Vanaf november 1830 vergaderen in Londen vijf grote mogendheden (Oostenrijk, Pruisen, Rusland, Engeland en Frankrijk) over de toekomstige staatkundige structuur van de Nederlanden. De Belgische afscheiding wordt niet zomaar geslikt.

De onderhandeling gebeurt stapsgewijs: telkens men het over iets eens is, wordt dat resultaat bekend gemaakt via een van de tientallen ‘Protocollen’. Dit zijn de enige geschreven documenten; de rest blijft geheim.

Tijdgenoot Honoré Daumier (1808-1879) maakte er een karikatuur van: de Europese grootmachten beslissen over het lot van Holland (de hond) en België (de kalkoen), die zijn vastgebonden aan een paal. Van links naar rechts de volgende grootmachten: Pruisen (het paard), Oostenrijk (de aap), Rusland (de ijsbeer), het Verenigd Koninkrijk (de vos) en Frankrijk (de haas). Rusland houdt Polen (de vrouw op de grond) vastgebonden onder zijn voet.

Het Franse verdelingsplan Flahaut

De vertegenwoordigers krijgen het verdelingsplan van de Franse diplomaat Auguste-Charles Flahaut op hun bord. Deze onwettige zoon van de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Charles-Maurice de Talleyrand, stelt voor om België op te splitsen, min of meer langs taallijnen en natuurlijke grenzen.

Iedereen krijgt wat: de huidige provincies Antwerpen en Limburg gaan naar Nederland, behalve de stad Antwerpen. Die zou samen met Oost- en West-Vlaanderen de ‘Vrijstaat Antwerpen’ vormen, een Brits protectoraat. Brussel, Waals-Brabant, Henegouwen en een deel van de provincie Namen gaan naar Frankrijk. Alles ten oosten van de Maas (de rest van Namen, de provincie Luik en heel Luxemburg) zou Pruisisch grondgebied worden.

Dit Franse verdelingsplan wordt verworpen. De intensieve onderhandelingen tussen de Europese grootmachten over de toekomst van de Zuidelijke Nederlanden na de Belgische afscheiding worden verdergezet.

Het belangrijkste protocol is nummer 11 van 20 januari 1831. De mogendheden erkennen daarmee de onafhankelijkheid van België en geven het de grenzen van 1790. Maar het ‘Nationaal Congres’ in Brussel verwerpt onmiddellijk deze territoriale regeling, omdat het Zeeuws-Vlaanderen, geheel de provincie Limburg en ook het groothertogdom Luxemburg bij België wil gevoegd zien.

Door dit Belgisch verzet zal het nog tot april 1839 duren vooraleer het werk van de Conferentie van Londen definitief wordt door het Verdrag van Londen.

Honoré Daumier

Vandaag 1831: de vijf grote mogendheden vergaderen in Londen over ‘het Belgisch probleem’