Het heeft een tijd geduurd voor gouverneur Cathy Berx gedetailleerde informatie kon ontfutselen over de coronabroeihaarden in Antwerpen. Jawel, echt ontfutselen: Sciensano wilde het eerst niet geven. Alleen het Vlaamse Agentschap Zorg en Gezondheid mocht de data inkijken, het door partijgenoot Wouter Beke beheerde slaapdepartement.

Berx ging onmiddellijk aan de slag en communiceerde voorzichtig dat het om wijken en buurten ging waar vooral ‘mensen met een migratie-achtergrond’ wonen. Neen, ze wilde niet stigmatiseren voegde ze er op zijn tjeefs aan toe, maar verder geen kwaad woord over Cathy, die de opstand der steden heeft ingeluid tegen het falende coronabeleid op hoger niveau. Het Belgische én het Vlaamse. Ook al komt ambtenaar Joris Moonens van het Agentschap Zorg en Gezondheid hier een sussend verhaal brengen, als zou het allemaal een kwestie van perceptie zijn, en dat het systeem ‘in ontwikkeling’ is. Dat zal wel. Op 11 mei had het contactopsporingssysteem al volledig operationeel moest zijn, drie maanden later is het nog altijd sukkelen met trage labs, IT-problemen en gewoon bureaucratische laksheid of gebrek aan leiderschap.

Een gunstige wind

VRT NWS

Cathy Berx, van uitbollende politica tot voorbeeldig crisismanager.

Het Antwerpse stadsbestuur wist al iets eerder dat het compleet fout liep, ook niet dankzij de gegevens van Sciensano… maar omdat hogervermeld Vlaams agentschap per vergissing een Excel met gedetailleerde wijkdata had aangehecht bij een mail, dat lezen we in De Tijd. Per vergissing. Hoeveel geluk kan je hebben. Of waaide er toch een gunstige wind en heeft iemand bij Sciensano gedacht ‘ik hang dit er en stoemelings aan, misschien doet iemand er iets mee’?

De achtergrond van deze fatale en bewuste non-communicatie is politiek: men weet maar al te goed waar het kalf gebonden is, het virologenkransje onder leiding van Marc Van Ranst zeker ook, maar de info zou ‘stigmatiserend’ zijn voor bepaalde gemeenschappen en extreemrechts in de kaart spelen. Dat laatste is dan zeker gelukt, nu we de data kennen én de manier hoe men ze probeerde weg te moffelen.

De ‘gelekte’ info spreekt boekdelen, als men ze combineert met de bevindingen van de lokale contact tracers (dus niet deze van Wouter Beke): tussen 24 en 31 juli werd een kwart van de nieuwe coronabesmettingen in de stad Antwerpen in Borgerhout genoteerd. Ook Deurne, de Seefhoek en Stuivenberg lieten een hoge besmettingsgraad optekenen. In de oude binnenstad zijn er slechts 20 positieve gevallen.

Het punt is dus gewoonweg dat er binnen de Marokkaanse gemeenschap, die deze wijken domineert, blijkbaar velen zijn die de regels niet volgen, én dat de hogere overheden daar geen conclusies uit willen trekken. Dat is ernstig. Het virus vertrekt wel vanuit haarden maar stopt natuurlijk niet aan de grenzen van Borgerhout of Deurne. In een latere fase komen we terug in een landelijke lockdown terecht, met alle sociale en economische gevolgen van dien, omdat er fouten zijn gemaakt, maar er evenzeer sprake is van schuldig verzuim en dus ook bewust achterhouden van data.

VRT NWS

Als er bovengemiddeld meer besmettingen zijn in de Marokkaanse gemeenschap, dan heeft dat een reden.

‘Schuwe blanken’

Dat de ‘stigmatiserende’ gegevens nu openbaar zijn — ik herhaal het, door de vasthoudendheid van Cathy Berx en een paar bloopers op Vlaams en federaal niveau — maakt anderzijds andere honden wakker: het racisme-alert treedt nu al in werking. Ene Jamal Kasmi, een straathoekwerker van Algerijnse origine die op 21 juli in Antwerpen werd opgemerkt als medeorganisator van een niet toegelaten BLM-betoging, waarschuwt in De Morgen voor discriminatie: ‘Blanken lopen nu in een grote boog om me heen. In de winkel kijken ze me boos aan om duidelijk te maken dat ik vooral niet te dicht moet komen.’

