Met ‘Ceci n’est pas un complot: comment les médias racontent le covid’ heeft de Waalse documentairemaker Bernard Crutzen voor een kleine revolutie in Franstalig België gezorgd. Sinds publicatie online een maand geleden, is zijn documentaire al meer dan 650.000 keer bekeken. In zijn werk stelt Crutzen openlijk de vraag wat er eigenlijk achter de autoritaire covidpolitiek zit, en waarom onze media ervoor gekozen hebben om de regering blind te volgen in hoe de epidemie aan de bevolking wordt uitgelegd. ‘Een complot is het niet. Maar achter het covidrookscherm spelen wel andere belangen.’

Dé waarheid?

Klassieke journalistiek is ‘Ceci n’est pas un complot’ ook niet, maar voor Crutzen was dat ook niet de bedoeling. ‘Ik heb me niet beperkt tot louter andere standpunten weergeven. Dat komt omdat de waarheid die men u en mij voorhoudt, voor mij niet noodzakelijkerwijs dé waarheid is. Er zit dus een sterk persoonlijke en onderzoekende kant aan mijn documentaire. En dat stoort journalisten, want dat wijst hen er natuurlijk op dat ze hun werk niet goed hebben gedaan’, zegt de 60-jarige Waal, die eerder zijn strepen verdiende met documentaires over malaria, en hoe wilde dieren Brussel opnieuw bevolken.

Crutzen gaat ver in zijn beweringen. Maar vele media in Franstalig België durven Crutzens werk niet volledig onderuit te halen, op enkele feitenchecks na, de ene al beter dan de andere, omdat enkele van zijn vragen en antwoorden te pijnlijk zijn. Een flink deel van de bevolking is Crutzens werk genegen, waardoor Franstalige media de documentaire ook niet kunnen doodzwijgen. Sinds de publicatie ervan zijn er in Franstalig België ook heel wat politici die steeds openlijker en luider het huidige lockdownbeleid zijn beginnen bekritiseren, zoals Elio Di Rupo en Georges-Louis Bouchez.

Na iets, dus door iets is een denkfout, dat weten we. Toch heeft Crutzen als onafhankelijk opiniemaker een documentaire afgeleverd op basis van donaties uit de bevolking, en heeft hij interessante sprekers gestrikt, die na publicatie achter zijn werk blijven staan, zoals de voormalige rector van de Université de Liège, Bernard Rentier, en Georges Ugeux, de voormalige codirecteur van de New Yorkse beurs.

Alarmbellen

Crutzen werkt momenteel aan de Nederlandstalige versie van de docu, die begin maart verwacht wordt, als de fondsen het toelaten. Tot dan moet u het met de Franstalige versie doen. Tenzij men de documentaire van het internet haalt, zoals tijdens de dag van dit interview gebeurde.

Wat was voor u het moment waarop u bent beginnen twijfelen aan de officiële en journalistieke inzichten over SARS-cov-2?
Bernard Crutzen: ‘Zowel mijn vader als mijn moeder zijn arts. Beide behoren tot de oude hoogopgeleide generatie die op Cartesiaanse wijze denkt. Dat heeft niet verhinderd dat ze in de lente door de steeds angstiger wordende nieuwsberichten zeer verontrust werden. Dat is ergens begrijpelijk — mijn vader is 87 jaar oud en heeft hartproblemen. Hij is dus een potentiële covidrisicopatiënt. Maar dat zij beiden zo snel mee waren met het verhaal, was voor mij een eerste alarmbel.’

‘De tweede alarmbel was dat ik aan bevriende journalisten berichten stuurde waarom zij zo kritiekloos met het verhaal omgingen, waarop ik van een van hen een ironiserend bericht kreeg: ‘Jaja, het zal wel een complot zijn.’ Dat je dus vragen stelt bij het nut om dagelijks het aantal coviddoden mee te geven op de nationale televisie, dat is dus in een mum van tijd complotdenken geworden.’

‘Ik zie ook een sterk generatieverschil. Jonge mensen respecteren makkelijker de voorschriften, vind ik, dan mijn generatie. Ons heeft men al enkele keren proberen verkopen dat een grieppandemie of ebola de bevolking zou uitdunnen. Wij halen misschien meer onze schouders op, terwijl jonge mensen sneller bang worden gemaakt omdat ze dit soort dingen nog niet hebben meegemaakt.’

