De crisis in de Duitse regering is uitgelokt door een document van minister Christian Lindner, de leider van de liberalen. De huidige Duitse minderheidsregering bestaat in ieder geval voort tot midden januari.

Begin november zou ‘door indiscreet handelen’ een intern document van Lindner in de openbaarheid zijn gekomen. Het document is inmiddels te vinden op de homepage van zijn partij. Het bevat stellingen die volgens Lindner voor een broodnodige ommekeer in het economische beleid zouden moeten zorgen.

De coalitiepartijen konden het de afgelopen drie jaar makkelijk eens worden over het oprichten van cannabisclubs en vereenvoudigde procedures voor naamsverandering van transseksuelen. Maar essentiële politieke verschillen konden zij daarmee niet overbruggen. Waar de liberalen pleitten voor minder overheidsbemoeienis, stonden groen en de sociaaldemocraten voor veel inmenging en een verhoging van de staatsschuld. Als excuus voor een verhoging van het overeengekomen toegestane begrotingstekort zou volgens de SPD de steun aan Oekraïne kunnen dienen.

CO2-uitstoot

Lindner en zijn FDP wilden daarentegen onder geen beding een overschrijding van het toegestane tekort. Bovendien stelde de liberale politicus in zijn document voor de subsidies voor klimaatbescherming radicaal af te bouwen. Reeds overeengekomen overheidssteun van tien miljard euro voor een Intel-chipfabriek bij de Oost-Duitse stad Maagdenburg moest volgens hem compleet worden geschrapt.

Met zijn theses verklaarde hij welbewust de oorlog aan de groene minister van Economische Zaken, Robert Habeck

Verder wil de FDP-chef dat Duitsland afziet van het doel in 2045 klimaatneutraal te worden. De Europese Unie heeft dat omstreden doel namelijk pas vijf jaar later op het programma staan, in 2050. Lindner geeft als argument dat het aandeel van Duitsland met 1,3 procent in de wereldwijde CO₂-uitstoot sowieso te verwaarlozen is. Met zijn theses verklaarde hij welbewust de oorlog aan de groene minister van Economische Zaken, Robert Habeck.

Crisisvergaderingen

Op woensdag 6 november begon de derde crisisvergadering van deze week: de sociaaldemocratische kanselier Olaf Scholz, Robert Habeck en Christian Lindner kwamen opnieuw bijeen in Berlijn. Volgens het liberale Handelsblatt was Lindner uit op het einde van de coalitie.

Groen refereerde zelfs aan de overwinning van Donald Trump in de Verenigde Staten om de liberale partner in de coalitie te houden. De covoorzitter van Bündnis 90/Die Grünen vertelde een Handelsblatt-journalist: ‘Om onze welvaart en economische ontwikkeling veilig te stellen, hebben we dringend investeringen nodig in klimaatbescherming en gezien de verkiezingsuitslag in de Verenigde Staten hebben we nu ook dringend behoefte aan veiligheid en stabiliteit in Europa.’

Ontslag en postenverdeling

Op woensdagavond was het dan zover. Scholz ontsloeg Christian Lindner als minister van Financiën. Hij maakte de liberaal verantwoordelijk voor ‘maatschappelijke brandstichting’. Lindner werd gevolgd door de andere ministers van zijn FDP. Alleen Volker Wissing, minister van Verkeer en Digitale Zaken, werd hem ontrouw. Hij beloofde na langer overleg met Olaf Scholz in zijn ambt te blijven en zijn partijlidmaatschap zei hij op. Als beloning kreeg Wissing er het ministerie van Justitie bij. Lindner werd als minister van Financiën opgevolgd door Jörg Kukies, SPD-staatssecretaris en rechterhand van Olaf Scholz.

De bondskanselier verdeelde niet alleen posten in zijn nieuwe minderheidsregering, op 7 november kondigde hij ook aan dat hij het Duitse parlement op 15 januari officieel zal vragen zijn regering te steunen. Een eerdere datum voor de motie, zoals CDU/CSU en AfD eisten, vond de kanselier niet nodig. Mocht een meerderheid van de Duitse afgevaardigden het nieuwe kabinet niet ondersteunen, zal dat leiden tot vervroegde verkiezingen. In plaats van in september zullen de Duitsers dan al in maart naar de stembus mogen gaan.

Jörg Kukies

Duitse regeringscoalitie valt uiteen