Tja, wat had hij nu gedacht. Let op het woordje ‘blanken’, alsof autochtonen zich schuldig moeten voelen omdat ze niet besmet willen worden. En let zelf op de racistische lezing van het covid-verhaal, als was het onze schuld dat de Marokkaanse gemeenschap in Borgerhout woont en zich vanuit een soort achterstelling ook niet kan bezig houden met regels van openbare gezondheid.

Nog even en Dallila Hermans en nog een handvol wokes komen er zich mee moeien om gouverneur Berx van racisme te betichten, en de clusteromschrijving in Antwerpen als iets fascistisch te zien dat herinnert aan getto’s, zie ook de avondklokregeling met zijn associaties. Idem dito voor de ‘Brusselse jongeren’ die op de hete vrijdag 31 juli in Oostende amok maakten en zonder mondmasker de politie uitdaagden: Het Laatste Nieuws haalt de woorden van burgemeester Tommelein compleet aan, op de VRT-webstek werd er niet gerept over Brusselse jongeren.

Zo leiden de omerta van de overheid en de zelfcensuur van bepaalde media — de publieke omroep nog wel — tot een regelrechte vertekening van de realiteit die vandaag een kwestie van leven op dood is.

Het punt is nochtans simpel en heeft niets met stigma’s te maken, niks racisme: als er bovengemiddeld meer besmettingen zijn in de Marokkaanse gemeenschap, dan heeft dat een reden. Het moet zijn dat er een gebrek is aan de mondmaskerdiscipline, dat de social distance niet wordt gerespecteerd, net als de beperkte bubbels en alles wat wij ook niet aangenaam vinden maar doorgaans toch opbrengen omdat het gewoon moet.

Tom Van Grieken / Twitter

Moeten ze in Duffel met een mondmasker rondfietsen omdat ze in Antwerpen Noord in dichte drommen staan aan te schuiven voor het offerfeest?

De multiculturele valstrik

Vergoelijken of cijfers en data wegmoffelen helpt hier niet, alleen maar met de vinger wijzen natuurlijk ook niet. Op dit moment moet men proberen de haarden te isoleren, massaal testen en mensen werkelijk verplichten om thuis te blijven, desnoods onder politioneel toezicht. Weerom moet ik Berx aanhalen: openbare gezondheid en de pandemie onder controle krijgen is nu even het enige dat telt.

Verderop zijn er dan natuurlijk nog wat ‘gevoeligheden’ die nog meer in een mist van politieke correctheid hangen. De vraag bijvoorbeeld naar het nut van multiculturele pampering en de feitelijke segregatie, waarbij men alsmaar over Turkse en Marokkaanse (en trouwens ook Joodse) gemeenschappen spreekt, alsof dat de normaalste zaak van de wereld is, terwijl het om populaties gaat die niet deelnemen aan onze samenleving, dat ook niet wensen vanuit hun eigenheid, en in een tijd als deze cruciale signalen niet oppikken. In Antwerpen spreekt één vierde van de schoolgaande jeugd thuis een andere taal dan het Nederlands. Dat is een indicatie.

Door de zaken niet te benoemen speelt men met vuur en lokt men uit wat men probeert te verhinderen. Het is niet uitgesloten dat mensen beginnen te morren omwille van strengere maatregelen die over heel de provincie — en straks misschien over heel het Belgisch grondgebied — worden ingevoerd, omdat één bepaalde bevolkingsgroep zijn voeten veegt aan de instructies. Moeten ze in Duffel met een mondmasker rondfietsen omdat ze in Antwerpen Noord in dichte drommen staan aan te schuiven voor het offerfeest? Publiek draagvlak en solidariteit komen op de helling te staan als men in zo’n pandemie wollig gaat communiceren of geen doortastende maatregelen durft te nemen, ook al ‘viseert’ men daarmee een bepaalde populatie.

Andermaal: het is aan het Vlaamse niveau om wakker te worden en mee te gaan met het voluntarisme van de lokale besturen, in plaats van steeds naar boven te kijken zoals de klassieke underdog. Waar zit Jan Jambon trouwens dezer dagen? In Toscane, zo blijkt. Prettige vakantie nog, mijnheer de minister-president.

Jamal Kasmi

Corona in Antwerpen: ‘We willen vooral niet stigmatiseren’