Rishi Sunak wordt soms spottend de ‘Maharajah van de Yorkshire Dales’ genoemd. Hij bezit een riant landhuis in Yorkshire, waar hij de plaatselijke partijleden trakteert op rijkelijke tuinfeesten met bedienden die champagne serveren. De tabloids spreken liever over ‘Dishy Rishy’: de rijke en aantrekkelijke (ex-) minister die in hoodie achter zijn bureau zit.

Sunak genoot heel lang van een bijzondere populariteit. Zelfs bij de Schotse bevolking werd hij gewaardeerd. Dat laatste is opmerkelijk aangezien de meeste Schotten geen al te beleefde woorden overhebben voor een Tory. De miljarden die Sunak als minister van Financiën voorzag om de economie recht te houden tijdens de coronacrisis, speelden daar een aanzienlijke rol in.

Sunak en Johnson

De relatie tussen minister Sunak en zijn premier Boris Johnson verliep allesbehalve op rozen, maar dat is een gouden regel in de Britse politiek. De premier en de minister van Financiën, de nummer twee in het kabinet, zijn bijna altijd elkaars concurrenten. David Cameron en George Osborne vormden de uitzondering op de regel.

Sunak had moeite met de vaak chaotische aanpak van Johnson en klaagde achter de schermen regelmatig over het gebrek aan ernst dat de premier toonde. De minister speelde een hoofdrol in de val van Johnson. Hij was van mening dat het de rek uit de eens zo populaire premier was. De opeenstapeling van allerlei schandalen blokkeerde elke degelijke werking voor de regering, aldus de mening van Sunak en zijn medestanders in ‘Team Rishi’.

Van meet af aan brexiteer

De chaos waarin de regering Johnson toefde, deed het opmerkelijke van Sunaks rijzende ster vergeten. Rishi Sunak (42 jaar oud) is de op een na jongste minister van Financiën en de eerste met een migratieachtergrond. Hij werd pas in 2015 voor de eerste keer verkozen voor het Lagerhuis. In 2016 sprong hij mee op de kar van de pro-Brexitcampagne en dat heeft hem geen windeieren gelegd.

Er wordt overigens bijna hardop gefluisterd dat Rishi Sunak de kandidaat is van Dominic Cummings, de strateeg achter de ‘Take Back Control’-campagne en lang de rechterhand van Boris Johnson. Cummings heeft zich inmiddels tegen Johnson gekeerd en ziet in Rishi Sunak de man om het roer om te gooien. Sunak ontkent overigens in alle toonaarden dat hij advies ontvangt van Boris vroegere genius.

‘Eenvoudige afkomst’

De kandidaat-premier loopt graag te koop met zijn ‘eenvoudige afkomst’, waarbij hij hielp in de apothekerszaak van zijn moeder. Zijn vakantiebaantjes bestonden uit opdienen in een Indische curryzaak. Sunak is van Indische origine en zijn familie, die in Oost-Afrika verbleef, migreerde in de jaren 1960 naar het Verenigd Koninkrijk. Zijn vader was een huisdokter.

Rishi Sunak liep school in Winchester College, een van de meest prestigieuze jongensscholen in het Verenigd Koninkrijk, waar hij een hoofdjongen werd. Toen Tony Blair de verkiezingen won in 1997, was Sunak de hoofdredacteur van de schoolkrant. Hij schreef in zijn editoriaal: ‘Tony Blair noemt zich een patriot, maar zijn plannen zullen de unie van het Verenigd Koninkrijk openbreken en lid maken van een eventuele Europese superstaat.’ In het diepst van zijn gedachten was Rishi Sunak altijd al een brexiteer.

In Oxford, aan het Lincoln College, behaalde hij een diploma filosofie, politieke wetenschappen en economie. In dat laatste domein maakte hij carrière bij onder meer de investeringsbank Goldman Sachs. De ‘eenvoudige afkomst’ is dus vooral een perceptie. Toen hij zich de eerste keer aandiende als kandidaat voor het parlement in 2019, pluisde Labour het verleden van de man uit op zoek naar ‘vuiligheid’, maar de partij moest toegeven dat men niks kon terugvinden.

