Natuurlijk is het de essentiële plicht van ieder weldenkend mens om de vrijheid van meningsuiting te verdedigen en daar desnoods voor op de barricaden te gaan staan. Zeker nu woke en cancel culture die vrijheid steeds meer onder druk zetten. Laten we het debat of die vrijheid van meningsuiting absoluut moet zijn, dan wel uitzonderingen en beperkingen toelaat, zoals voor negationisme bijvoorbeeld, even buiten beschouwing. Maar wanneer een Franse universiteit het bestaat om de opvoering van een klassiek stuk van de Griekse tragedieschrijver Aeschylus te verbieden, omdat de regie een aantal antiracistische verenigingen niet aanstaat, mag het duidelijk zijn dat de vrijheid van meningsuiting inderdaad onder druk staat.

Vandaag betoog je niet

Wanneer Franse universiteiten linkse feministes als Elisabeth Badinter of Sylviane Agacinski weren, omdat hun discours over gelijke rechten een ‘islamofoob’ of ‘homofoob’ geurtje zou hebben, dan weten we dat het vijf voor twaalf is. De ranzige verbodscultuur tegen en heksenjacht op alles en iedereen die niet woke genoeg heet te zijn en die vandaag oppermachtig heerst aan Amerikaanse faculteiten, slaat meer en meer over naar Europa. Daar tegen in opstand komen is inderdaad een essentiële plicht. Net zoals je het een essentiële plicht mag vinden te protesteren tegen het plan van de Franse minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin om de militante rechtse jongerenbeweging Génération Identitaire te verbieden.

Van een totaal andere orde is natuurlijk de vraag of die bedreigde vrijheid van meningsuiting voor een parlementslid als Dries Van Langenhove een excuus mag vormen om een niet essentiële reis naar Parijs te ondernemen en daar met 1500 gelijkgezinden te gaan betogen tegen het voorstel van Gérald Darmanin. Hoe nobel je bedoelingen ook zijn. Laten we wel wezen. Vandaag betoog je niet, als je een beetje gezond verstand hebt. Noch voor Black Lives Matters, noch voor het klimaat, noch voor Vlaamse onafhankelijkheid, noch voor de seksuele rechten van transgenders, noch voor de vrijheid van meningsuiting van Génération Identitaire. Iedereen weet waarom.

Niet verstandig

Op de foto die gisteren op de website van Het Laatste Nieuws verscheen, zie je Dries Van Langenhove meelopen achter een metersgroot spandoek, zonder mondmasker. Om zeker de aandacht van de televisiecamera’s op zich te trekken? De vele verpleegsters die shiften van tien uur en meer kloppen in onze ziekenhuizen en niet alleen een vermoeiend mondmasker maar volledig beschermende kledij moeten dragen, om hun essentiële taak te vervullen, zullen die pose ongetwijfeld weten te appreciëren. Neen, na zijn aanwezigheid op een verboden lockdownfeestje vorig jaar, had Dries Van Langenhove zich deze nieuwe kemel beter bespaard. Juridische haarkloverij of hij al dan niet de regels overtrad, doet hier eigenlijk niet ter zake. Er bestaan andere manieren om te protesteren tegen de plannen van de Franse minister van Binnenlandse Zaken.

Dat zijn voorzitter Tom Van Grieken het voor hem opneemt, met als dooddoener dat ‘niets zo essentieel is’ als de vrije meningsuiting, kan je misschien moedig noemen. Hij laat zijn poulain niet vallen wanneer de mediastorm losbarst. Maar verstandig is het niet. Een kind voelt aan dat Dries Van Langenhove, en bij uitbreiding Vlaams Belang voor wie hij als ‘onafhankelijke’ zetelt, deze keer niet gescoord hebben. Misschien denkt het boegbeeld van Schild en Vrienden dat negatieve media-aandacht nog altijd beter is dan geen media-aandacht. Als ik de reacties vandaag rond mij hoor, durf ik dat deze keer te betwijfelen. En die komen van mensen die veelal overwegen om volgende keer VB te stemmen. Mogen spetterende opiniepeilingen deze gedreven politici niet té overmoedig maken. De rots van Tarpeia ligt dicht bij het Capitool, wisten de Romeinen al. Ook in Parijs kennen ze dat gezegde.

