President Macron stond vóór het debat van woensdagavond in de peilingen al op een veilige voorsprong van 12 procent op tegenstander Marine Le Pen. Er was nooit echt twijfel of hij het zou halen. Zeker sinds de centrumrechtse Republikeinen in hun voorrondes niet voor Michel Barnier kozen, de enige serieuze kanshebber tegen Macron.

Op een gegeven moment leek het toch nog even spannend te worden. De paniekzaaierij over de vermeende extreemrechtse signatuur van Le Pen en haar partij werd gewoon even in een hogere versnelling gezet en dat werkte.

Doden

Er werd deze week zelfs geroepen dat er doden zullen vallen, mocht Le Pen worden gekozen. Dat gebeurde bijvoorbeeld door Alice Coffin, een groen en zogeheten ‘militant lesbisch-feministisch’ gemeenteraadslid in Parijs, met voorsprong de zotste politica van Frankrijk. Zij leest geen boeken die door mannen zijn geschreven en weigert naar muziek te luisteren van mannelijke componisten.

Volgens Coffin zullen zij en andere militante feministen ‘letterlijk ter dood worden veroordeeld als Le Pen wordt gekozen’. Dat de doodstraf niet meer bestaat, weerhield de media niet dit als nieuws te brengen. Gérald Darmanin, minister van Binnenlandse Zaken en sterke arm van president Macron deed ook een duit in het zakje. Volgens hem zullen ‘de armen creperen in Frankrijk’ onder Le Pen als president…

Vijfde Republiek

Redelijke woorden van de filosofen Michel Onfray en Marcel Gauchet, die zonder zelf op haar te stemmen Le Pen minder extreem – laat staan fascistisch achten dan ze wel wordt beschouwd, mochten niet baten.

Dat veel van Le Pen’s standpunten nauwelijks verschillen van die van de grondlegger van de Vijfde Republiek, Charles de Gaulle, is evenmin besteed aan het grote publiek. Net zomin als de opvallende overeenkomsten tussen wat extreemrechts en veel minder vaak extreemlinks wordt genoemd: de partij van Jean-Luc Mélenchon. Zoals bijvoorbeeld de afwijzing van NAVO en Europese Unie…

Extreem en gevaarlijk

De meeste van mijn doorgeleerde vrienden hier hebben in de eerste ronde op Mélenchon gestemd, die minstens driemaal linkser is dan de meest linkse politicus van Nederland. Deze 70-jarige presidentskandidaat en fan boy van menig linkse dictator, wil nutsbedrijven nationaliseren en de beurs afschaffen. Hij zou Frankrijk binnen de kortste keren in Venezuela veranderen als hij ooit werd gekozen, wat vrijwel is uitgesloten.

Toch is hij onder de Franse intelligentsia verreweg de populairste kandidaat. Op topuniversiteiten als Sciences Po en de Sorbonne haalde Mélenchon 45% van de stemmen. Daar zit het aanstaande kader van Frankrijk en dat zou mij als Fransman zorgen baren. Maar diezelfde gestudeerde vrienden zien alleen Marine Le Pen als extreem en gevaarlijk.

Zo ook de vader van president Macron, neuroloog Jean-Michel Macron. Hij zei in een interview deze week dat Mélenchon de eerste ronde had gewonnen in zijn woonplaats, het Noord-Franse Amiens en gelukkig niet Le Pen. Dat zijn zoon, de president, geen rol van betekenis had gespeeld in de eerste ronde in Amiens waar hij werd geboren en naar school ging, soit. Jean-Michel vond de Fransen trouwens een erg ondankbaar volkje, omdat ze altijd maar van alles hadden aan te merken op zijn zoon, terwijl die het toch geweldig had gedaan!