Twijfel zaaien

Twee mensen hebben afstand genomen van uw documentaire: Marius Gilbert en Jacinthe Mazzochetti. Waarom?
‘Jacinthe Mazzochetti, die aan de UCL antropologe is, wist vooraf welke vragen ik ging stellen, en was dus op de hoogte van het doel van de documentaire. Wat er is gebeurd, is dat een van haar universitaire collega’s op Twitter enkele opinies heeft gepubliceerd waarin zogezegd werd aangetoond dat mijn documentaire het werk was van een complotdenker.’

‘Jacinthe Mazzochetti voelde zich daarna door mij geframed, omdat ze door over haar expertise — complotdenken — te praten in deze documentaire, zogezegd akkoord gaat met de andere sprekers in mijn documentaire. Daarop heeft ze op Facebook gemeld dat ze niet meer geassocieerd wil worden met de documentaire, maar ook dat ze zich van verdere commentaar zal onthouden.’

‘De andere die zich heeft teruggetrokken is Marius Gilbert, een bekende epidemioloog in Franstalig België. Je moet weten dat Gilbert goed pakt in de Franstalige media, en dat men hem graag hoort spreken. Hij laat zich tegenwoordig ook omringen door mensen die hem in zijn communicatie ondersteunen. Maar wat hij eigenlijk over mijn documentaire zegt, is niet zozeer dat ze fout is, maar dat ze mensen nog meer gaat doen twijfelen over het coronabeleid. Dat is juist, ik heb geen documentaire gemaakt om op zoek te gaan naar consensus. Dat is niet mijn job. Mijn job is om de tegenstrijdigheden van het coronabeleid aan te kaarten, aan te kaarten hoezeer de media zich vergalopperen, en hoe curves worden gebruikt om de bevolking bang te maken.’

‘Ik ben me er wel degelijk van bewust dat mijn documentaire twijfel zaait, en dat ze echte complotdenkers wind in de zeilen zet. Maar tegelijkertijd zorgt ze ook voor gezonde twijfel bij het gedeelte van de bevolking dat verstandig met informatie kan omgaan.’

Mensen ‘voorbereiden’ op een epidemie

Ziet u uw werk meer als journalistiek, of als onderzoekend opiniewerk? Neutraal is uw documentaire niet, zoals u zelf ook aangeeft.
‘Met ‘Ceci n’est pas un complot’ ben ik verder gegaan dan ik normaal zou zijn gegaan, en heb ik me niet beperkt tot louter standpunten van anderen weergeven. Dat komt omdat de waarheid die men u en mij voorhoudt, voor mij niet noodzakelijkerwijs dé waarheid is. Er zit dus een sterk onderzoekende en persoonlijke kant aan mijn documentaire. En dat stoort journalisten, want dat wijst hen er natuurlijk op dat ze hun werk niet goed hebben gedaan. Want men heeft sinds de lente natuurlijk onmiddellijk en eenzijdig de kant van de overheid gekozen. Nadien zijn daar wel wat correcties op geweest. Gelukkig.’

‘Dankzij mijn werk heeft de pers bijvoorbeeld ontdekt dat Marc Van Ranst in 2019 een lezing heeft gegeven voor de Britse denktank Chatham House, waar hij uit de doeken deed hoe hij tijdens de Mexicaanse Griep in 2009 de media uit zijn hand heeft laten eten, en hoe hij de publieke opinie heeft voorbereid op epidemie en doden. Die lezing van Van Ranst is makkelijk op het internet te vinden, dus veel onderzoekswerk is dat niet. Het is ook allerminst een groot complot, want het staat open en bloot op het net.’

‘Afhankelijk van je standpunt kan je Marc Van Ranst dan grappig vinden als je ernaar kijkt. Hij is een geboren entertainer, en heeft de zaal op zijn hand. Maar je kan natuurlijk ook vinden dat die man een ongelooflijke cynicus is, de manier waarop hij al lachend praat over hoe je de bevolking en de media moet “voorbereiden” op een epidemie.’