Van de pot gerukt

Ten gronde hebben Tom Van Grieken en Dries Van Langenhove natuurlijk wel een punt, wanneer ze het over de geviseerde nationalistische Franse jongerenbeweging hebben. En zij zijn lang niet de enigen die zich zorgen maken over de totaal van de pot gerukte equivalentie die Darmanin uit zijn mouw tovert tussen het fundamentalistische Collectif contre l’Islamophobie en France (CCIF) en Génération Identitaire (GI).

De extreemrechtse jongerenbeweging wrong zich de laatste jaren in de aandacht van de mainstream media door spectaculaire acties zoals recent nog het organiseren — op 19 januari — van controles op de toestroom van illegale migranten aan de col du Portillon, aan de Spaanse grens in de Pyreneeën. Daar kwamen geweld noch vernielingen aan te pas. De militanten van GI hadden patrouilles opgesteld die de gendarmerie zouden verwittigen, mochten er mensen op een illegale manier de grens oversteken. De actie was eerder symbolisch. Op 19 januari heeft GI geen enkele migrant gezien. Maar voor Darmanin was die actie de spreekwoordelijke druppel. Pogingen van zijn voorganger Castanar om Génération Identitaire te verbieden, mislukten. Darmanin wil laten zien dat hij het wel kan.

Weinig kans op succes

De prefect van de Pyreneeën heeft de actie streng veroordeeld, maar moest toegeven dat ze ‘puur symbolisch’ was en dat de leden van GI ‘op geen enkele manier de openbare orde verstoorden’. De processen die tot nu toe tegen individuele leden van GI gevoerd werden, liepen bijna allemaal op een sisser uit. De advocaat die GI vandaag verdedigt is de bekende joodse strafpleiter Gilles-William Goldnadel. Hij heeft het over een politiek proces dat Darmanin wil voeren: ‘Als ik de redenering van de minister volg, dan is iemand die zich verzet tegen illegale massa-immigratie per definitie een racist. De meerderheid van de Fransen dus.’

Bij Jean-Yves Camus klinkt een zelfde geluid. Hij leidt het Observatoire des radicalités politiques van de stichting Jean Jaurès en volgt extreemrechts al jaren. Camus staat bekend om zijn linkse standpunten, maar denkt ook dat de minister weinig kans maakt om een ontbinding van GI erdoor te krijgen: ‘De verdediging kan aanvoeren dat GI geen terroristische organisatie is of een beweging die onze republikeinse staatsvorm wil omverwerpen’, klinkt het in Le Figaro. Moet Darmanin na de ontbinding van het salafistische CCIF de linkervleugel van La République en Marche, de partij van Emmanuel Macron, sussen door al bij al vrij onschuldige rechtse provocateurs aan te pakken?

‘Een oproep tot rassenhaat’ ?

Elisabeth Lévy, de hoofdredactrice van het voortreffelijke maandblad Causeur, kan je moeilijk van veel sympathie voor de wat baldadige militanten van Génération Identitaire verdenken. Maar in het februarinummer van haar blad legt ze haarfijn uit waarom een eventueel verbod van GI, dat overigens weinig kans maakt om er door te komen, een verkeerd signaal zou zijn in de huidige politieke context. Darmanin geeft aan ‘geschokt te zijn’ door de manier van actie voeren van Génération Identitaire, maar als ikzelf, aldus Lévy, een lijstje zou maken van de mensen en verenigingen wier gedrag en uitlatingen mij schokken, zou de minister nog veel werk hebben. Individuele emoties mogen geen leidraad vormen voor politiek handelen.

De aanhangers van Génération Identitaire noemen zich de verdedigers van een christelijk Europa en dragen hun ideeën uit met spectaculaire acties en agit-prop waarvoor ze de mosterd bij extreemlinkse activisten zijn gaan halen. Maar — en ik citeer hier nog steeds Elisabeth Lévy — als de procureur van Saint-Gaudens, die een onderzoek naar GI opende naar aanleiding van hun laatste actie, van oordeel is dat ‘duidelijke anti-immigratiestandpunten’ gelijk staan met ‘een oproep tot rassenhaat’, en ‘het toelaatbare’ van ‘het ontoelaatbare’ wil scheiden op basis van ‘emoties’, dan staat de poort open voor totale willekeur. Het zou maar al te gek zijn, aldus nog Lévy, Génération Identitaire te willen verbieden, terwijl de linkse ‘Brigade anti-négrophobie’ ongestraft standbeelden mag vernielen en theateropvoeringen kan saboteren.

Jean-Yves Camus

Dries in Parijs: een stommiteit van jewelste