1976 De Oost-Duitse protestzanger Wolf Biermann (°1936) wordt verbannen uit de DDR vanwege ‘vijandigheid jegens de Volksrepubliek’. Zijn staatsburgerschap verliest hij na een tournee door de Bondsrepubliek, op uitnodiging van de West-Duitse metaalvakbond IG Metall. Hij verhuist naar West-Duitsland. Pas in december 1989, kort na de val van de Muur, kan Biermann weer in de DDR optreden.

1969 De prestigieuze Prix Goncourt wordt uitgereikt aan de Belgische schrijver Félicien Marceau, auteursnaam van Louis Carette. Hij is vooral bekend om zijn theaterstukken (L’école des moroses, L’œuf, Preuve par quatre). Hij is ook de auteur van een autobiografie (Les Années courtes) en talrijke romans. Bij de Bevrijding wordt hij veroordeeld tot vijftien jaar dwangarbeid voor het spreken op de radio tijdens de bezetting. In 1944 verhuisde hij naar Parijs.

Louis Renault (1877-1944)

1944 In Parijs wordt een voorstel ‘tot confiscatie en nationalisatie van de Renault-fabrieken’ ingediend bij de voorlopige regering. Industrieel Louis Renault, eigenaar van de autofabriek, stierf een maand eerder in verdachte omstandigheden, na enkele weken opgesloten te zijn geweest in de beruchte gevangenis van Fresnes, maar zonder te zijn veroordeeld. Hij leverde zoveel mogelijk auto’s aan de Duitsers als hij maar kon, inclusief pantserwagens en ander militair materiaal. Of hij dat vrijwillig of onder dwang deed, zullen we nooit weten. Bij de Bevrijding wordt de zieke Renault opgepakt en mishandeld. Tot een proces is het nooit gekomen. Wel wordt zijn onderneming meteen in beslag genomen en onteigend (‘genationaliseerd’), zonder dat zijn erfgenamen één cent vergoeding krijgen. Zijn lichaam zal in 1956 worden opgegraven, op klacht van mevrouw Renault. In mei 2011 zullen de acht kleinkinderen van de industrieel een juridische procedure ondernemen om schadevergoeding te krijgen. Hun klacht wordt afgewezen.

1916 In Italië lanceert Benito Mussolini een nieuw socialistisch dagblad, Il Popolo d’Italia.

1916 Overlijden in Twickenham (Engeland) van Alfons M.N. Prayon-van Zuylen (67), Vlaams jurist en letterkundige. Zowel thuis als op school verloopt nagenoeg alles in het Frans. Toch ontluikt Prayons flamingantisme op het atheneum dankzij zijn leraar Nederlands, Jacob F. Heremans. Hij studeert van 1867 tot 1873 rechten aan de Rijksuniversiteit Gent en wordt lid van ’t Zal wel gaan. In de Gentse Studentenalmanak, waarvan hij vier jaar redacteur is, publiceert hij vooral letterkundige bijdragen onder de pseudoniemen van A. Hieckx Az. en Alfred Terlaenen. Met andere liberale Vlaamsgezinden neemt hij in Heel-Nederlandse geest deel aan de Geuzenfeesten (1872).

In 1874 trouwt hij met barones Helena van Zuylen van Nyevelt (vanwaar de toevoeging ‘van Zuylen’). Van 1876 tot 1908 is hij afwisselend te Gent en te Elsene als advocaat gevestigd. In Gent is hij medestichter van de Vlaamse Conferentie der Balie. In 1889 verdedigt hij met Edmond Picard de Brusselse stagiair Maurits Josson die vanwege zijn Vlaamsgezindheid in conflict is gekomen met de Tuchtraad van de Orde der Advocaten. Eind 1905 wijkt hij uit naar Engeland.

In 1875 noemt hij de Belgische revolutie een ‘onvergeeflijke dwaasheid’, waarmee de kans op een voor de Vlamingen positieve natievorming verkeken is. Het gaat hem minder om het samenleven met de Walen dan over het Heel-Nederlandse geheel. Van aanleuning bij Duitsland wil hij niet weten, hoezeer hij ook in 1870-1871, ten tijde van de Frans-Duitse oorlog Duitsgezind is geweest, maar dan vooral uit afkeer voor Frankrijk.