The Great Reset

‘In Vlaanderen beseffen de mensen het niet, maar in Wallonië heerst er diepgaande onvrede over de manier waarop Vlaamse virologen en epidemiologen het debat naar zich toe hebben getrokken, en elk dissident geluid weren. Het wordt stilaan tijd dat alle maatregelen die we nu hebben genomen, het voorwerp worden van een echt democratisch debat in het parlement. Volgens mij beginnen de Vlaamse virologen dat ook zoetjesaan te beseffen.’

De kern van uw documentaire is dat de SARS-cov-2-epidemie wordt misbruikt door mensen die, in uw woorden, ‘een technologische en hygiënistische’ wereld genegen zijn. U concludeert met die suggestie uw documentaire. Maar wat bedoelt u daar precies mee?

‘Ik heb me in de documentaire niet op al te glad ijs gewaagd, uit strategische overwegingen. Maar ik denk wel dat er sinds het einde van de 20e eeuw duidelijke bewegingen bezig zijn. Het Wereld Economisch Forum wil een globalistische agenda doorvoeren en maakt daarvoor afspraken. Dat is geen complot, en dat is ook geen geheim, want ze zeggen het zelf. Men is in die kringen al een tijdje bezig met “The Great Reset”, een herijking van de manier waarop onze economie in elkaar zit, en men heeft om dat gedachtegoed populair te maken ook een knappe website opgezet die de bevolking moet informeren over het nut van hernieuwbare energie, een deeleconomie en technologisch werken. De projectleider van dat project, de Duitser Klaus Schwab, heeft er zelfs een boek over geschreven: Covid-19: The great reset.’

Crisis en revolutie

‘Men koppelt de gezondheidscrisis dus zelf aan de economische en politieke vraagstukken van de komende jaren. Deze mensen dromen van een wereld waarin technologie veelvuldig wordt gebruikt, en waarin zij bepalen wie mag werken, en hoe er moet gewerkt worden, bijvoorbeeld door de invoering van een universeel basisinkomen. Zij hebben zeer goed begrepen dat het kapitalisme zoals we het nu kennen op zijn laatste benen loopt, dat er sinds de financieel-economische crisis van 2008-2010 veel schulden zijn opgebouwd, en dat die schulden nog zijn verdubbeld sinds de coronacrisis heeft toegeslagen.’

‘Daartegenover plaatst men dan een “vierde industriële revolutie”, die vooral de grote multinationals ten goede zal komen, en de kleine zelfstandigen dreigt te doen verdwijnen. Ik heb zelf meegemaakt hoe gemakkelijk het is om tijdens mijn werkloosheid — ik heb vanaf het voorjaar weinig werk gehad — 1200 euro per maand te krijgen van de staat, in enkele muisklikken. Waar komt al dat geld in godsnaam vandaan? Ik begrijp dan ook het gemak waarmee mensen een universeel basisinkomen zouden kunnen aanvaarden, in ruil om niet of anders te werken. En ik kan niet anders dan constateren, dat de grote bedrijven er vooral op zijn vooruitgegaan tijdens deze crisis, de Googles, Pfizers en Colruyts, ten koste van de kleine winkels en de cafés.’

Covidrookscherm

‘Het probleem is dat als je dat allemaal zegt, je onmiddellijk een complotdenker bent. Dat heb ik dus niet uitgebreid behandeld in mijn documentaire. Maar ik laat Georges Ugeux aan het woord die dit allemaal zegt, maar niet met zoveel woorden, en zonder woordelijke verwijzing naar “The Great Reset”.’

‘Ugeux is de nummer twee van de beurs van New York geweest, en kent de financiële wereld dus heel goed. Ugeux heeft ook al gewaarschuwd op zijn blog voor de krant Le Monde voor de financieel-economische crisis die op ons afkomt. Ook hij beseft dat het einde van een systeem naderbij komt. En ook hij zegt dat het verdraaid handig is dat de covidpandemie is langsgekomen, want dat je het dan gemakkelijk daarop kan steken. Zonder het werkelijke bestaan van de epidemie te ontkennen, denk ik dat ze het ideale rookscherm is om andere, belangrijkere zaken te verhullen, zoals de schuldopbouw in de wereld, en de manier waarop men dat wil oplossen.’

