De toestand van Parijs is na ruim 20 jaar socialistisch bestuur in veel opzichten deplorabel. Verschillende landen waarschuwen hun burgers die op vakantie willen naar de lichtstad. En dan komen volgend jaar de Olympische Spelen eraan…

‘Dans Paris, Paris dégoûtant, seuls les rats sont contents.‘ In dat afschuwelijke Parijs hebben alleen de ratten het naar hun zin, zo zingt de inmiddels 89-jarige chansonnier Pierre Perret. Hij lijkt een puntje te hebben: Parijs mag nog altijd de populairste vakantiebestemming ter wereld zijn, toch belandde de lichtstad onlangs met stip in de top tien van meest teleurstellende toeristensteden. Eén ding is zeker: romantisch is Parijs zeker niet meer. Goedbeschouwd gaat het bergaf sinds socialisten begin deze eeuw het roer overnamen van onder meer Jacques Chirac, de laatste populaire burgemeester.

Zelf ging ik bij ieder bezoek aan Parijs meteen naar de Rue d’Amsterdam vlakbij het Gare du Nord. Niet uit chauvinisme, maar omdat zich daar de beste kaaswinkel van Parijs bevond: een walhalla met de overweldigende geur van honderden kaassoorten. Toen ik de straat een aantal jaren geleden opnieuw bezocht, leek het of er oorlog had gewoed. De winkels die ik kende waren veranderd in verkooppunten van ansichtkaarten, telefoonkaarten en paraplu’s, gerund door Afrikanen.

In diezelfde Rue d’Amsterdam bevond zich ooit de Engelse pub uit ‘À Rebours’, van de Franse schrijver J.K. Huysmans. Gewapend met de Baedekers Gids van Londen nuttigde de held van dat boek, de Duc des Esseintes, daar een overvloedige maaltijd. Hij wilde in de stemming komen voor zijn geplande reis daarheen, vanaf het eveneens dichtbij gelegen Gare Saint-Lazare. Dit speelde in de 19de eeuw: de Duc had in zijn eenzame landhuis buiten Parijs Dickens zitten lezen bij de haard, en vervolgens enorme zin gekregen Engeland te bezoeken. Maar tegen de tijd dat hij was uitgegeten en de trein moest halen, was de lust hem vergaan. ‘Waarom die mooie fantasieën over Londen laten verpesten door de werkelijkheid’, bedacht hij zich. ‘Al dat gedoe als je toch ook voortreffelijk vanuit je stoel kunt reizen. Dat kan alleen maar teleurstelling opleveren.’

De Duc des Esseintes vermeed daarmee de dramatische gemoedstoestand waarin sommige toeristen schijnen te kunnen raken als hun geïdealiseerde bestemming zwaar tegenvalt. Het kan geen toeval zijn dat die psychische nood bekendstaat als het ‘Syndroom van Parijs’. In 1986 als eerste zo genoemd door de in Parijs werkzame Japanse psychiater Hiroaki Ota, omdat het vooral onder Japanners voorkomt. Zij schijnen de meest lyrische ideeën te koesteren over Parijs als centrum van westerse cultuur. Die botsen vanzelfsprekend met de werkelijkheid – al helemaal met die van vandaag.

Hallucinaties

De Franse psychiater Mahmoudia, van het befaamde Hotêl-Dieu-ziekenhuis naast de Notre-Dame, spreekt over ‘psychopathologie met als symptomen onder meer hartritmestoornissen, hallucinaties en depersonalisatie’.

Het wordt door de Japanse ambassade ontkend, maar onder Parijzenaren circuleert het hardnekkige gerucht dat regelmatig Japanse toeristen worden gerepatrieerd met ernstige ziekteverschijnselen. Zeker is dat de politie recent een Japanse toerist uit zijn hotelkamer moest halen die zich daar had opgesloten vanwege een zware depressie, en met niemand meer wilde of kon communiceren. Hij werd overgedragen aan de Japanse ambassade, die hem per omgaande naar huis vloog.

In Parijs vinden de meeste verkrachtingen tegenwoordig niet meer plaats in de buitenwijken, maar in een straal van één kilometer rond de Eiffeltoren. Bijna dagelijks worden vrouwelijke toeristen aangerand op het Champs de Mars. Als het balletje-balletje of de straathandel in neptroep niet genoeg oplevert, slaat de frustratie kennelijk toe bij al die Afrikanen en Oost-Europeanen. De bewoners van aangrenzende miljoenenpanden roeren zich: zij kunnen ’s avonds niet meer veilig de hond uitlaten.

De hoofdrol in het ideale maar virtuele Parijs is weggelegd voor Montmartre. Niet in de laatste plaats door het poezelige beeld van die wijk in de waanzinnig populaire film ‘Amélie’, over een kinderlijke jonge vrouw die in een schattig cafeetje werkt: ‘Les deux Moulins’. Nu een TikTok-bedevaartsoord met rijen van een kilometer.

De film is van 2001, toevallig het jaar waarin de eerste socialistische burgemeester aantrad. Dat lijkt niet lang geleden, maar het verschil tussen het beeld van Montmartre in deze film en de werkelijkheid van nu kon niet groter zijn. Als Amélie vandaag opnieuw met haar hoofd in de wolken door Montmartre zou huppelen, zou ze vast over een rat struikelen. Daar wemelt het van: ze komen op het afval af dat de vele restaurantjes buitenzetten, en dat zeer onregelmatig wordt opgehaald.

Restaurantjes

Journalisten gingen in het verleden regelmatig undercover als serveerster of kok in die restaurantjes, om met verborgen camera de deplorabele toestand in de keukens vast te leggen. Er werken uitsluitend import-Fransen, die iedere avond wraak nemen op al dan niet reëel racisme. Door bijvoorbeeld het eten met blote handen op de borden te kwakken en er nog eens flink in te spugen. Als er in de drukte een bord over de vloer gaat, wordt het eten lachend opgeveegd en alsnog geserveerd.

Heel Frankrijk heeft wel eens huilend van het lachen naar dit soort beelden gekeken. En ze komen helemaal niet meer bij van de lege flessen dure wijn, waar iedere avond Algerijnse foezel uit een pak ingaat. Wie echt nog denkt dat je in Montmartre lekker kunt eten, proeft het verschil toch niet.

Toen de Parijse burgemeester Hidalgo meedeed aan de laatste presidentsverkiezingen, was haar motto: ‘Alle geweldige dingen die ik voor Parijs doe, kan ik ook voor Frankrijk doen…’

Ze kreeg om precies te zijn anderhalf procent van de stemmen. Om daarna toch even unverfroren verder te gaan als ‘Notre-Drame de Paris’.

De rommel en de ratten op straat interesseren Hidalgo niet bijzonder, net zomin als de uit de klauw gelopen criminaliteit en onveiligheid. Ze heeft belangrijker zaken aan haar hoofd, zoals het laten verwijderen van de befaamde eeuwenoude boekenstalletjes langs de Seine. Die zouden ‘het uitzicht verpesten’ voor de openingsceremonie van de Olympische Spelen volgend jaar. Waar tienduizenden Parijse crimineeltjes al handenwrijvend naar uitkijken.

Hiroaki Ota

Het Syndroom van Parijs