Het WK voetbal vindt dit jaar plaats in de golfstaat Qatar van 21 november tot en met 18 december. Qatar, een land onder een islamitisch regime, waar persvrijheid onbestaande is, homoseksualiteit strafbaar, en de koninklijke familie heel het bestuursapparaat controleert. Over de miserabele omstandigheden waarin tienduizenden arbeidsmigranten, in feite semi-slaven zonder rechten, de stadions bouwden en bij bosjes in de gloeiende hitte omkwamen, is ondertussen al heel wat inkt gevloeid, zie ook de bijdrage van Filip Michiels in juli van vorig jaar.

Maar de wereldvoetbalbond FIFA, die het tornooi via steekpenningen aan Qatar toewees, is volop bezig de plooien glad te strijken. Business as usual, het gaat over sport hé, beste mensen, we doen niet aan politiek. Ook bij de topvoetballers, die wel een kniebuiging maken als statement tegen racisme, voelt niemand zich geroepen om een kritisch geluid te laten horen over de shariastaat waarin ze komend najaar hun voetbalkunsten mogen vertonen. Het gaat namelijk om poen en het verhogen van hun marktwaarde, televisierechten en zo, en dan moeten die principes even wijken.

Een ‘mentaliteitswijziging’

Vreemd genoeg hebben bepaalde commerciële sponsors wél voorbehoud gemaakt: ING, de hoofdsponsor van de nationale ploeg van Nederland, heeft verklaard afzijdig te blijven van het Qatar-gebeuren. Ook andere belangrijke Oranje-sponsoren, zoals Albert Heijn, KPN, de Nederlandse Loterij en Bitvavo, blijven thuis. In België hebben Koerierbedrijf GLS, warenhuisketen Carrefour en chocoladefabrikant Côte d’Or dezelfde beslissing genomen. Anderen kijken nog even de kat uit de boom.

Maar in het sportwereldje zelf blijft het opvallend stil. Oorverdovende stilte bij de Lukaku’s van deze wereld, maar zeker ook bij de voetbaljournalisten: zij lijken vooral het feestje niet te willen missen, inclusief het verblijf in de riante hotels en alle bijbehorende ceremoniën. Hoe zou je zelf zijn.

Zo valt het op hoe VRT-sportverslaggever Filip Joos zich met het uur inschikkelijker opstelt tegenover Qatar en het mensenrechtenprobleem ginds. Dat deed hij vorig jaar al in een opiniestuk voor Sport Voetbalmagazine. In recente afleveringen van Extra Time kwam dat opnieuw naar boven: Joos klasseert het vernietigend rapport van Amnesty International verticaal. Bizar voor een journalist die voor de rest te koop loopt met zijn politieke correctheid.

Het luidt dat het voetbaltornooi een ‘positieve rol’ kan spelen en een ‘mentaliteitswijziging’ kan teweeg brengen in dat land (laat ons niet lachen, voor Qatar is dit pure P.R.). Dat we nu eenmaal in een maatschappij van het geld leven (klopt, al snap ik dat excuus niet van een ‘progressief’ journalist). Dat die onderbetaalde sukkels die de stadions bouwden en bij bosjes sneuvelden, die jobs toch ‘vrijwillig’ aannamen (‘Ook al zijn er 6500 doden gevallen, toch staan er nog honderdduizenden te trappelen om daar aan de slag te gaan’). En dat er bij ons ook migranten op de Noordzee omkomen, dat we dus geen recht van spreken hebben.

Vooral het laatste slaat werkelijk nergens op. België is een van de meest open asiellanden (volgens rechts veel te open), en de gelukszoekers die in gammele bootjes Engeland proberen te bereiken willen hier niet eens zijn. Daarenboven hebben wij een strenge arbeidswetgeving en is uitbuiting strafbaar. Last but not least valt het op dat de steenrijke Arabische oliestaten helemaal géén asielzoekers, ook geen moslims, opnemen. Tenzij dan als lijfeigenen in de bouwsector.

De banaan op het voetbalveld

Niettemin heeft Filip Joos een boontje voor Qatar en ziet hij vooral bij ons grote problemen. Hij is dé sportjournalist die het ferventst sakkert op het ‘racisme’ op en rond de voetbalvelden. Heeft er een supporter een banaan op het grasveld gekeild, Joos is in alle staten. Klinken er in een stadion ergens oerwoudgeluiden, onze analist klimt in zijn pen om dit ‘extreem pestgedrag’ aan te klagen. Ik heb daar een ietwat andere mening over, die ook iedereen kent: voetballers die meer verdienen op een dag dan de doorsnee supporter op een heel jaar, moeten niet kleinzerig doen. En voetbal is theater, weliswaar theater dat helemaal rond geld draait. Net daarom.

Joos’ groeiend enthousiasme voor het WK in Qatar heeft dan ook een hele banale reden: een boycot zou betekenen dat hij moet thuisblijven. Vermoedelijk speelt er bij deze moreel hoogstaande sportjournalist tevens een behoefte om het eigen geweten te sussen, door het Vlaamse en Belgische ‘racisme’ tot dé grote mensenrechtenkwesties te promoveren, waarbij vergeleken de vervolging van homo’s in de Golfstaten maar klein bier is. Zoals in de meeste VRT-talkshows komt hierover nooit een echt debat op gang.

Tenslotte speelt bij zo’n journalist met een uitgesproken links profiel – zoals de rest van de VRT-redactie – ook het idee dat moslims vooral niet mogen beledigd worden, en dat eventuele boycot-acties, zelfs tegen een steenrijke oliestaat, zouden kunnen ruiken naar islamofobie. Twee maten en twee gewichten: als het over een land gaat waar de sharia geldt, komt er rek op de principes van democratie en vrije meningsuiting. Het zegt iets over de hypocrisie van verslaggevers die graag hun morele weldenkendheid etaleren.

Ik had het gewaardeerd mochten de VRT-journalisten inzake het WK in Qatar toch iets principiëler voor de dag zijn gekomen. Om van de knieënknikkende Rode Duivels nog maar te zwijgen. Ex-voetbalster en ‘analiste’ Imke Courtois vindt zelfs dat ‘de cultuur van het land in kwestie moet gerespecteerd worden’. Het zal wel zijn. Zou ze dat ook vinden van moslims die naar Europa migreren en onze democratische grondbeginselen aan hun laars lappen? En waarom stelt niemand haar eens die vraag aan de ronde tafel? Omdat… juist.

Imke Courtois

Qatar 2022: ‘anti-racist’ Filip Joos heeft zijn koffers al gepakt