Macron junior

Er dook ook een aardig interview op met Macron junior uit 2015, toen hij nog minister van Economie was onder president Hollande. Hij uitte daarin zijn twijfels over de Franse democratie: ‘Het Franse volk heeft een koning nodig’, zei hij. ‘Het wilde Lodewijk XVI helemaal niet onthoofden, dat hebben de revolutionairen gedaan van de Terreur. Zij creëerden daarmee een emotionele en collectieve leegte, die het volk later met Napoleon en nog later met de Gaulle probeerde te vullen. Een vorst is de grote afwezige in het Franse politieke systeem…’

De Gaulle had zelf bij het stichten van de Vijfde Republiek ook al gezegd dat hij de republikeinse en monarchistische tradities van Frankrijk wilde samenvoegen. Misschien daarom kregen Franse presidenten aanzienlijk meer macht dan die van andere westerse landen. Ze kunnen naar willekeur premiers en ministers benoemen en wegsturen en tot op zekere hoogte verkiezingen uitschrijven. Impeachment bestaat niet: in tegenstelling tot zijn Amerikaanse evenknie kan de Franse president bijna onmogelijk worden afgezet.

Feestjes organiseren

Macron gebruikt in ieder geval maar vast de grootste kastelen van Frankrijk voor feesten en recepties en om buitenlandse staatshoofden te ontvangen. Vooral Versailles. Daar ontving hij president Poetin en hield hij later een top van EU-staatshoofden over Oekraïne. En daar sprak hij al tweemaal de leden van de Assemblée en de Senaat toe, in een soort State of the Union: een nieuwigheid voor Frankrijk.

Uit een poll eerder deze maand bleek bijna 70% van de Fransen de presidentsverkiezingen ‘oninteressant’ te vinden, hetgeen zich uitte in de 26% onthouding bij de eerste ronde. Het hoogste percentage sinds 2002.

Le Pen mist kansen

Het debat tussen Macron en Le Pen van woensdagavond veranderde daar weinig aan: slechts één op de tien Fransen nam überhaupt de moeite te kijken. Het leverde ook weinig verrassends op, of het zou moeten zijn dat Marine Le Pen alles in het werk stelde om presidentiabel over te komen. Daardoor bleef ze veel te rustig en miste ze de ene na de andere kans voor open doel om de president te tackelen. Die was hautain en keek haar meestal meewarig aan. Hij had zijn feiten heel goed op een rij en Le Pen was niet tegen hem opgewassen, al ging het haar beter af dan vijf jaar terug.

Nogmaals, was ze minder netjes geweest, dan had ze makkelijk kunnen scoren. Ze bleef bijvoorbeeld stil over McKinsey, en over de vele missers van de regering Macron in de bestrijding van covid. En zelfs over de bemiddelingspogingen die de president deed om de oorlog in Oekraïne te voorkomen. Waarvoor hij zichzelf nog altijd op de borst slaat, ondanks een pathetisch gebrek aan succes.

Macron had minder remmingen. Hij ging meteen met gestrekt been in op de lening die Le Pen noodgedwongen bij president Poetin in Rusland had afgesloten, om haar partij voor faillissement te behoeden. In Frankrijk kon ze niks krijgen.

Cohabitation

Het moet raar lopen wil Emmanuel Macron niet opnieuw vijf jaar lang als een koning Frankrijk mogen besturen. Met ook nog eens de zekerheid dat er geen nieuwe verkiezingsstrijd meer komt. Het enige dat nog kan mislopen, zijn de aanstaande parlementsverkiezingen. Maar met de partijen op gematigd links en rechts gedecimeerd is het risico minimaal dat Macron met een cohabitation komt te zitten. Dat wil zeggen dat er een premier is van een andere partij.

In het debat met Le Pen weigerde de president antwoord te geven op de vraag hoe hoog de pensioengerechtigde leeftijd zal zijn aan het slot van zijn volgende vijf jaar. Het antwoord is goed voor de Franse economie: 65. Maar mijn Franse vrienden zijn er nu al zonder uitzondering razend over en het zal Macron’s volgende termijn een roerig verloop geven.

Jean-Michel Macron

Nog vijf jaar koning Macron