvoorbeeld vegetarisme invult: “Adolf Hitler was een vegetariër, dus vegetariërs zijn slecht.”’

Het volstaat om bij dat alles de hersenen nog een beetje koel te houden om vast te stellen dat genoemde opiniehebbers zich eerder zelf schijnen vergaloppeerd te hebben dan De Wever. Van een Reductio ad Hitlerum was manifest geen sprake in diens woorden. De Wever stelde de moslimterreur niet gelijk aan wat Hitler uitspookte, in tegendeel. Zeggen dat het salafisme de ergste gesel is sinds Hitler en Stalin, houdt in dat Hitler en Stalin erger waren.

Nu is het uiteraard niet verboden om De Wever-allergisch te zijn, maar van mensen als Decreus, Desmet, Van der Stighelen of Blommaert mag toch verwacht worden dat hun afkeer voor De Wever hun lees-, luister- en redeneervaardigheid toch niet helemaal wegveegt. De Wever had zich schuldig gemaakt aan wat ze hem verwijten als hij bijvoorbeeld à la Moureaux had gezegd: ‘met die moslimsterroristen moet je opletten, zo is het in de jaren 30 ook begonnen’. Maar, spijtig voor de pavlovianen van dienst, dat heeft hij dus niet gezegd, zelfs niet ongeveer.

De Wever vindt dat de grote meerderheid van de moslims ‘duidelijker afstand zou moeten nemen van de salafisten’. Daarop volgde op internet de reactie dat ‘de blanken’ zich ook niet geroepen voelden om afstand te nemen van de moorden van Van Temsche of de schietpartij van Breivik. Tiens, zouden die mensen die dat beweren geen kranten lezen? Zowat iedereen in de ‘blanke gemeenschap’ heeft het nodig gevonden met de scherpste bewoordingen afstand te nemen van Van Temsche of Breivik. Terecht overigens. De Wever verwacht van de moslimgemeenschap hetzelfde wat ‘de blanke gemeenschap’ deed bij Van Temsche of Breivik.

Op internet verschenen ook statistieken die zouden aantonen dat er meer nationalistische en separatistische terreurdaden worden gepleegd dan moslimfundamentalistische. Los van de vraag of die statistieken ook kloppen, zou het mooi zijn als daarop volgde, zoals De Wever dat deed voor de moslimgemeenschap, ‘dat het daarbij om een kleine minderheid van de nationalisten gaat, waar de nationalisten ook zelf het slachtoffer van worden en dat het een uitwas betreft.’

Misschien hebben de De Wever-bashers deze ronde qua perceptie gewonnen – want loze verwijten doen het doorgaans erg goed – intellectueel gesproken zijn ze echt zwaar onder de maat geschoven. Zou dat eerste voor hen belangrijker zijn dan het tweede? Spijtig want zo valt de ruimte weg voor echte argumenten en ernstig debat.

Hans van Temsche

Reductio at Hitlerum