Een kwartet Franse films als exponent van het beste wat de Franse cinema momenteel te bieden heeft.

Anders-gaan-organiseren

Samen met twee eerdere films, La Loi du marche en En guerre, vormt zijn nieuwste film Un autre monde voor de Franse filmer Stéphane Brize een drieluik. De hoofdpersonages in de eerste twee luiken waren werknemers aan de onderkant van de ladder. In Un autre monde (***, vanaf 22 februari in de bioscoop) is Philippe (een uitstekende Vincent Lindon) de hoofdfiguur. Hij is de manager van een Frans filiaal dat onlangs door Amerikanen is opgekocht. Philippe zit trouwens in een echtscheidingsprocedure verwikkeld omdat zijn echtgenote het niet langer aan kon dat hij al 7 jaar alle problemen van het werk mee naar huis bracht.

Philippe ziet zich voor een hopeloos dilemma geplaatst. Hem is opgelegd 58 werknemers te ontslaan, 10% van het totaal, als herstructurering zogezegd. Terwijl de operatie gewoon bedoeld is om de winst te vergroten. Of zoals de Amerikaanse CEO het klaar en duidelijk stelt: ‘Wall Street is mijn baas!’.

Samen met zijn collega-directeurs en later de vakbondsafgevaardigden zoekt hij naar een menselijke oplossing maar elk ander plan blijkt onaanvaardbaar. Intussen nadert de deadline.

Un autre monde portretteert de halsstarrigheid van de manager – zeer aandoenlijk – en zijn verbetenheid tegen beter weten in. Het is moedig maar tegelijk ook uitzichtloos.

De werktitel van de film was Pour Le meilleur et pour le pire (In goede en kwade dagen). Als link tussen privéleven en professionele carrière. Pas in een later stadium werd voor de titel Un autre monde gekozen.

In feite pleit de film voor het anders-gaan-organiseren-van-ons-bedrijfsleven dat nog te vaak puur op winstbejag is gebaseerd. En waar de werknemer slechts ondergeschikt aan is. Niettemin gunt Un autre monde ons een indringende blik in de achterkamers van het bedrijfsleven. Of wat er zoal aan drama schuilgaat achter een zoveelste krantenbericht.

La place d’une autre

Een verassende film is het in 1914 gesitueerde La place d’une autre (****, nu in de bioscoop) van Aurelia Georges. Het thema van een identiteitsverwisseling is niet nieuw, de uitwerking des te meer. Nelie, een jonge vrouw die een beter leven wil neemt in de begindagen van WO I – ze werkt als hulpverpleegkundige voor het Rode Kruis – de identiteit aan van een Zwitserse vrouw op doorreis omdat ze denkt dat deze dodelijk gewond is. Op het ogenblik dat Nelie als voorlezeres voor de dame des huizes in Nancy al flink is ingeburgerd, weliswaar onder een valse identiteit, klopt de echte Rose aan.

Wat zich daarna afspeelt – de ene vrouw wil haar beter leven niet kwijt, de andere wil gerechtigheid – maakt van La place d’une autre een machtige, ingetogen sociologische studie.

Abortusdrama

L’Evenement van Audrey Diwan (***, momenteel in de bioscoop), goed voor de Gouden Leeuw, de hoogste onderscheiding op het voorbije Filmfestival van Venetië, neemt ons mee terug in de tijd, naar 1963.

Het pakkende abortusdrama is gebaseerd op de gelijknamige roman uit 2000 waarin Annie Ernaux haar eigen ervaringen heeft neergeschreven. Een nare, hoogst onaangename ervaring op dat ogenblik. Het meisje is na een onenightstand ongewenst zwanger geraakt. Als kind van een arbeidersgezin hoopt ze te kunnen voortstuderen aan de universiteit, toen lang niet vanzelfsprekend. Met een kind lijkt dat uitgesloten. De enige uitkomst is een abortus maar dat is in het toenmalige Frankrijk illegaal. Vrijwel niemand wil of kan de jonge vrouw helpen. En dus dreigt het meisje louter op zichzelf te zijn aangewezen.

Een harde, expliciete film waarin de cineaste feilloos laat aanvoelen hoe hard en harteloos een maatschappij kan zijn. Al is L’Evenement vooral ook een zoeken naar vrijheid.

Ceci n’est pas une pipe

Gerard Depardieu als inspecteur Maigret in Maigret van Patrice Leconte (***, vanaf 23 februari in de bioscoop). Dat we dat nog mogen meemaken. Het monstre sacre van de Franse film nestelt zich zo moeiteloos in het rijtje van acteurs zoals Pierre Renoir, Harry Bauer, Albert Prejean, Michel Simon en vooral Jean Gabin. En op televisie: Jean Richard (92 afleveringen) en Bruno Cremer. Dichter bij ons Kees Brusse maar in de eerste plaats zal de Maigret van Jan Teurlings als de energieke speurneus in 12 afleveringen in de periode 1967-‘69 ons bijblijven.

Depardieu heeft zich een lange regenjas aangemeten, een deukhoed op zijn hoofd gezet en jongleert nogal eens met zijn pijp in Maigret, naar de in 1954 gepubliceerde detective Maigret en het dode meisje. Wanneer hem met aandrang wordt gevraagd toch maar niet zijn pijp aan te steken want slecht voor de exotische vissen in het aquarium antwoordt Depardieu doodleuk: ‘Ceci n’est pas une pipe. Belgische humor weet je wel!’

Een dergelijke Maigret dus waarna hij traag wegsjokt en na een zoveelste zaak te hebben opgelost in een nevelige avondlijke duisternis verdwijnt.

Semantische dementie

Met niet minder dan 7 Magrittes werd Une vie demente ( ***, momenteel opnieuw in de bioscoop) van Ann Sirot en Raphael Balboni door de Franstalige filmgemeenschap uitgeroepen tot beste Franstalige film van het voorbije filmjaar 2021, een Magritte meer dan de krachtige antipestfilm Un monde van Laura Wandel. Terwijl La Civil van de Roemeens-Vlaamse Teodora Ana Mihai in hun ogen de beste Vlaamse film was.

Une vie demente – het equivalent van The Father waarin de vader dementerend is – vertelt hoe een jong koppel dat zwanger wenst te geraken wordt geconfronteerd met de keiharde diagnose van hun moeder Suzanne: semantische dementie. Terwijl het leven gaandeweg wegsijpelt uit deze energieke directeur van een kunstgalerij wordt er spannend uitgekeken naar nieuw, pril leven.

Een dramatische komedie – een genre dat in het Frans voor bijna elke film kan worden gebezigd – is hier perfect op zijn plaats want de film verweeft humor met ernst, moedeloosheid met hulpvaardigheid, en last but not least wanhoop met hoop.

Jan Teurlings

De grandeur van de Franse film