Handige crisis

‘Enfin, dat is mijn persoonlijke hypothese, en u mag die meegeven op voorwaarde dat u erbij schrijft dat het een hypothese is. Ik ben er op dit moment van overtuigd dat het waar is, maar ik kan dat niet sluitend bewijzen. Maar ik kan dus wel zeggen dat de crisis enkele grote en machtige spelers goed heeft geholpen.’

‘En dat het WEF zelf zegt: “This pandemic is a great and narrow opportunity to change our vision of the world”. Men zegt dus zelf dat er niet veel tijd is om dingen te veranderen en de economie te “resetten”. Ik merk ook op dat er ook bij onze virologen herhaalde oproepen zijn waarbij men zegt dat de anderhalvemetersamenleving nog een tijdje zal blijven duren, ook na vaccinatie, en dat vaccinaties niet alles zullen oplossen. Op een bepaald moment gaat de bevolking zich door al die dingen bedrogen voelen.’

Wetenschappers

Maar welke rol spelen wetenschappers daarin?
‘De wetenschappers die wij hebben zijn integere mensen, die volgens mij echter niet goed beseffen in welk theaterstuk ze spelen omdat ze al te gefocust zijn op hun vakgebied. Ze zien een curve, ze zien cijfers, en ze zien een nieuw virus. Ondertussen gebeurt er buiten dat blikveld van alles.’

‘De vraag die ik me hierbij stel, is of wetenschappers niet breder kijken omdat er nu eenmaal donaties zijn vanuit grote farmaceutische concerns of “foundations”, zoals die van Bill Gates aan het laboratorium van Marc Van Ranst, in maart 2020, of dat die suggestie overdreven is. Misschien wordt dat geld gebruikt om het wagenpark uit te breiden, dat kan. Moi, je crois qu’ils sont à fond dans leur trip. Wetenschappers komen nu vaak in de media, voelen zich belangrijk en hebben invloed op heel wat mensen. Het is menselijk als hen dat naar het hoofd zou stijgen.’

‘Tijdens de eerste lockdown heb ik het boek L’art de la fausse générosité. La fondation Bill et Melinda Gates gelezen. Bill Gates heeft twee obsessies: voeding, waarvoor hij volop de kaart trekt van de genetisch gemodificeerde organismen, en vaccinatie. Bill Gates is een computerman, daarover kunnen we het eens zijn, en wil technologische oplossingen voor alle menselijke problemen. Andere oplossingen tellen daarbij niet. Bill Gates heeft ook flink wat invloed, en kan die dingen natuurlijk op de agenda zetten via zijn netwerk. Uiteindelijk vindt die manier van denken ingang bij onze politici.’

Globalisering

‘Globalisering is een Angelsaksisch concept. Globalisering op zijn Angelsaksisch wil zeggen dat er een grote greep is van allerhande consultancy- en lobbygroepen op de politiek, die elkaar kennen of eenzelfde technocratische visie op de samenleving koesteren, waarbij de samenleving als een groot bedrijf moet “gemanaged” worden. Mensen hebben dat door. Kijk ook maar naar wat er de voorbije 12 maanden gebeurd is: de politieke wereld heeft zelf een stap achteruit gezet ten faveure van een deel van de wetenschap, het parlement is quasi opgedoekt, en toch is er beleid uitgetekend. Er is dus beleid mogelijk dat niet door een parlement gecontroleerd wordt. Alleen MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez lijkt door te hebben wat de gevaren zijn van een dusdanig verregaande capitulatie van de politiek.’

Twijfel over officiële verhalen, of, zoals ULB-historica Anne Morelli in uw documentaire zegt: ‘Il faut douter, douter et encore douter’, is vandaag ironisch genoeg ook een boodschap geworden waar een oude degelijke Marxiste als Morelli ons op moet wijzen…
‘Er is inderdaad een schromelijk tekort aan degelijke oude Marxisten (lacht). Morelli heeft zonder het te willen trouwens een slogan in het leven geroepen. Ik hoor mensen nu plots overal zeggen: “Il faut douter, douter et encore douter“.’

Jacinthe Mazzochetti

Bernard Crutzen: ‘Twijfelen, twijfelen en nog eens twijfelen’