Het kwam voor velen over als een verrassing, maar het werd al een tiental maanden voorbereid. De Palestijnse soennitische verzetsbeweging Hamas, zeg maar de Palestijnse moslimbroeders, worden terug vriendjes met het Syrische (niet-soennitische) Assad-regime en het sjiitische Iran. Er wordt dus opnieuw een verzetsas gecreëerd die de soennitisch-sjiitische tegenstellingen overstijgt.

Tot 2011 had Hamas kantoren in de Syrische hoofdstad Damascus: het was daar aanwezig sedert het einde van de jaren ‘90. Het kwam Hamas, dat niet echt welkom was in Egypte, Jordanië of Libanon, goed uit. Voor Syrië, dat hevig anti-Israëlisch is (althans met woorden), betekende de aanwezigheid een drukkingsmiddel op de grote zionistische vijand. Maar de zogenaamde Arabische Lente die startte in 2011, gooide roet in het eten.

Het soennitische Hamas zat in een lastig parket toen bleek dat de Syrische president Bashar al-Assad, die tot een ‘heterodoxe’ stroming behoort binnen de sjiitische islam, de opstand tegen zijn dictatoriale regime hevig onderdrukte. Assad legde tevens soennitische verzetsbewegingen het zwijgen op en hij hield de Syrische bevolking (waarvan zeker 70% soennitisch is) onder de knoet. En terwijl de internationale Moslimbroederschap het verzet tegen Assad door dik en dun steunde, bleef Hamas lang solidair met Assad. Toen Hamas in Damascus zich uiteindelijk noodgedwongen distantieerde van Assad was Iran, dat Hamas al jarenlang financieel en militair ondersteunt, razend.

Assad en toenadering Israël en Turkije

In 2012 kwam dan de breuk. Hamas verliet Syrië: een blaam voor Khaled Meshaal, een topfiguur van Hamas die jarenlang leefde in Damascus (ooit was hij het hoofd van Hamas in Koeweit). Veel Hamasleiders trokken in die periode naar Qatar (Doha) en Istanboel (Turkije). Qatar en Turkije zijn twee landen die hun sympathie voor de Moslimbroederschap nooit onder stoelen of banken hebben gestoken. Veel Hamasleiders trokken ook naar Egypte in de periode dat de ondertussen overleden moslimbroeder Mohammed Morsi daar president was (2012-2013).

Maar nu is de burgeroorlog in Syrië grotendeels voorbij. En aangezien er geen soennitisch regime gekomen is in het land en Assad nog steeds aan de macht is, zitten we nu in een andere situatie. Steeds meer Arabische landen willen dat Syrië terugkeert in de Arabische Liga. Daar werd het in november 2011 uitgegooid wegens de dictatoriale fratsen van Assad. Maar wat Hamas ook opnieuw in de armen heeft gedreven van Syrië is een zekere toenadering tussen Turkije en Israël. Een toenadering die Hamas beschouwt als een verraderlijke stap van de Turkse president Erdoğan. Voordien had Hamas al lijdzaam moeten toezien dat ook de moslimbroeders in Tunesië (Ennahda) daar niet langer de lakens uitdelen.

Sedert 2007 is Hamas aan de macht in de Palestijnse Gazastrook. Voor Israël is Hamas een terroristische organisatie. Vorig jaar nog was er een gewapend conflict tussen Israël en de organisatie. Daarbij beschikten Hamas, Hezbollah en Iran over een commandocentrum in de Libanese hoofdstad Beiroet. Hamas werd opgericht in 1987 naar aanleiding van de eerste intifada (verzet) tegen de Israëlische bezetting.

Het belang van Iran

De verzoening tussen Hamas en Syrië/Iran is er gekomen door Ismail Haniya, de nummer één van Hamas. Onder Khaled Meshaal was het herstellen van de relaties veel lastiger geweest. Velen binnen de al-Qassambrigades (dat is de militaire vleugel van Hamas) hebben het Meshaal nooit vergeven dat hij ooit de banden met Syrië had verbroken. Voor Iran is de recente verzoening ook goed nieuws, want zo beschikt het over een nieuw drukkingsmiddel, en stoorfactor, in haar (onrechtstreekse) nucleaire onderhandelingen met de Verenigde Staten. Voor Israël is dit minder goed nieuws. Dit nieuwe feit gaat namelijk in tegen een zekere vermindering van spanningen in het Midden-Oosten ten gevolge van de Abrahamakkoorden. Dit zijn de vriendschapsakkoorden tussen Israël en diverse Arabische landen.

Hamas-leiders hebben onlangs diverse bezoeken gebracht aan Libanon en Syrië. Ook de relaties tussen Hamas en Rusland zijn nu verbeterd, omdat Rusland niet te spreken is over de houding van Israël in het Russisch-Oekraïens conflict.

Ismail Haniye

Hamas knoopt terug banden aan met Syrië en Iran