De Franse president Emmanuel Macron stelt de ‘Farm to fork-strategie’ van de Europese Unie (EU) plots in vraag omdat de Fransen bloem- en zonnebloemolie beginnen te hamsteren en kranten uitpakken met exploderende broodprijzen. De dogmatische groenlinkse landbouwmaatregelen van de Green Deal lijken ineens onverenigbaar met een dreigende voedselcrisis.

De oorlog in Oekraïne zorgt voor de ineenstorting van groene luchtkastelen. Eerst sneuvelde de antinucleaire fabel van hernieuwbare energie. Nu dreigt de fabel van de organische en biologische landbouw te sneuvelen.

Graan

De angst voor leveringsafhankelijkheid voor graan van Rusland en Oekraïne bracht afgelopen week de Franse regering ertoe om de Europese Commissie te verzoeken om 4 tot 5 procent van de braakliggende landbouwgronden te mogen inzetten voor de teelt van zomergraan.

De EU subsidieert al decennia boeren om hun land braak te laten liggen om overproductie te voorkomen. Het resultaat was het massaal invoeren van goedkoper graan of andere gewassen van buiten de EU. Nu dreigt de marktprijs wereldwijd astronomisch te stijgen omdat de graanschuur van Europa Oekraïne zelfs niet kan zaaien. Het landbouwareaal kan voor jaren vergiftigd blijken door Russische explosieven. De invoer van Russisch graan komt ook in gevaar door embargo’s.

Onhoudbare toestanden

De Poolse eurocommissaris Janusz Wojciechowski kondigde ongeveer gelijktijdig aan dat een slechte implementatie van het nieuwe Europese landbouwbeleid tot onhoudbare toestanden zou kunnen leiden. Met de beruchte ‘farm to fork-strategie’ van de EU wou de Europese Commissie het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (bekend als CAP of common agricultural policy) greenwashen en in overeenstemming brengen met de fameuze Green Deal uit de koker van de socialistische Eurocommissaris Frans Timmermans en zijn acoliet Diederik Samson (ex-Greenpeace).

Hun doel was het gebruik van kunstmest drastisch reduceren en de immense landbouwsubsidies voorbehouden voor organische landbouw en natuurbeheer. Boeren zouden subsidie ontvangen voor het aanleggen van bloemenbermen en ‘natuurgebied’ in plaats van landbouwgewassen.

Volgens Wojciechowski dreigt dit alles nefast uit te draaien voor de productiviteit. De Poolse Eurocommissaris had reeds in september 2021 aan de alarmbel getrokken, maar de dogmatische aanpak van Timmermans schakelde als reactie nog een versnelling hoger.

Grote ongerustheid in Frankrijk

In Frankrijk bestaat al lang grote ongerustheid over de schaalvergroting van de landbouw en de rol van buitenlandse multinationals. De Chinese ‘Reward Group’ kocht sedert 2016 duizenden hectaren landbouwbedrijven op en ging vervolgens failliet in 2019. De graanproducten van die bedrijven waren bestemd voor de eveneens in Chinese handen zijnde bakkerijketen ‘Chez Blandine’. Ondanks het faillissement beheert de Chinese dochteronderneming ‘Ressources Investment’ nog steeds de landbouwbedrijven.

De Franse president Emmanuel Macron verkoos echter in volle verkiezingsstrijd om afgelopen woensdag zijn regering te laten pleiten voor autarkie of zelfvoorziening op gebied van landbouw en industrie. Een weerbaarheidsplan moet dit oplossen. Donderdag kondigde Macron aan dat Frankrijk een ‘agriculturele onafhankelijkheid’ prefereert boven de doelstellingen van ‘duurzame landbouw’ in de Green Deal na de oorlog in Oekraïne. Ondertussen hamsteren in heel Europa consumenten bloem- en zonnebloemolie. Twee gewassen waar Frankrijk net als Oekraïne historisch een grote uitvoerder van was. Met de nadruk op ‘was’. Voor Macron is onafhankelijkheid nu ineens een cruciale factor.

De ‘farm to fork-strategie’ van de EU stelt echter dat het gebruik van pesticides tegen 2030 gehalveerd dient te zijn. Het gebruik van kunstmest moet dan weer met 20% teruggedrongen tegen 2030.

Stikstofcrisis is bangmakerij

Veel Europese kunstmestfabrieken zoals die van BASF liggen al maanden stil omdat ze op aardgas werken en de huidige gasprijzen in de EU het goedkoper maken om kunstmest per schip uit Noord en Zuid-Amerika aan te voeren. De prijzen van kunstmest worden ondertussen onbetaalbaar en schaarste dreigt.