Een Britse Macron

Uiteindelijk kwam hij als minister twee keer in opspraak: toen hij 12 april 2022 een boete ontving, omdat hij even aanwezig was op een verjaardagsfeestje op het kantoor, terwijl er strenge coronarestricties waren. Een dag ervoor publiceerde The Guardian het nieuws dat de miljonair Akshata Murty geen belastingen betaalde in het Verenigd Koninkrijk, omdat haar domicilie in India was.

Ze is toevallig ook de echtgenote van Rishi Sunak, de man die beslist over de belastingen. Het was geen politiek schandaal, maar wel een voorbeeld van politieke schaamteloosheid volgens verschillende commentatoren. De gezamenlijke rijkdom van het echtpaar plaatste de minister als eerste politicus ooit in de lijst van rijkste burgers in het koninkrijk. De combinatie van de twee gemelde feiten brachten enkele ferme deuken in het tot dan toe smetteloze blazoen van de populaire ‘Dishy Rishi’.

Kandidaat

Op 8 juli 2022 maakte hij zijn kandidatuur voor het premierschap bekend, enkele dagen nadat zijn ontslag de val van Boris Johnson bewerkstelligde. Onlangs, op het trouwfeest van de uittredende premier, noemde Boris Johnson het complot tegen hem ‘the greatest stitch-up since the Bayeux Tapestry’.

Sunak positioneerde zich in de campagne meteen als een patriottische en ‘low tax’-Tory, meer zelfs: hij noemde zich ‘a true Thatcherite’. Het hart van de schooljongen die triest was om de winst van Tony Blair klopte nog volop bij de politicus. Jacob Rees-Moog, de Brexitminister en groot bewonderaar van Margaret Thatcher, was niet onder de indruk en vond hem ‘a high tax’-minister.

Anderen zeggen dat de man geen ideoloog is, maar eerder een Britse versie van Emmanuel Macron die berekend optreedt. Een vroegere collega uit de Londense City zei: ‘Zijn brein werkt als een Excelbestand’. Een Tory-bron beweerde dat de ideologie van Sunak uit Star Wars komt, waarbij koninkrijkjes handelsoorlogen uitvoeren die vooral over de onafhankelijkheid van die rijkjes tegenover The Empire gaan. Zo zou hij ook naar de wereld kijken.

De Brutus in het complot

Hoewel Rishi Sunak tijdens de race naar het premierschap de bovenhand haalde onder de parlementsleden, lijkt hij de partijachterban niet te overtuigen. De gewone partijleden schijnen vooral gecharmeerd door zijn tegenkandidaat Liz Truss. Daarom waagde hij zich aan een een-op-een-gesprek met de veteraan Andrew Neil, een buldog onder de Britse politieke journalisten op Channel Four.

Hij toonde zich als de kandidaat die echt wel een grondige kennis heeft van economie, maar Sunak is ook de minister van Financiën die de hoogste belastingverhoging sinds de jaren 1950 doorvoerde. Dat werd hem pijnlijk aangewreven. Daarom zet hij nu in op de belofte van belastingverlagingen, op BTW en inkomstenbelastingen.

Nochtans noemde Sunak gelijkaardige voorstellen van Liz Truss voorbeelden van sprookjespolitiek. Hij hoopt hiermee zijn achterstand tegenover Truss in te halen. De afgelopen dagen schaarde een groep van partijprominenten zich achter haar. De huidige minister van Financiën Nadhim Zahawi maakte duidelijk hij Truss het meest geschikt achtte als premier. Net als de bij partijleden populaire minister van Defensie Ben Wallace of Penny Mordaunt en Tom Tugendhat. Allen waren ze kandidaat-premier, maar vielen ze af tijdens de race ernaartoe.

De belangrijkste troef van Rishi Sunak is dat hij de enige echte brexiteer is van de twee resterende kandidaten. Hij hoopt hiermee de Tory’s te overtuigen, maar dat hij de ‘Brutus’ was die de neergang van Johnson bewerkstelligde, dat is voor vele partijleden moeilijk te verteren.

Jacob Rees-Moog

Kandidaat-premier van Verenigd Koninkrijk Rishi Sunak: brexiteer en Brutus