Deze week komen er drie nieuwe films in de bioscoop die — hoe divers ze ook zijn — in wezen een pleidooi voor een betere, harmonieuzere wereld zijn. Dat klinkt misschien wat passé maar dat zijn de films allerminst.

Als de bladeren vallen

Voor zijn twintigste bioscoopfilm Fallen Leaves (***, vanaf deze week in de bioscoop) heeft Aki Kaurismaki, de Finse grootmeester, een even droogkomisch als weemoedig liefdessprookje bij elkaar geborsteld.

Minimal cinema tot kunst verheven. Daar staat Kaurismaki opnieuw garant voor. De lovestory lijkt wat mistroostig misschien, maar is dat hoegenaamd niet. Veeleer is het ‘love is in the air.’

Twee verloren (gelopen) zielen (Hij: ‘Ik hou van eenzaamheid!’) zien (!) elkaar in Helsinki in een karaokebar die zijn beste tijd heeft gehad.
Herfstige kleuren, een hoogst eenvoudige verhaallijn, stoïcijnse gelaatsuitdrukkingen, een flinke dosis melancholie en humor. En op de radio: berichten over Russische aanvallen in Oekraïne. Dat allemaal omkadert het stapsgewijze toenaderingsproces tussen beide hoofdpersonages.
En wees gerust: de traan die je intussen zou laten, is er eentje van ontroering.

The Sound of Freedom

Wanneer Tim Ballard, een binnenlandse-veiligheidsagent, weer eens 22 pedoseksuelen/pedofielen heeft kunnen ontmaskeren maar nog altijd geen kind heeft weten te bevrijden, begint bij de diepgelovige CIA-medewerker, gespecialiseerd in kindermisbruik en vader van zes, het geweten serieus op te spelen.

Dat is het uitgangspunt van The Sound of Freedom van Alejandro Monteverde (***, vanaf deze week in de bioscoop). De bijzonder populaire film (zeer verrassend — 24 miljoen toeschouwers tot nu toe) heet ‘controversieel’ maar om foute redenen die er echt niet toe doen.

Deze intrigerende misdaadfilm is bedacht en opgezet als een betere B-film. Alles wordt er vrij schematisch en vlot verteld, zonder veel nuances. En hij portretteert de gedreven agent die intussen ontslag heeft genomen uit de al te bureaucratische CIA. Dankzij de hulp van Vampiro, een tot inkeer gekomen ex-boekhouder van het beruchte Cali-drugskartel, gaat hij in Colombia op zoek naar overal in de wereld gekidnapte kinderen.
Wanneer Ballard & co. erin slagen met een list 54 kinderen te bevrijden, beginnen de kinderen te zingen. ‘That is the Sound of Freedom’, hoort Ballard Vampiro nadrukkelijk zeggen. Maar Ballards kruistocht is daarmee niet ten einde.

Als voetnoot wordt aan het einde van de film vermeld dat de omzet van kinderhandel en -misbruik groter is dan de handel in wapens. En ook dat de slavernij, waar miljoenen kinderen het slachtoffer van zijn, vandaag groter is dan in de tijd dat slavernij nog legaal was. Niet minder dan acht miljoen (!) kinderen raken elk jaar vermist. Een verbijsterende vaststelling en cijfers waar de goegemeente (!) liever niet van wil horen. Ballards overtuigde hartenkreet ‘Gods kinderen zijn niet te koop’ blijft nog lange tijd nazinderen.

De allerlaatste van Miyazaki

De jongen en de reiger/ The Boy and the Heron (***1/2, vanaf deze week in de bioscoop), de nieuwe animatiefilm van maestro Hayao Miyazaki (82), is allicht zijn laatste werk. Leest u hieronder de indrukken van collega/filmjournalist en animatiefilmkenner Luk Menten:

‘Autobiografisch van inspiratie schetst Miyazaki hoe de pas van de stad naar het platteland verhuisde twaalfjarige jongen Mahito worstelt met een trauma: de dood van zijn moeder. Zij overleed enkele jaren eerder in oorlogstijd in een brandend ziekenhuis. De komst van een stiefmoeder — Mahito’s vader is met zijn schoonzus hertrouwd — rijt de wonden in zijn ziel opnieuw open. Daarbovenop komen de groeipijnen van een puber en de aanpassing aan een nieuwe omgeving en aan een school waar de jongen wordt gepest.

Een reiger komt zijn leven verstoren. De vogel spreekt de jongen toe, lokt hem naar een geheimzinnige, bouwvallige toren en doet hem geloven dat zijn moeder nog leeft, maar in een andere wereld vastzit. Vanaf dan volgen de magische en bizarre surreële gebeurtenissen elkaar in ijltempo op.

Miyazaki bevolkt zijn droomwerelden met een gedrochtelijk mannetje dat in het lijf van de reiger huist en met vreemde dieren van alle slag: schattige knuffels maar ook reusachtige, mensenetende parkieten. Als kijker heb je geen keus en kan je alleen maar zonder reisroute meerijden op een eindeloze roetsjbaan naar bizarre plekken, personages en situaties. Tot in de finale niets nog een catastrofe kan tegenhouden. De parallelle wereld explodeert. Het einde der tijden? En kan Mahito nog terug?
Miyazaki stelt zijn publiek gerust; in de epiloog zien we de jongen in een huis te midden in de natuur waar het leven vreedzaam zijn gewone gang gaat.

Lang geleden al heeft Miyazaki een stijl ontwikkeld — een klare tekenstijl en realistische decors die er als vaag geschilderde, kleurrijke tafereeltjes uitzien — waar hij niet meer van afwijkt.

Ook de productie gebeurt nog op de klassieke manier met een legertje tekenaars onder Miyazaki’s vleugels.

Geen wonder dat het maken van The Boy and the Heron opnieuw jaren in beslag nam. Zijn vorige, zogenaamde afscheidsfilm, When the Wind Rises, dateert van 2014. Daarmee vergeleken zitten er in The Boy and the Heron niet veel rustige momenten ingebouwd. Er is ook weinig poëzie en er staat geen rem op zijn voorthollende verbeelding.

De ontcijfering van de metaforen in de droombeelden van Miyazaki is niet vanzelfsprekend. Het lijkt er eveneens op dat de kunstenaar zijn publiek af en toe graag beetneemt door bijvoorbeeld een uitspraak te droppen zoals: “Hij werd gek want hij had te veel boeken gelezen.”
Thema’s die de meester in zijn vorige films al bezighielden zijn ook nu weer present. Slechts een paar scènes volstaan om zich nog eens krachtig uit te spreken tegen de waanzin van alle oorlogsgeweld.

In het begin van de film zien we hoe Mahito’s vader zijn vrouw wil gaan redden uit een ziekenhuis in de tot een vuurzee herschapen stad. De beelden van de tijdens de Pacific-oorlog door Amerikaanse brandbommen geteisterde stad kunnen zo ontleend zijn uit Tomb of the Fireflies van Isao Takahata. Takahata vertelt daarin op meeslepende wijze het schrijnende verhaal van twee weeskinderen die door de oorlog op de dool zijn geraakt. Wellicht een eerbetoon van Miyazaki aan Isao Takahata, zijn in 2018 overleden vriend en medeoprichter van Studio Ghibli, feitelijk de enige andere vergelijkbare “grote” Japanse animatiefilmmeester.’

Hayao Miyazaki

Films voor een betere wereld