Nederland heeft drie bladen die oprecht de eigenschap kwaliteitskrant mogen dragen. De drie zijn Vlaamse eigendom. De Volkskrant werd 100 en hoort bij DPG Media, evenals Trouw, NRC werd 50 en is zusterblad van De Standaard.

Wilt u enkele dagen vroeger dan in De Standaard boeiende buitenlandartikelen lezen, abonneer u dan op het Nederlandse NRC Handelsblad. Die krant blijft investeren in een korps van correspondenten buitenland, een inspanning die de Vlaamse zgn. kwaliteitskranten reeds lang verwaarlozen. De Standaard hevelt van NRC Handelsblad de boeiendste artikelen over. Een goedkope truc. NRC Handelsblad is eigendom van het Vlaamse Mediahuis, de uitgever van onder meer De Standaard. de Volkskrant is in handen van DPG, met VTM, De Morgen, Het Laatste Nieuws als trekkers.

Elite

Rob Hartmans analyseert in het onvolprezen De Lage Landen (tot voor kort Ons Erfdeel) NRC Handelsblad en de Volkskrant bij hun verjaardag. Twee boeken die bij die gelegenheid verschijnen zijn de prikkel: Slijpen van de geest van John Kroon analyseert NRC Handelsblad, De eeuw van de Volkskrant van Hans Wansink doet idem voor Volkskrant.

Rob Hartmans is een deskundige media-analist. Vorig jaar publiceerde hij een kanjer van 750 bladzijden, waarover ik schreef in Doorbraak, over het meest vinnige Nederlandse weekblad, De Groene Amsterdammer. Leeftijd? Haast anderhalve eeuw.

NRC Handelsblad is de fatsoensvleugel van het Nederlandse liberalisme, De Telegraaf de schreeuwerige, vaak platvloerse neef van diezelfde strekking. Het Laatste Nieuws is een Vlaamse variant van De Telegraaf: volks, creatief en meermaals vulgair. Liberaal zijn in Nederland is elitair, liberaal zijn in Vlaanderen is populistisch en anti-intellectueel.

Zuurtegraad

In de jaren zestig heeft de Volkskrant zich bevrijd uit de snel afbrokkelende katholieke zuil en werd het dagblad de toeter van progressief Nederland. Studeren toen was gelijk aan links zijn. Hartmans: ‘Weldenkende, ‘kritiese’ mensen met het hart op de goede plaats lazen de Volkskrant…. Jongeren die door het gooien van stenen de woningnood trachtten op te lossen konden in de Volkskrant rekenen op welwillende aandacht.’ De krant had wel een hoge zuurgraad, vooral als het om cultuur ging. Esthetiek in boeken, films en muziek was uitermate verdacht. Kunst moest maatschappelijke structuren blootleggen en diende de strijd tegen het establishment aan te wakkeren, aldus Hartmans. Bij NRC Handelsblad was de verslaggeving en de benadering van de cultuur niet louter bedoeld om de geachte lezers naar de barricaden te drijven.

Eerlijk aan de twee boeken die Rob Hartmans aangrijpt voor zijn bijdrage is dat zij niet alleen de hoogtepunten maar ook tal van blunders en pijnlijke kwesties aan de orde brengen. De feestedities zijn geen eerstelingen, zowel over NRC als over de Volkskrant verschenen voordien boeiende werken. Zo ver zijn wij in Vlaanderen absoluut niet. Knack wordt dit jaar vijftig en een boek over dit medium en zijn weerspiegeling van een halve eeuw evoluerend Vlaanderen is ver weg. Ook over De Standaard en De Morgen is het behelpen met oude teksten.

Vandermeersch

NRC Handelsblad en de Volkskrant zijn in de voorbije halve eeuw veranderd met het behoud van een zekere continuïteit, oordeelt Hartmans. Over de Vlaamse ex-hoofdredacteur van NRC Handelsblad Peter Vandermeersch (voordien hoofdredacteur van De Standaard), die vertrok in september 2019, schrijft hij: ‘Hoewel die krant onder zijn hoofdredacteurschap een flinke knieval heeft gedaan voor lezers die het allemaal wat minder zwaar en wat minder ingewikkeld willen hebben, richt de krant zich toch nog altijd op wat men met enige overdrijving de intellectuele elite zou kunnen noemen.’

Het liberale NRC Handelsblad, met in de kop het credo Lux et Libertas, krijgt ter rechterzijde het verwijt een parochieblad te zijn geworden van de linkse kerk. Tja. De Volkskrant van haar kant is sinds een halve eeuw ten gronde weinig veranderd. Van modieus links is het blad sedert de Fortuyn-revolte met regelmaat modieus rechts.

Drie behoorlijke dagbladen

Rob Hartmans besluit: ‘Nederland mag zich gelukkig prijzen dat het, met Trouw, beschikt over drie behoorlijke dagbladen die, voor zover dat iets waard is, zich met het predicaat kwaliteitskrant mogen tooien.’

Het essay van Rob Hartmans is goede mediajournalistiek, wel is bizar dat hij nergens verwijst naar het eigendom van de drie kranten, vandaag publicaties met Vlaamse geldschieters. Iets wat de abonnees van De Lage Landen mogen weten.

Hans Wansink

Kwaliteitskranten met Vlaams geld in Nederland