We staan er amper nog bij stil. Maar in het licht van de geschiedenis dateert de vernederlandsing van het bestuur in Vlaanderen nog maar van eergisteren. Vier generaties geleden was het haast lachwekkend te verwachten dat Vlaanderen ooit wél in het Nederlands zou bestuurd worden.

In Antwerpen stond de Nederduitsche Bond al even op op de barricaden voor de vernederlandsing van Vlaanderen. Zowat alle Antwerpse flaminganten waren lid van die bond. Uit die Nederduitsche Bond stamde de Meetingpartij, een radicaal-liberale, antimilitaristische, Vlaamsgezinde partij die de grootste was van ’t Stad van 1862 tot 1872. Volgens de overlevering was voorman Jan Baptist Van Ryswyck de meest begeesterende spreker van de ‘meetings’. Overigens was het Jan De Laet, voor de Meetingparttij verkozen als Kamerlid, die daar als eerste in het Nederlands de eed aflegde.

Van Ryswyck en de meesten van zijn collega’s legden voor het eerst de eed van gemeenteraadslid in het Nederlands af. Op 27 augustus 1866 besliste de gemeenteraad voortaan enkel het Nederlands als officiële taal van ’t Stad te gebruiken. Voortaan spraken gemeenteraadsleden en loketbedienden in functie enkel Nederlands.

In 1872 stelde de Liberale Partij hier paal en perk aan. De tricolore belangen primeerden, en beide landstalen dienden gelijkgesteld. Wat wilde zeggen dat de administratie van Antwerpen opnieuw geleidelijk verfranste.

Toen Jan Van Rijswijck – zoon van Jan Baptist – in 1892 burgemeester werd, draaide hij de klok weer terug en knoopte aan bij de beslissing van 1866. Het Frans werd – weliswaar in stapjes – teruggedrongen uit het Antwerpse bestuur. Ondanks herhaald aandringen van verscheiden Vlaamsgezinde verenigingen, ‘weigerde hij de Antwerpse administratie eentalig te organiseren’. Maar het mocht niet meer baten. De vernederlandsing zette zich na Van Rijswijck verder, hij had het vuur aan de lont gestoken, dat niet meer geblust raakte.

Jan Van Rijswijk

Antwerpen 150 jaar Nederlands