Lente 2011. Wat begon als een opstootje van furieuze en ontevreden inwoners van Damascus, ontaardde al gauw in een verschrikkelijke burgeroorlog. Een burgeroorlog waar de modale Syriër z’n jongen niet meer in terug vindt. Een burgeroorlog met geopolitieke belangen waar Tsjetsjeense mujahedeen, Libanese Hezbollah-strijders, Saoudische godsdienstfanaten, een Vilvoordse lost generation, Iraanse instructeurs,…elkaar naar het leven staan om de meest uiteenlopende redenen.

Balans tot nog toe: 106 423 doden (stand op 13 augustus). Elke dag die verstrijkt, mag je daar honderd mensen aan toevoegen. Je kan trouwens via de webstek van het ‘Syrisch observatorium voor de mensenrechten’ gedetailleerd volgen waar mensen om het leven komen, wie het zijn en waarom. Luguber maar nuttig…

Als twee honden vechten om een been…

Van wie we gedurende de afgelopen twee jaar weinig tot niets vernamen, waren de Koerden. Zij wonen in het noordoosten van Syrië en vormen met 2,5 miljoen inwoners de grootste minderheid in het multi-religieuze en Multi-etnische Syrië.

Nochtans hebben de Koerden een broertje dood aan het bewind van Bashar Al-Assad. Zowel papa Assad (Hafez) als z’n zoon (Bashar, de huidige president) hielden en houden de Koerden onder de knoet. Koerdische namen worden niet ingeschreven in de burgerlijke stand, de Koerdische taal is verboden en vooraanstaande Koerden bevolken de kerkers van het Assad-bewind. Bovendien blijven een 200 000-tal Koerden verstoken van het staatsburgerschap waardoor ze de facto opgesloten zitten binnen Syrië en niet over de nodige documenten beschikken om naar het buitenland te reizen (dit euvel zou Bashar Al-Assad binnenkort ongedaan maken, beloofde hij recent).

De Koerden verzetten zich trouwens al langer tegen het Syrisch gezag. Nog in 2004 braken er rellen uit tussen beiden naar aanleiding van een voetbalmatch tussen een Koerdische en een Arabische ploeg.

Rijp dus voor de oppositie zou je denken. Klopt. Gedeeltelijk. Een deel van de verenigde oppositie bestaat uit Koerden. Maar het gros stelt zich neutraal op.

Dat heeft grotendeels te maken met de invloed van de belangrijkste politieke kracht in Syrisch Koerdistan, de PYD (Partiya Yekitiya Demokrat – Partij van de Democratische Eenheid). Ongeveer driekwart van de Koerdische bevolking zou achter deze formatie staan. Ideologisch leunen ze aan bij hun Turks-Koerdische broeders van de PKK. Ze zijn goed georganiseerd en ingebed in de bevolking. (Let wel, er zijn nog zeker twaalf andere Syrisch-Koerdische partijen). Het VRT-nieuwsduidingsmagazine Terzake interviewde onlangs de voorzitter van de PYD, Saleh Muslim, in Brussel, waar hij onomwonden sprak over zelfbestuur voor de Koerden.

Zowel de Syrische Nationale Coalitie (verenigde oppositie), alsook de Turkse staat (Erdogan en zijn minister van buitenlandse zaken Davutoglu) doen er alles aan om tweedracht te zaaien binnen de rangen van de Koerdische beweging. Verdeel en heers. Zo slaagden ze er zelfs in om de andere Koerdische partijen wijs te maken dat PYD-leider Saleh Muslim een agent van de CIA is. Werkt altijd in het Midden-Oosten.

Diezelfde Muslim reist intussen van hot naar her om het centrale gezag in Ankara, Teheran en Bagdad gerust te stellen dat de Koerden niet naar separatisme streven. ‘No fear, we come in peace’ dus. Quod non.

