De onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty door een radicale Tsjetsjeense moslim, omdat hij in een klaslokaal cartoons had getoond van de profeet Mohammed, blijft voor heisa zorgen. In zijn toespraak op de begrafenis van Paty zei de Franse president Emmanuel Macron, en we citeren letterlijk, ‘Nous défendrons la liberté que vous enseigniez si bien et nous porterons haut la laïcité. Nous ne renoncerons pas aux caricatures, aux dessins, même si d’autres reculent’.

Franse producten uit de rekken

Deze uitspraak is slecht gevallen bij vele moslims, want voor hen betekent dit dat Macron eigenlijk groen licht geeft om maar verder cartoons van de profeet Mohammed te publiceren. Volgens de Turkse president Erdogan heeft Macron ‘psychische checks’ nodig, en dat is niet meteen het gebruikelijke discours in het diplomatieke wereldje. Ook Iran, Pakistan, Koeweit, de in Saoedi-Arabië gevestigde Organisatie voor Islamitische Samenwerking (OIS), de Samenwerkingsraad van Arabische Golfstaten (GCC), en (misschien verrassend) Jordanië hebben hun ongenoegen laten uiten.

De oproepen om Franse producten in supermarkten te boycotten zijn niet meer bij te houden. In Koeweit en Qatar werden al effectief Franse producten uit de rekken gehaald. Palestijnen betoogden aan de residentie van de Franse ambassadeur in Tel Aviv (Israël) om hun ongenoegen te uiten tegen Macron. Er vonden ook betogingen plaats in de Gazastrook, in de buurt van Aleppo (Syrië), in Libië, en elders.

Aandacht afleiden

Je mag als westerse politicus nog honderd keer herhalen dat je de radicale en extremistische moslims viseert, en niet de islam of de moslims op zich, de boodschap komt maar niet over. Het idee van een cordon sanitaire leggen rond bepaalde politieke partijen in Europa mag dan al in zijn, ook veel zogenaamde gematigde moslims hebben het vaak moeilijk om te pleiten voor een cordon sanitaire rond radicale moslims, want de solidariteit tussen alle moslims (de oemma) blijft belangrijk, en een boycot van radicalere elementen leiden alleen maar tot fitna (chaos) binnen de geloofsgemeenschap.

De bitsige reacties bij veel moslims in de islamitische wereld tegen Macron zijn grotendeels oprecht, maar van de kant van een aantal politici is er duidelijk manipulatie. Economisch gezien lijden de meeste Arabische en islamitische landen zoals iedereen onder de gevolgen van corona. En door de verminderde vraag naar olie daalt de olieprijs op de wereldmarkt, wat betekent dat olie-exporterende landen zoals de Golfstaten minder inkomsten hebben.

Tenslotte hebben veel inwoners uit de islamitische landen het moeilijk met de autoritaire en dictatoriale regimes waarin ze leven, de wijdverspreide corruptie, het gebrek aan perspectief op een betere toekomst. In een dergelijke context komen de cartoonuitspraken van een Macron als een geschenk uit de hemel, want die laten toe de frustraties en irritaties van de bevolking af te leiden van de echte, binnenlandse problemen, en te kanaliseren naar een externe vijand.

Afbeeldingen van de profeet

De islam beschouwt zichzelf als een strikt monotheïstische godsdienst. Meer zelfs, moslims denken dat zij de enige echte monotheïstische religie zijn. Het christelijke idee dat Jezus de zoon van God zou zijn is daarmee flagrant in strijd. Moslims ontkennen ook het monotheïstisch karakter van de Joodse godsdienst (Koran, 9:30). Omdat moslims de profeet Mohammed enkel beschouwen als een mens, en absoluut niet als een zoon van God (en dat standpunt is vergelijkbaar met de arianistische ‘heresie’ binnen het christendom), willen zij dan ook niet dat de profeet Mohammed wordt afgebeeld, want moslims zouden wel eens in de verleiding kunnen komen om Mohammed te aanbidden, in plaats van God (Allah).

Gezien anno 2020 de kans onbestaande is dat een moslim, bij het zien van een afbeelding van de profeet Mohammed, Mohammed zou beginnen aanbidden als een God, of als een zoon van God, is het natuurlijk absurd om het verbod op afbeeldingen van de profeet te blijven handhaven. Ondertussen stellen we wel vast dat er in de oude Ottomaanse beeldende kunst afbeeldingen van de profeet Mohammed zijn te vinden, en dat in het sjiitische Iran afbeeldingen mogen verschijnen van de profeet als jonge man (van de profeet toen hij nog geen profeet was dus; volgens de islamitische traditie begon het profeetschap van Mohammed pas op 40-jarige leeftijd).

Als krijger of terrorist

Misschien is het probleem niet zo zeer dat Mohammed op cartoons staat, maar dat hij erop staat als krijger of terrorist? Ook dan kan men zich vragen stellen. In de ‘canonieke’ Mohammed-biografieën van Ibn Hisham (-833) en Ibn Ishaq (704-770), de sira van de profeet dus, alsook in klassiekers zoals De geschiedenis van de profeten en koningen van Tabari (839-923), krijgen de profeet en zijn kompanen uitbundige lof omwille van hun veroveringen, razzia’s, gevangenneming van tegenstanders, het verdelen van verzamelde buit, etc.

En dan spreken we nog niet over de Bidaya wa nihaya (‘Het begin en het einde’) van de bekende korananalist (tafsir), jurist en hadithverzamelaar Ibn Kathir (1300-1373), waarin aan de profeet Mohammed wonderen en eigenschappen worden toegekend, in vergelijking waarmee de wonderen van Jezus-Christus in het Nieuwe Testament wel kattenpis lijken te zijn.

Stof voor discussie

Blijft de vraag waarom zo veel moslims niet reageren als voor de zoveelste keer een moslim waar ook ter wereld een terroristische aanslag of moord pleegt in naam van zijn geloof, maar wel geërgerd zijn wanneer een beeltenis of cartoon van de profeet Mohammed, al dan niet als krijger, ergens verschijnt. Het zal wel kloppen dat de doorsnee moslim in Frankrijk of elders niet akkoord is met de onthoofding van Samuel Paty, maar echt gechoqueerd was men blijkbaar nu ook weer niet.

Net zoals elke militaire of politionele actie van Israël tegen de Palestijnen voor emoties en ergernis zorgt in de oemma , maar het opmerkelijk kalm bleef in diezelfde oemma toen bijvoorbeeld de Islamitische Staat in april 2015 het Palestijnse vluchtelingenkamp Yarmoek in het zuiden van Damascus binnenviel, en daar even ‘grote kuis’ hield. Cartoons, de profeet Mohammed, vrije meningsuiting, ‘laïcité’, islamofobie, etc., het valt te vrezen dat ze nog lang stof voor discussie zullen bieden.

Ibn Kathir

Anti-Franse betogingen in het Midden Oosten