De industrie in de Europese Unie is de afgelopen twintig jaar fors gekrompen. Als het zo doorgaat, wordt gezegd, is het over tien jaar helemaal afgelopen. De klap die de Duitse energie-intensieve industrie in 2023 heeft gekregen, opende de ogen.

Ooit was de European Round Table of Industrialists (ERT) de machtigste lobbygroep bij de Europese Commissie. Dat was toen de Belgische Eurocommissaris Etienne Davignon daar de dienst uitmaakte. Steve was een Franstalige diplomatenzoon die als cabinetard van de socialist Spaak opklom tot topman van de Generale Maatschappij. Die holding gold als staat binnen de staat met belangen in de Generale Bank, industriereuzen als Gechem (later Recticel), Union Minière, Vieille Montagne (later Nyrstar en Umicore), Electrabel, Tractebel, enzovoort.

Auto-industrie

Een fraai visitekaartje op vergé-papier van iemand van ERT was een trofee die elke journalist begin jaren 1990 koesterde. ERT was discreet, maar zat overal en altijd aan tafel als het er toe deed. Bedrijven als Siemens, Daimler, Volkswagen, ThyssenKrupp, Arbed, Alcatel-Bell, ze wisten via ERT een industrieel en technologisch beleid in de Europese Economische Gemeenschap (EEG) te bewerkstelligen dat voor innovatie en groei zorgde. Ook op momenten toen Europese bedrijven de computerboot dreigden te missen, de OPEC-landen de economie wurgden met dure petroleum of de kolen- en staalindustrie op zijn gat lag.

De grootste prestatie van de ERT was de Europese bijna-hegemonie in de auto-industrie, zo rond 1995. In de jaren 1980 waren Europese automakers immers het zwakke broertje dat net als de Amerikaanse collega’s de Japanse concurrenten niet aan kon. Na de succesvolle wedergeboorte met innovaties zoals zuiniger motoren en elektronica zoals antiblokkeringssystemen, kochten de Europeanen Japanse en Amerikaanse merken op.

Een tweede sector die enorm profiteerde van de toenmalige Europese impulsen was de chemische sector, inclusief petrochemie en farmaceutische industrie. De Amerikaanse overheersing verminderde dankzij fusies, diversificaties en investeringen bij vooral Duitse en Franse conglomeraten zoals Hoechst en Rhone-Poulenc, maar ook met Belgische spelers zoals Solvay en UCB.

Verval

Die concurrentiekracht van de Europese industrie is de afgelopen twintig jaar flink weggegleden. Zo verdubbelde of verdrievoudigde de economische omvang van de Amerikaanse industrie terwijl de Europese nagenoeg ter plaatse trappelde. Stilstaan is achteruitgaan. Zeker als de rest versnelt.

Maar in de voorbije tien jaar is sprake van verval. ‘Nog zo’n decennium en we zijn gezien’ waarschuwde Jean-François van Boxmeer, bestuursvoorzitter van het Britse telecombedrijf Vodafone. Van Boxmeer is één van de zestig bestuurders bij ERT.

Het valt overigens op dat de invloed van ERT aanzienlijk is afgenomen. Ze lobbyen vandaag zoals andere lobbygroepen: met studies en persberichten. De huidige Europese Commissie en het Europees Parlement ontvangen liever groen-linkse NGO’s. Die hebben professionele lobbyisten in dienst. Geschoold naar Amerikaans model en met diepe zakken dankzij giften van steenrijke stichtingen en vooral dankzij de vele subsidies van onder andere diezelfde Europese Commissie.

Noodkreet

ERT brengt vandaag een vision paper uit. Een noodkreet in de vorm van een powerpoint, een persbericht en een pdf met veel grafieken. Daarin gaat ERT in op de ‘alarmerende situatie’ van de Europese industrie. Voor de gelegenheid steekt er ook een nieuwjaarsbrief in met wensen. Eigenlijk een verzoeklijstje voor de Europese Commissie voor de periode 2024-2029. Zeg gerust een blauwdruk voor de volgende Europese Commissie na de Europese verkiezingen.

Europese bedrijven zakken weg en regeldrift als gevolg van de Green deal is daar niet vreemd aan.

ERT maakt zich daarin vooral zorgen over de toenemende regeldrang. Europese bedrijven zakken weg uit het koppeloton en de regeldrift als gevolg van de Green Deal is daar niet vreemd aan.

De Zweedse bankier en investeerder Jacob Wallenberg (onder andere van papiergigant StoraEnso) voegt eraan toe: ‘Ik geloof niet in subsidies’. Wat hij bedoelt is dat hij niet gelooft in de Amerikaanse subsidies om industriële bedrijven uit Europa weg te lokken naar de Verenigde Staten. De Inflation Reduction Act of IRA van de Amerikaanse president Joe Biden dus. ‘Ik denk zelfs dat de IRA in strijd is met de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Maar het is wat het is, en de EU moet manieren vinden om de gevolgen ervan te ondervangen.’

De vraag is natuurlijk of ERT nog genoeg politiek gewicht in de schaal kan leggen. Veel Europese industrie is uitverkocht aan de Saudi’s of aan Chinese en Indiase conglomeraten. De Europese staalindustrie is quasi compleet in Indiase handen. Net zoals een deel van de chemische sector. De auto-industrie worstelt met Chinese concurrentie. De sectoren van zonnepanelen en windmolens dreigen een Chinees onderonsje te worden.

De conclusie is dat ERT (en dus de hele Europese industrie) de volgende Europese Commissie oproept om te stoppen met de economische zelfmoord die het gevolg zal zijn van de geplande groene regelgeving. Voor de industrie is de verkiezingscampagne voor de Europese verkiezingen bij deze op gang geschoten.

Jacob Wallenberg

Europese industrie krimpt door EU-beleid