Een van de meest aangename en verrassende boeken van 2021 was voor mij ‘En van waar dit allemaal komt’, de autobiografie van Urbanus. Zie ook de bespreking door Luckas Vander Taelen hier. En het eerbetoon door Johan Sanctorum hier. De komiek heeft er zich niet makkelijk van af gemaakt en beschrijft meer dan 500 bladzijden lang hoe hij geworden is wie hij is, welke tegenstand hij overwonnen heeft en hoe hij zijn gezond verstand tot een consequente filosofie heeft verheven.

Eretribune

Van op de eretribune van zijn leven en carrière krijg je een inkijk op de pioniersjaren van de Vlaamse comedy, muziekindustrie en (commerciële) televisie. Het toont aan hoe alles in een tijdspanne van bijna een halve eeuw ontzettend geëvolueerd en tegelijk hetzelfde gebleven is.

Waar hij met ‘Bakske vol met stro’ destijds enige weerstand overwon van de kerk en de toenmalige BRT, moet hij zich als komiek en stripauteur nu jammer genoeg zorgen maken wanneer hij humor brengt over een zekere profeet.

Alles uitgevonden

Bijzonder relevant te lezen dat Urbanus eigenlijk alles al heeft uitgevonden. Alles wat vandaag de revue passeert lijkt al een keer gedaan.

Waar Urbanus Vlaanderen een milieugeweten schopte met de hit ‘Madammen met een bontjas’, lijkt de tekst wel geschreven voor plastisch chirurg Jeff Hoeyberghs. ‘Ik ga een zaak beginnen in madammevellen – Hunne rug en hunnen buik, die naai ik aan elkaar – Van hun lippen elastiekjes om geleipotten te sluiten – En zo maak ik vanalles in echt madammeleer –
M’n winkeltje zal draaien, m’n financies nog veel meer’.

Ook al liet Hoeyberghs 15 jaar geleden, in januari 2007, al optekenen: ‘Ik ben dokter, maar ook clown, beeldhouwer, schrijver en nu dus ook zanger…’ en bracht hij effectief ook al twee carnavalsnummers uit (waaronder Oepsasee), hij komt er niet mee weg. De vraag is of Urbanus er nu wel nog zou mee wegkomen. Vandaag, onder de tirannie van slechte wetten, heet dat immers ‘haat zaaien’.

Voor veel minder dan €130.000 zorgt een Instituut (voor de gelijkheid van vrouwen en mannen) ervoor dat je opgeborgen wordt.

Madammen met een hoofddoek

Urbanus stelt zich dan ook terecht de vraag of deze mening als “Madammen met een hoofddoek” vandaag nog vrij geuit zou kunnen worden. De vraag stellen is ze beantwoorden en daarmee zijn we nu in feite minder vrij dan in de jaren 70. Nochtans zou een dergelijk nummer vandaag even emanciperend kunnen werken naar al de vrouwen die ondoordacht of onder dwang een hoofddoek dragen. Net zoals ‘Bakske vol met stro’ de bemoeienissen van de katholieke kerk met de media definitief naar het verleden heeft gekatapulteerd.

Een ander punt dat vaak terug komt is hoe Urbanus als Vlaming uit de rand rond Brussel werd gediscrimineerd. Dat begon al als jonge bakkershulp in Brussel en ging uiteraard verder in het leger onder eentalig franse officieren die hem ‘Sale Flamin’ noemden en hem de meeste gore klussen lieten doen.

Vlamingenhaat

Zelfs als in Vlaanderen en Nederland gevestigde artiest en succesvol filmmaker, kreeg hij in Brussel nog te maken met Vlamingenhaat. Een nog steeds zeer herkenbare anekdote uit het boek illustreert dit meesterlijk.

Na de kaskraker ‘Hector’ maakte Urbanus in 1990 op de Grote Markt van Brussel opnames voor z’n tweede filmhit ‘Koko Flanel’. Vandaag heeft Brussel net als andere grote steden een departement citymarketing dat er alles voor over heeft om een dergelijke productie in haar decors te lokaliseren.

In die tijd was Hervé Brouhon de eerste socialistische burgemeester van Brussel. Die was burgemeester kunnen worden ter vervanging van Paul Vanden Boeynants die wegens corruptie werd veroordeeld. Onder zijn burgemeesterschap vond in 1985 het Heizeldrama plaats. Negenendertig mensen kwamen om het leven. Brouhon werd als medeverantwoordelijke voor de rechtbank gedaagd.

Stante pede laten verwijderen

De filmploeg had de Grote Markt met schuim van de brandweer omgetoverd in een sneeuwlandschap. Tijdens de opnames ontpopte deze Brouhon zich als een Vlamingenhater van filmische proporties. ‘Quoi? Un film flamand? Jamais!’ brulde Brouhon. Hij wou Urbanus en de hele ploeg stante pede laten verwijderen en haalde er zijn politie bij.

Gelukkig was de commissaris nog iets beter bij zinnen en wees Brouhon er op dat hij zelf maanden eerder een schriftelijke toelating had ondertekend. Dat wist hij niet meer en hij bleef eisen dat de opnames stilgelegd werden. Uiteindelijk heeft de politiecommissaris Brouhon toch kunnen overtuigen en is hij woest weggelopen.

Toen de geldverslindende opnames uiteindelijk hervat werden, hoorden ze een klokje luiden in de toren van het stadhuis. Een klokje dat in geen 100 jaar meer gebruikt was. Bleek dat Brouhon in al z’n haat en rancune iemand verplicht had in de toren te kruipen om die klok aan te zetten en de opnames te verstoren. Brouhon had daarna de deur op slot gedaan en de sleutel meegenomen.

Uiteindelijk heeft de politie er een slotenmaker moeten bijhalen om de klok weer stil te leggen. Die Brouhon heeft dus tot het uiterste persoonlijk alles in het werk gesteld om de opnames van deze Vlaamse film in Brussel te saboteren. Urbanus had eigenlijk op de eindgeneriek van de film moeten zetten hoeveel geld de film had opgebracht en hoeveel er daarvan als belasting naar Brussel getransfereerd is om deze en andere discriminerende, haast racistische praktijken te blijven financieren.

‘En van waar dit allemaal komt’ is nog steeds te koop bij Doorbraak boeken.

Hervé Houbron

Urbanus, het vaccin tegen woke