Als er één kl***dossier is dat al jaren op tijd en stond opduikt in de nationale politiek en blijft etteren is dat wel het luchthavendossier. Vele ministeriële excellenties hebben er hun kop over gebroken en hun vingers aan verbrand maar opgelost is het dossier verre van.

Ongetwijfeld ligt dit dossier op de tafel van de federale informateurs. Vlamingen van de Vlaamse rand en hoofdstedelingen hebben er verschillende verwachtingen over. Het luchthavendossier heeft immers enkele communautaire angels (Brussel heeft geluidsnormen, Vlaanderen (spijtig genoeg) niet, Brussel int geluidsboetes en de lusten, Vlaanderen heeft vooral de lasten,…). Maar stilaan groeit het bewustzijn dat vliegen zorgt voor geluidsoverlast, onleefbaarheid, uitstoot van CO₂ en (ultra)fijn stof… Kortom, milieu en klimaat zijn er niet bij gebaat.

Wellness

Chris Taes, CD&V-politicus en oud-burgemeester van de luchthavengemeente Kortenberg heeft medio oktober een boek over deze problematiek gepubliceerd met als titel Wellness aan de startbaan.

Taes, die al meer dan 20 jaar het luchthavendossier opvolgt als lokale politicus en jarenlang ook lid was van de Vlaams-Brabantse provincieraad, heeft een goed gedocumenteerde analyse geschreven over wat er sinds Isabelle Durant (Ecolo) federale minister van Mobiliteit in de paarsgroene regering Verhofstadt (1999-2003), gebeurd is in dit dossier.

Het was Durant die met haar keuze om Brussel te ontlasten en de vluchten te concentreren boven de Noordrand, de doos van Pandora opende. Actiegroepen schoten als paddenstoelen uit de grond. Bert Anciaux (Spirit) en zijn opvolgers die onder het mom van rechtvaardigheid ‘eerlijke spreiding’ dicteerden, hebben alleen maar het probleem vergroot en mensen letterlijk wakker geschud. Sinds het begin van de jaren 2000 regende het rechtszaken en vaardigden de beleidsmakers het ene na het andere spreidingsplan uit om hun eigen achterban te sparen. Het resultaat: nieuwe gehinderden, nieuwe rechtszaken en weer nieuwe ad hoc-beslissingen. Zo modderden de opeenvolgende verantwoordelijken maar wat aan.

Luchthavensoap

Het ontbreekt aan een langetermijnvisie omtrent het luchthavenbeleid in dit land. Dat staat ook met zoveel woorden in het ENVISA-rapport (2019). Ook Chris Taes komt tot dezelfde conclusie.

Taes heeft op een heldere manier de geschiedenis van deze luchthavensoap beschreven. Het is zijn verdienste dat er enorm veel kennis en cijfermateriaal gebundeld worden zodat de modale Vlaming die niet vertrouwd is met dit vrij technische dossier, een goed beeld krijgt over het wat, het hoe en het waarom dit dossier zo in de soep is gedraaid. En wat er zou moeten gebeuren om uit de impasse te geraken.

Taes staat ook stil bij de megalomane uitbreidingsplannen van de luchthaven van Zaventem die de luchthavenuitbater BAC in november 2016 lanceerde. BAC plant tegen 2040 een verdubbeling in passagiersaantal en in cargo. Vlaams-Brabant krijgt de volle laag want de luchthaven wordt de facto naar het oosten verschoven om Brussel te sparen.

De CD&V’er in Taes maakt van Etienne Schouppe die van 2008 tot 2011 staatssecretaris was bevoegd voor de luchtvaart bijna een heilige. Hij was namelijk de enige die een rechtvaardige oplossing uitwerkte voor het luchthavendossier. Omdat de regering Leterme echter te snel viel, werd dit akkoord niet vertaald in wetteksten. Het luchthavenakkoord van 2008 was inderdaad een terugkeer naar de vroegere situatie die de omwonenden decennialang gewoon waren en een breuk met de steeds wisselende spreidingsplannen van zijn voorgangers. De eerlijkheid gebiedt echter te vermelden dat diezelfde Etienne Schouppe in 2017 in een lezing in datzelfde Kortenberg wel pleitte voor een nieuw spreidingsplan en bovendien zelfs voor een variant op het ergste uitbreidingsscenario van de luchthaven. De oud-staatssecretaris en luchtvaartspecialist van de partij, sprak zich toen onomwonden uit voor een verlenging van één van de banen van de luchthaven met een dikke 500 meter. Daarmee speelt hij volledig in de kaart van de luchthaven die zijn stoutste dromen tot werkelijkheid ziet komen. Het is overduidelijk dat dit standpunt van Schouppe niet de goedkeuring van Taes wegdraagt.

Communautair probleem

Als oud-politicus breekt Taes een lans voor het afschaffen van de nachtvluchten. Eindelijk…, als er één strijdpunt is waar alle bewonersgroepen (Brusselse en Vlaams-Brabantse) het eens over zijn is het dat wel.

Met een massa cijfermateriaal en studiemateriaal toont de auteur zwart op wit aan dat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een stuk minder ernstig gehinderden zijn dan in Vlaams-Brabant en dat bovendien de mate van hinder in Brussel vele malen lager ligt dan in Vlaams-Brabant. Dat ontkracht de dooddoener en het argument van Brussel dat zeer dicht bevolkte gebieden (zoals Brussel) omwille van de geluidshinder niet mogen overvlogen worden.

Als Burgerforum Luchthavenregio, een koepel van bewonersgroepen vlakbij de luchthaven hebben we in Taes steeds een goede bondgenoot gevonden. Over de essentie van het dossier waren we het steeds eens. Over een drietal punten verschillen we van mening.

Kritiek

Vooreerst pleit Taes ervoor om de opstijg- en landingsprocedures van de vliegroutes wettelijk te verankeren in een vliegwet waarbij de windrichting en het historisch baangebruik dé bepalende factor zijn. Daar volgen we hem volkomen. Maar anderzijds is hij ook pleitbezorger voor een rechtvaardige spreiding van de lawaaihinder, zeg maar een eerlijk spreidingsplan. Dat is contradictorisch met het historisch baangebruik en de windnormen. Lawaaihinder spreid je niet maar beperk je aan de bron.

Tweede punt van kritiek is dat Taes, door zich te focussen op het ergste uitbreidingsscenario, namelijk de verlenging van een baan met bijna 1 km, de facto in de kaart speelt van de luchthaven. Die heeft drie scenario’s op tafel gelegd (optimalisatie, verlenging taxibaan en verlenging van de baan zelf) en gebruikt het derde scenario als rode lap voor de stier en gaat er vanuit dat zij alsnog scenario 1 en of 2 binnenhaalt bij de beleidsmakers.

Ten slotte is het jammeer dat het gedegen werkstuk van Chris Taes nauwelijks of geen aandacht besteedt aan de klimaatproblematiek. De fundamentele discussie moet gevoerd worden of in deze tijden van klimaatverandering het nog ethisch is dat er voor een appel en een ei gevlogen wordt. De luchtvaartsector weigert vooralsnog enige verantwoordelijkheid te nemen, integendeel zelfs meer vliegen wordt door de Ryanairs van deze wereld gepropageerd. In het boek van Taes wordt over deze thematiek met geen woord gerept. Spijtig, want misschien ligt daar ook een belangrijk stuk van de oplossing.

Chris Taes, Wellness aan de startbaan, uitgeverij Schrijverspunt 2019

Isabelle Durant

Het generatieconflict bij Groen

Luchthavensoap Zaventem

Een Tobback te veel