Onderwijl wordt ook aan de eenheid, en vooral een eensgezind standpunt, van de internationale Koerdische beweging gewerkt. De Turkse, Iraanse en Syrische Koerden worden hoofdzakelijk door links-georiënteerde groepen gestuurd. De autonome Koerdische regio in Irak daarentegen is in handen van Massoud Barzani (KDP – Koerdische Democratische Partij) die al meer dan eens zoete broodjes bakte met onder andere Turkije. Dit telkens om zijn naaste Iraaks-Koerdische concurrent – en huidig president van Irak – Jalal Talabani de loef af te steken (PUK – Patriottische Unie Koerdistan).

De PYD koos dus voor een riskante en gedurfde derde optie. Geen oppositie, geen collaboratie met het regime, maar een soort radicale neutraliteit. Lees: een sluipende “Koerdisering” van de regio nu het regime wat anders om handen heeft.

Deee eenheden voor de verdediging van het volk

De laatste weken maakt een militie furore in de Syrische burgeroorlog. De YPG (Yekineyen Parastina Gel – Eenheden voor de verdediging van het volk) is een eenheid die in Syrisch Koerdistan is ontstaan en grotendeels uit Koerden bestaat (naast andere minderheden uit de regio, ook Arabieren).

Toen Assad het aanvankelijk knap lastig kreeg, zag de YPG z’n kans schoon om het op een akkoordje te gooien met Assad. ‘Jullie verlaten onze regio en wij laten jullie met rust’, was de teneur.

De leegte die het regime achterliet werd moeiteloos ingevuld door nieuw gevormde lokale Koerdische raden. Onderwijs en rechtspraak verlopen voortaan in het Koerdisch. De drie Koerdische provincies van Syrië worden nu autonoom bestuurd door Koerden.

De YPG stond en staat in voor de verdediging van het pas verworven zelfbestuur. Twee jaar geleden telde de militie een kleine duizend mannen en vrouwen. Vandaag zijn dat er al makkelijk 50 000 waarvan een kleine 10 000 professionele voltijdse krachten.

Hun bewapening bestaat uit buit gemaakte stukken op andere rebellen en het leger. Voeg daarbij de steun van de Koerden uit Turkije, Irak en Iran en je hebt een leger dat op zichzelf kan staan. Weet bovendien ook dat de meeste Koerden een militaire opleiding hebben genoten in het Syrische leger, of geïnstrueerd worden door ervaren strijders uit de overige Koerdische gebieden (Iraakse peshmerga en Turkse PKK)

Vergis je niet. Het is heus niet zo dat de YPG (die trouwens voor de helft uit vrouwen bestaat) dikke vriendjes is met Assad. In Aleppo, waar veel Koerden wonen, vecht de YPG regelmatig robbertjes uit met het regeringsleger (onlangs nog te zien in een reportage van VRT-oorlogsjournalist Rudi Vranckx.

Maar in diezelfde stad en sinds kort ook in Syrisch Koerdistan, staan YPG en de islamisten van Jabhat An-Nusra, ISIS en sommige fracties van het Vrije Syrische Leger lijnrecht tegenover elkaar. De Koerden slaan de aanvallen voorlopig met succes af. Maar afgelopen week namen islamistische rebellen van Jabhat An-Nusra wraak door in een aantal Koerdische dorpen (nabij Aleppo) enkele honderden burgers af te slachten. Via youtube vindt u makkelijk de meest walgelijke beelden van dergelijke slachtpartijen door rebellen én leger.

Syrisch-Koerdistan, of West-Koerdistan zoals de Koerden het noemen, is dan ook een gegeerde regio. Syrië bezit geen grote olievoorraden en de weinige olie die ze hebben, bevindt zich onder Koerdische grond.

Diezelfde islamisten beschouwen de Koerden overigens als afvallige soennieten. Voor de goede verstaander: een goede Koerd, is een dode Koerd. ‘Wij Koerden geloven in veel religies, maar nooit fanatiek’, vat Derwich Ferho van het Koerdisch Instituut Brussel het gevat samen.

Voeg daarbij het feit dat de Koerdische strijders voor een groot deel uit vrouwen bestaan, minderwaardige wezens dus volgens de islamisten, en ik hoef er verder geen tekening bij te maken.

Morgen deel II.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

Jalai Talabani

Azadi bo Kurdan, demokrasi bo Suriye! (I)