De Franssprekenden in België weigeren nog altijd aan te nemen dat er ook een vorm van Franstalige collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog bestond. De collaboratie was uitsluitend een Vlaamse aangelegenheid. Deze geschiedenisvervalsing verschafte hun een superioriteitsgevoel waardoor het makkelijker werd de overhand in het land te behouden. Dit kan men vergelijken met wat momenteel in Rusland gebeurt. Reeds vanaf 2014 was het in Rusland verboden bij te dragen tot de ‘rehabilatie van het nazisme’ en valse informatie over de strijd van de Sovjet-Unie tegen Duitsland tijdens WOII te verspreiden. Daarom ook heeft Poetin een aantal essentiële archieven laten sluiten.

In de in maart 2020 goedgekeurde nieuwe Russische grondwet werd een artikel opgenomen over de bescherming van de ‘historische waarheid’. In september 2020 richtte Poetin een speciale onderzoekscommissie op ter bestrijding van geschiedenisvervalsing. Het wetenschappelijk historisch onderzoek is daarmee dus aan banden gelegd.

Verbod op vergelijking nazi-Duitsland en de Sovjetunie onder Stalin

Op 27 oktober steunde Poetin een voorstel van doemalid Jelena Jampolskaja om iedere vergelijking tussen nazi-Duitsland en de toenmalige Sovjet-Unie van ‘vadertje’ Stalin te verbieden. Reeds voor de oorlog vergeleken enkele waarnemers in het Westen beide regimes met elkaar. Pas na de oorlog toonden Theodor Adorno en Hannah Arendt overtuigend aan dat het om twee vergelijkbare wreedaardige dictaturen ging met een onaantastbare ideologie, die uit waren op expansie.

Nazisme was even erg als stalinisme. Ze waren dus aan elkaar gewaagd. In moreel opzicht was de een niet beter dan de ander. De moordpartijen van Hitler werden graag vergeleken met deze van Stalin. Dikwijls werd nog opgemerkt dat Stalin eerder aan de macht kwam en Hitler een en ander van hem had geleerd. Wie dit soort vergelijkingen in Rusland zal doceren of publiceren, kan tot vijf jaar gevangenis worden veroordeeld, krachtens de nieuwe wet.

Russen staan steeds aan de goede kant van de geschiedenis

Ultranationalisten zoals Poetin en zijn vertrouwelingen zijn er van overtuigd dat de Russen en hun leiders altijd aan de goede kant van de geschiedenis staan. Stalin wilde vrede en Hitler viel hem laffelijk aan. De Sovjets streefden naar de verheffing van hun volk, terwijl Hitler de mensen wilde verdrukken en uitbuiten. De morele superioriteit van de Russen is dus duidelijk.

De kritische cultuurhistoricus Andrej Archangelski stelt in ‘Raam op Rusland’ van 23 november dat bij gebrek aan een ideologie of een utopie Poetin een mythe van het verleden wil scheppen. Door hun overwinning in WOII hebben de Russen de wereld van een overheersing door het nazisme gered. Die overwinning is grotendeels hun werk. Het is dus logisch dat alle landen van de wereld Rusland voor die heldhaftige overwinning respecteren en hen een eersterangsrol in het wereldgebeuren aanbieden.

Reeds vroeger is Poetin woest uitgevallen tegen zij die beweren dat Stalin in de periode 1939-1941 fouten zou hebben gemaakt. Hij viseert dan vooral de Polen. Deze eeuwige aartsvijanden van de Russen, die trouwens in hetzelfde bedje ziek zijn, hebben dit jaar in hun Sjem een wet gestemd waarin staat dat de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland gelijke schuld hebben aan het uitbreken van de oorlog. Polen was daar trouwens het eerste slachtoffer van. Natuurlijk kan Poetin met deze ‘hatelijke’ stelling niet akkoord gaan. Ook de Sovjet-Unie was slachtoffer en zeker geen aanstichter.

Het vermaledijde niet-aanvalspact van Von Ribbentrop en Molotov (23 augustus 1939)

Laten we proberen een aantal gebeurtenissen te analyseren die Poetin moedwillig verkeerd interpreteert. Veel heeft te maken met het niet-aanvalspact tussen Duitsland (Von Ribbentrop) en de Sovjet-Unie (Molotov) van 23 augustus 1939. Hitler wou Polen veroveren maar wilde niet dat Stalin Polen zou binnenvallen om zijn grenzen te beschermen. Hitler wist dat Frankrijk en Groot-Brittannië Duitsland de oorlog zouden verklaren maar niet voeren. Wat de Sovjet-Unie zou doen was een vraagteken. Om zeker te zijn, sloot hij dat niet-aanvalspact af. Stalin die wel een oorlog met Duitsland verwachtte maar zich nog niet klaar voelde, kocht uitstel. Tot zo ver geen probleem.

Maar er was ook een geheim protocol bij dit verdrag dat de Sovjet-Unie pas in 1989 onder Gorbatsjov heeft toegegeven. De doema heeft het dan trouwens ook veroordeeld. In dat geheim akkoord, dat op 28 september 1939 nog werd uitgebreid, aanvaardde Hitler dat de toen onafhankelijke Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) en ook Finland tot de Sovjet-invloedssfeer zouden behoren. Meteen trad Stalin op. De Baltische landen werden met zwaar geweld snel bij de Sovjet-Unie gevoegd. Finland verzette zich met succes en dwong de Sovjets tot een vredesverdrag. Het kostte Finland een stuk van zijn grondgebied.

Maar ook Polen deelde in de kosten van de geheime overeenkomst. De Sovjet-Unie kreeg opnieuw recht op de door het verdrag van Riga (18 maart 1921) ten voordele van Polen verloren gegane gebieden van Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne. Afgesproken werd ook na de Poolse nederlaag het land onder Duitsland en de Sovjet-Unie te verdelen en dus Polen af te schaffen.

Poetins interpretatie

Poetins interpretatie is verschillend. De Baltische landen beslisten na democratische (?) verkiezingen volledig zelfstandig de aansluiting bij de Sovjet-Unie te vragen. Ze voelden zich bedreigd door nazi-Duitsland. Stalin was zo vriendelijk om op hun verzoek in te gaan. Poolse Litouwers, Wit-Russen en Oekraïners vroegen er zelf naar om naar het moederland terug te keren. En inderdaad op 1 september 1939 viel Hitler Polen binnen en versloeg de moedige Polen. Op 17 september rukte het Rode Leger Polen binnen en bezette op een wreedaardige manier de toegekende gebieden.

Het is evident dat ‘historicus’ Poetin de overwinning op nazi-Duitsland toeschrijft aan het eeuwig patriotisme van de Russische bevolking en heldhaftige soldaten, maar vooral ook aan de geniale leiding van maarschalk Stalin. Hij zal dan ook zijn blunders vergeten zoals de hardnekkigheid waarmee Stalin in het voorjaar van 1941 weigerde te geloven dat Hitler op het punt stond de Sovjet-Unie binnen te vallen. De waarschuwingen waren talrijk en zeer accuraat maar Stalin was er zeker van dat Hitler zich aan zijn woord zou houden. Zodoende was het Rode Leger helemaal niet voorbereid en leed de eerste maanden van de strijd catastrofale verliezen.

Moeilijke Tijden

Niet alleen in Rusland is de werkelijkheid dat alleen wie aan de macht is, ook de historische waarheid in pacht heeft. Er zijn moeilijke tijden op komst voor historici. Maar alleen voor hen?

Jelena Jampolskaj

Strijd om de historische waarheid in Rusland