De Leuvense striptekenaar Arthur Berckmans (Leuven, 3 mei 1929 – 27 december 2020) overleed in de nacht van 27 op 28 december in zijn slaap in het woonzorgcentrum waar hij al jaren verbleef. Beter bekend onder het pseudoniem ‘Berck’ behoorde de 91-jarige striptekenaar tot de internationale groten uit de periode 1960-1980. In 1985 ontving hij de Bronzen Adhemar.

Dupuis

In 1994 stopte Berck tot verbazing van fans en collega’s zoals zijn goede vriend Willy Lambil op zijn 65ste met striptekenen. Iets wat enkel de onlangs overleden pensionado Panamarenko hem nadeed. Berck was zo de eerste kunstenaar die gewoon met pensioen ging. Bij Saga Uitgaven verschijnt binnenkort de integrale reeks van Sammy. Uitgever Martin Claeys van Saga zei enkele weken geleden in gesprek met Doorbraak nog dat hij niet wist hoe het met Berck ging. De tekenaar was niet betrokken bij de heruitgave omdat hij alle rechten aan uitgeverij Dupuis had verkocht.

Internationaal succes

Het eerste album kwam uit buiten reeks. Volgens Lambil was Berck één van zijn beste vrienden in het stripwereldje. Al hadden ze soms woorden over Bercks flamingante meningen: ‘Als hij het over de luie Walen had, dan botste het.’ Maar Lambil koestert fijne herinneringen aan hun vriendschap, al kon hij niet begrijpen waarom Berck plots stopte met strips op de wettelijke pensioenleeftijd. Nadien verwaterde de relatie en de laatste jaren was er geen contact meer.

Dupuis

Lowietje verscheen in het Nederlandse weekblad Eppo en zou in Franstalige versie bij Dupuis verschijnen

Als Vlaamse tekenaar die steeds meestal eerst in het Frans publiceerde bij Lombard en later bij Dupuis behoort Berck tot de kleine kring van internationaal zeer succesvolle Vlaamse striptekenaars. Uiteraard kent iedereen Berck van de reeks Sammy die hij met scenarist Raoul Cauvin in de jaren 70 tot een internationaal succes maakte. Nederlandse striplezers kennen Berck ook van Lowietje dat na Robbedoes ook in Eppo verscheen en ook Nederlandse uitgaves kende. Berck tekende onder andere voor de weekbladen Zonneland, Eppo, Kuifje en Robbedoes.

Gewaardeerd illustrator

Na de bevrijding in 1945 poogde Berck aan de slag te gaan bij het weekblad Kuifje, maar zijn eerste vaste opdrachtgever werd het religieuze maandblad Pro Apostolis (1948 tot 1952). De hagiografie in stripvorm was toen een genre met enig succes. ‘In 1952 trouwde Berck en verliet het Jezuïetenklooster dat zijn werkplek vormde. Toch illustreerde hij nog tot 1956 vele boekencovers (ook voor andere uitgevers) en enkele stripverhalen, waaronder De Grote Zwartrok over het leven van missionaris en priester Pieter-Jan De Smet’ meldt de obit van de Stripspeciaalzaak.

Rond die tijd ging Berck werken voor Publiart, de reclame-afdeling van uitgeverij Lombard die het weekblad Kuifje uitgaf. Bij Lombard tekende hij ook veel voor het meisjesweekblad Line. Ook in Ons Volk en het Volkske (bijna een kopblad van het weekblad Kuifje) bleek hij een gewaardeerde illustrator. Voor het chocolademerk Victoria en voor koekjesfabriek Parein tekende hij reclamestrips.

Eerste succes

Een ommekeer kwam in 1958 toen hij als assistent van Jean Graton (bekend van Michel Vaillant en Julie Wood) aan de slag ging en met de Franse scenarist René Goscinny een eerste eigen humoristische stripreeks opzette. Strapontin (Pechvogel in het Nederlands) ging over een Parijse taxichauffeur. Na 1965 kreeg Goscinny het te druk met Asterix en bloedde de reeks in het weekblad Kuifje dood met een andere scenarist.

Lombard

De laatste plaat van Strapontin et le Tigre vert uit 1960 raakte onlangs niet verkocht op de veilling van Christie’s.

Samen met Yves Duval volgde toen een stripreeks die Berck zeer aan het hart ging: Rataplan (Hansje in het Nederlands). De Franse titel heeft niks te maken met de hond uit Lucky Luke. Het is een Franse onomatopee voor tromgeroffel. Hansje was immers een tamboer in het leger van Napoleon. Initieel zou Hansje een Vlaamse jongen tijdens de Boerenkrijg worden, maar die anti-Franse insteek beviel de Franstalige uitgever niet.

Al die tijd bleef Berck ook voor de katholieke jeugdbladen Doremi, Zonnekind en Zonneland werken. Onder het pseudoniem ‘Studio Arle’ maakte hij met Leo Loedts stripverhalen tot 1976. Deze zouden pas in 2013 in bibliofiele uitgave verschijnen bij Bonte. In de jeugdbijlage van de krant Het Volk, ’t Kapoentje, maakte dit duo de De Familie Nopkes.

Overstap naar Robbedoes

In 1968 verliet Berck het weekblad Kuifje en maakte de overstap naar het weekblad Robbedoes. Zijn tekenstijl sloot ook steeds beter aan bij Robbedoes. Met scenario’s van Raymond Macherot en Yvan Delporte leidde dit tot de reeks Mulligan. De scenarist van Bakelandt Daniël Jansens voorzag Berck ook van een scenario in die reeks. De Ierse sleepbootkapitein in het New York van de jaren 1930 geldt als voorloper van de lijfwachtenreeks Sammy. Deze komische stripreeks startte in 1970 op scenario’s van Raoul Cauvin. Samen met De Blauwbloezen zou het tot de komst van de gagreeksen Cédric en de Psy Cauvins grootste succes blijven.

Dupuis

Sammy was lang een sterkhouder van het weekblad Robbedoes

Het internationale succes van Sammy leidde ook soms tot vreemde toestanden. De Franse censuur verbood bijvoorbeeld Les gorilles et le Roi dollar in 1975. De censuur op strips werd pas na de verkiezing van president Francois Mitterrand op 10 mei 1981 opgeheven. Dit leidde tot het bizarre voorval dat de Franse editie niet het nummer 7 draagt, maar het nummer 8. Hierdoor klopt de volgorde van de verhalen niet meer met de voorpublicatie in Robbedoes (Spirou). Les gorilles au pensionnat is dus eigenlijk nummer 8 en niet 7.

Om zijn hoge productiviteit te garanderen werkte Berck met assistenten. Hoewel nooit vermeldt gaat het om soms bekende striptekenaars zoals Bédu (Bernard Dumont bekend van de Psy), Hurey (de Vlaming Hugo De Reymaeker, bekend van de Lustige Kapoentjes dat hij overnam van Marc Sleen) en Lucien De Gieter (bekend van Papyrus).

Berck ging in 1994 op pensioen en tekende sindsdien geen enkele strip meer. Hij verkocht de rechten op de stripreeks Sammy aan uitgeverij Dupuis. Wat scenarist Cauvin eerder al deed voor zowel Sammy als de Blauwbloezen. Een ander Vlaming Jean-Pol (Jean-Pol Van den Broeck bekend van Kramikske, Annie en Peter en Kabouter Plop) voegde nog negen albums toe aan de 31 van Berck.

Jean-Pol

Berck: met één been in de Vlaamse en het andere in de Franse striptraditie

Dirk Stallaert: ‘Vandaag ben ik een underdog.’