De meeste kunstmest bestaat uit kalium (potasse), fosfaat en stikstof. Uiteraard in verbindingen. Door stikstof in de lucht met aardgas om te zetten in ammoniak maakt de industrie stikstofmeststoffen. Alleen moet die industrie bovenop peperduur aardgas ook nog eens uitstootrechten betalen binnen het ETS-systeem van de EU. De kost per ton CO2 wordt echter door de EU systematisch opgedreven (van 10€ een paar jaar geleden tot 100€ de afgelopen weken).

Tel daarbij stikstofnormen. Stikstof klinkt vies maar is een basisbouwsteen in elk levend wezen en gewas (zonder stikstof geen bouwstenen voor cellen), maar bij biologische mest en het vergaan van planten of dieren zorgt de stikstofcyclus voor het ontstaan van ammoniak. Ammoniak is giftig bij te hoge concentraties. Dat is zo in elk aquarium waar de uitwerpselen van vissen van mest in gif veranderen als de planten een teveel aan afbrekende mest niet kunnen opnemen en omzetten in plantgroei. Vroeger sprak men van overbemesting, maar door groenlinkse framing praat ondertussen iedereen over stikstof omdat zoiets toxisch klinkt en irrationale angst inboezemt aan al wie nooit oplette tijdens de les biologie of scheikunde.

Van pesterij naar productiviteit door geopolitiek belang

Macron wil nu de aandacht verleggen van angstzaaierij over milieuvervuiling en klimaatverandering naar productiviteit. Voedselveiligheid is ineens niet meer incompatibel met optimalisering van de landbouwproductie. Het grootste veiligheidsprobleem qua voeding is ineens zorgen dat er genoeg voedsel voor handen is. Ernstige voedselcrisissen krijgen ineens hun aloude geopolitieke betekenis terug.

De Franse president beseft ineens dat de ‘farm to fork-strategie’ tot een reductie van 13 procent van de productie zou kunnen leiden. Dat is een eufemistische manier om te zeggen dat het totaal aan landbouwgewassen met één zesde zou dalen. Zonder de garantie dat de Europese Unie zoveel betrouwbaar voedsel kan invoeren zorgt dit sowieso tot tekorten en prijsstijgingen.

Boeren verarmen

Het betekent ook dat boeren verarmen. Ineens roept de Franse president wat de Franse boeren al twee jaar roepen dat maatregelen ‘zonder verder uitstel’ noodzakelijk blijken. Bedrijven in de agro-industrie (van diepvriesgroenten, conserven, bloemmolens tot multinationals zoals Danone) en de landbouw dreigen in problemen te komen.

Daarbij komt dat statistieken aantonen dat zowat de helft van de Franse boeren zullen stoppen tegen 2026 als gevolg van het huidige EU-beleid dat door het Franse ministerie van Landbouw wordt uitgevoerd. Ineens kondigde de Franse premier een wet aan om de toekomst van boeren te helpen ondersteunen en voor reconversie te zorgen.

Verkiezingsbeloften aan de boeren omvatten bijvoorbeeld renteloze of achtergestelde leningen bovenop de reeds bestaande steunmaatregelen. De vraag is echter of die verenigbaar zijn met het EU-beleid betreft ongeoorloofde staatssteun.

Logische beslissingen

Door de oorlog in Oekraïne kan ex-bankier Macron ineens logische beslissingen nemen waar de bevolking al jaren om vraagt. De dure groenlinkse hobby’s van de bestuurlijke elite in de Europese Unie blijken in volle verkiezingsstrijd en oorlog aan de achterdeur plots op basis van geopolitieke argumenten van tafel te worden geveegd. Kernenergie is plots de manier om CO2-uitstoot tegen te gaan.

Afhankelijkheid van Russische aardgas is plots een probleem en ineens komt in Frankrijk uit dat Gazprom al decennia antikernenergie ngo’s en politici sponsort. Akkers braak laten liggen tegen betaling terwijl er perfect graan op zou geteeld kunnen worden is plots onverstandig. Het verbieden van kunstmest om veel minder productief schaarse voeding te verbouwen lijkt ineens toch niet zo’n verstandig idee.

Blijkbaar waren een oorlog en presidentsverkiezingen nodig om gezond verstand en vooruitgangsoptimisme te doen herleven bij politici. Hopelijk keert de invloed van de klimaatindustrie van dogmatische groenlinkse ngo’s op gasgeld na de oorlog en de verkiezingen niet terug.

Janusz Wojciechowski

Frans brood haalt Green Deal onderuit

Europese landbouwfinanciering: tussen vleesbergen en hoevewinkels