De sympathie voor Duitsland dient maar om de Nederlandse nationaliteit in stand te houden, die hij door Frankrijk bedreigd ziet. Pangermanist is Prayon nooit geworden. Zo begrijpt men vanuit dit nationalisme zijn sympathie voor de Slavische volken in de Donau-monarchie. België moest volgens hem voor het nationaliteitenvraagstuk het voorbeeld van Zwitserland volgen. Dit wil zeggen: strikte gelijkheid voor alle groepen binnen dezelfde, federale staat.

Over al deze historische en politieke problemen publiceert en polemiseert hij onafgebroken van 1874 af in diverse bladen. Krachtig was zijn inzet voor de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs, waarmee hij bijdroeg tot de wet van 1883. Onvermoeibaar manifesteert hij zijn Vlaamsgezinde overtuiging. Dat doet hij inzonderheid in het Willemsfonds, als bestuurslid van het Nationaal Vlaams Verbond en als hoofdredacteur van het Brussels vrijzinnig en sociaalvoelende weekblad De Flamingant (1889-1893), waarvoor hij een derde van het beginkapitaal bijdraagt.

Op de Vlaamse Landdag te Antwerpen op 10 februari 1889, formuleert hij de Verklaring van de rechten van de Vlaming. In datzelfde jaar voert hij actie tegen het hoofdbestuur van het Willemsfonds dat hij onvoldoende liberaal en Vlaamsgezind vond. Prayon demonstreert telkens zijn onafhankelijk flamingantisme, hoezeer hij ook voorstander is van samenwerking onder alle Vlamingen. Hij treedt in 1892 toe tot de pas gestichte Vlaamse Volkspartij. Na zijn verhuis naar Engeland blijft Prayons Vlaamsgezinde activiteit beperkt tot medewerking aan de liberale De Vlaamse Gazet van Brussel en enkele lezingen in de Koninklijke Academie te Gent.

1904 De Britse uitvinder John A. Fleming krijgt een patent voor de door hem ontwikkelde radiobuis.

1904 Geboorte in Bolsward (Friesland) van Frederik van der Meer, befaamd Nederlands kunsthistoricus, literator en katholiek priester. Hij krijgt in 1980 de Karel de Grote-prijs.

1896 Geboorte in Londen van sir Oswald Mosley, oprichter in 1932 van de British Union of Fascists (BUF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog vocht hij aan het IJzerfront in Vlaanderen tegen de Duitsers. De vorig jaar op 24 mei overleden Max Mosley (1940-2021), voorzitter van de Internationale Automobielorganisatie (FIA), was een zoon van Oswald Mosley.

Cosima Wagner (1837-1930)

1868 Cosima Wagner begint haar dagboek te schrijven, dat ze gedurende meer dan veertien jaar regelmatig bijhoudt. Dit document van aanzienlijk belang zal pas in 1976 worden gepubliceerd.

1863 De inwoners van het dorp Gelselaar (Gelderland) onthullen een gedenkteken, 50 jaar na het vertrek van de Franse bezetter, met als tekst:

TOT EENE DANKBARE
50 JARIGE HERINNERING
AAN DE VERLOSSING DER
FRANSCHE OVERHEERSCHING IN 1813

1860 Jan Coucke en Pieter Goethals worden in Charleroi geguillotineerd. Ze waren door een Nederlandsonkundige rechtbank ter dood veroordeeld wegens de moord op de weduwe Dubois. Ook hun advocaat verstond geen Nederlands. Een jaar na hun onthoofding bekenden twee Waalse criminelen de moord te hebben gepleegd.

Carl von Clausewitz (1780-1831)

1831 Overlijden in Breslau van de Pruisische legerofficier en theoreticus Carl von Clausewitz. Zijn grote verhandeling Over oorlog, die oorspronkelijk niet voor publicatie bedoeld was, oefent een grote invloed uit op het moderne strategische denken.

1797 Overlijden te Potsdam van Frederik Willem II, koning van Pruisen.

1632 Het keizerlijke leger, waarvan het verzamelwoord ‘Jezus Maria’ is, wordt in Lützen (Saksen-Anhalt) verpletterd door de Zweden. Hun koning Gustav Adolf sneuvelt in de strijd, maar de hoop van het pausdom om Noord-Europa te heroveren is voorgoed de bodem ingeslagen.

Jan Coucke

16 november. Net binnen: Alfons Prayon-van Zuylen geboren, liberale flamingant die België een ‘onvergeeflijke dwaasheid’ vond

Geen ‘Couckes en Goethalsen’ meer in Malawi

Veiligheidsraadsel van Wilmès