Elk jaar De Feestdag van Vlaanderen, officieel het Feest van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest. Het is de herdenking van de Guldensporenslag op 11 juli 1302 bij Kortrijk. Een Frans leger van 50 000 man, voornamelijk zwaar geharnaste ridders, wil even komaf maken met een Vlaams burgerleger dat slecht bestaat uit 20 000 ambachtslui en landbouwers, aangevuld met geallieerden uit Namen en Zeeland. De Vlamingen zijn bewapend met zware stokken met een metalen punt, de bekende goedendags. De Fransen lopen vast in de drassige weiden. Uiteindelijk slagen ze op de vlucht. Als de strijd gestreden is, rapen de Vlaamse soldaten de sporen van de verslagen Franse ridders op, waardoor de slag de naam Guldensporenslag kreeg.

Laurence Olivier en Vivien Leigh (1948)

1989 Overlijden in Steyning (West Sussex) van sir Laurence Olivier (82), Engels acteur en toneelregisseur, geboren als zoon van een Anglicaanse priester. Op zijn negende speelt Laurence al de rol van Brutus in Shakespeares Julius Caesar. Hij geldt als een van de beste Shakespearevertolkers ooit en velen aanzien hem überhaupt als de beste acteur van de twintigste eeuw. Vele van zijn film- en theaterproducties zijn Shakespearebewerkingen. Onder zijn bekende films: Brideshead Revisited, The Bounty, A bridge too far, Clash of the titans, Marathon man, Henry V. Hij kreeg twee Oscars voor Hamlet. In de periode 1962-1973 was Olivier artistiek directeur van het National Theatre van Groot-Brittannië.

1987 Het Kroatische jongetje Matej Gaspar wordt symbolisch uitgeroepen tot vijf miljardste wereldburger. Juist dit jongetje wordt door de Verenigde Naties als ‘vijf miljardste mens’ aangewezen omdat secretaris-generaal Javier Perez de Cuellar op dat moment in Zagreb is. Experten schatten dat de wereldbevolking tegen einde 2022 de 8 miljard zal passeren, met een verdere jaarlijkse toename van 83 miljoen. Elke dag komen er circa 227 000 mensen bij.

Lennart Nilsson

Pär Lagerkvist (1891-1974)

1974 Overlijden in Stockholm (Zweden) van Pär Lagerkvist (83), schrijver en dichter, Nobelprijs Literatuur 1951. Hij wordt geboren als jongste van zeven zonen van een seingever in Småland. Al op jonge leeftijd besluit hij schrijver te worden. Hij studeert kunstgeschiedenis en literatuur aan de Universiteit van Uppsala. In 1912 publiceert hij zijn eerste verhalenbundel, Människor (Mensen). Aansluitend gaat hij voor een jaar naar Parijs, studeert daar kunst en komt in de ban van het expressionisme.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog woont Lagerkvist in Kopenhagen, waar hij de poëziebundel Ångest (Angst) en zijn eerste toneelstukken schrijft. Daar ontmoet hij ook Karen Sørensen, met wie hij in 1918 trouwt. In 1925 scheiden ze en Lagerkvist trouwt met Elaine Hallberg, de weduwe van de schilder Gösta Sandels. Ze krijgen de tweelingzonen Bengt en Ulf en de dochter Elin. In 1930 trekt Lagerkvist zich terug uit de publieke belangstelling en woont met zijn gezin op een eiland. Lagerkvist wordt in 1940 opgenomen in de Zweedse Academie.

Veel van zijn werken zijn gebaseerd op een levenslange interesse in de mens, zijn symbolen en zijn goden, en in de plaats van de mensen – zowel individueel als gemeenschappelijk – in een wereld waar het goddelijke niet langer aanwezig is, niet langer spreekt. Het ‘laatste’ boek van Pär Lagerkvist is Den svåra resan (De zware reis), geschreven in 1926, maar pas gepubliceerd in 1985, elf jaar na zijn dood.

Zelfverbanding van de boeddhistische monnik Thich Quang Duc

1963 De boeddhistische monnik Thich Quang Duc steekt zichzelf in brand als ultiem protest tegen de vervolging van boeddhisten in Zuid-Vietnam. Nog vele monniken zullen dit voorbeeld volgen.

1960 De Afrikaanse landen Dahomey (nu Benin) en Opper-Volta (nu Burkina Faso), worden onafhankelijk van Frankrijk.

1955 Geboorte in Bilthoven (Utrecht) van Jeroen van Merwijk, Nederlandse cabaretier, schilder en liedjesschrijver. Winnaar Annie M.G. Schmidt-prijs 2005 voor het lied Dat vinden jongens leuk.

Maar er is meer: 11 juli blijkt de favoriete geboortedag van cabaretiers te zijn. Voor Van Merwijk was er al in 1949 de Amsterdammer Robert Paul, cabaretier en zanger, bekend om zijn stemimitaties. En in 1939 Seth Gaaikema, cabaretier, uiteraard, maar ook dichter, tekstschrijver en vertaler. Deze neerlandicus uit Uithuizen (Groningen) werd bekend door zijn one-man-shows. Hij vertaalde musicals als My fair lady, Les Misérables, Evita, Miss Saigon en Chicago. Hij schreef ook zelf musicals, zoals Swingpop en Kuifje: de Zonnetempel en zong Wat een spreker is die man. Begon als tekstschrijver voor onder andere Wim Kan.

Marjan Berk (°1932)

Bij de vrouwen is er Marjan Berk, schrijfster en kleinkunstenaar, in 1932 geboren in Zeist (Utrecht). Ze bedacht en schreef voor de televisie de series Vrouwenvleugel en De Winkel (RTL4). Als cabaretière werkte ze bij Lurelei, Wim Kan en Tom Manders. In 2007 won ze een miljoen euro in de Lotto. Zeg nu nog dat 11 juli geen geluk brengt.

Het lijstje is nog niet ten einde: op 11 juli 1937 werd in De Haag Dolf de Vries geboren, cabaretier, regisseur en schrijver. Hij acteerde in films als Soldaat van Oranje, Turks fruit, De vierde man, Hoge hakken, echte liefde. Op tv was hij te zien als ‘Oscar Verhulst’ in de serie Dossier Verhulst en ‘Ed Couwenberg’ in Onderweg naar Morgen. Hij schreef ook romans, toneelstukken, jeugdboeken en ruim 40 reisboeken.

Dolf is niet te verwarren met cabaretier en zanger Jelle de Vries (°1921). Die werd niet geboren op 11 juli maar stierf wel op die dag in 1999.

1921 Mongolië wordt onafhankelijk van China.

1920 Op de Antwerpse Grote Markt wordt de negentienjarige student Herman van den Reeck neergeschoten tijdens een verboden Guldenporenherdenking. Hij overlijdt een dag later.

1919 De Nederlandse Tweede Kamer stelt de achturendag in voor alle loontrekkenden. België volgt op 14 juni 1921.

1917 De geheime Frontbeweging geeft een door Adiel Debeuckelaere opgestelde Open Brief aan den Koning der Belgen uit. Hierin wordt onder meer zelfbestuur geëist en ‘een Vlaams leger naast een Waals’.

De Groeningerwacht in actie.

1909 Oprichting in Antwerpen van de Groeningerwacht, een Vlaamsgezinde strijdvereniging voor jongemannen, onder voorzitterschap van George Roose en genoemd naar Groeninge, de locatie bij Kortrijk waar in 1302 de Guldensporenslag plaatsvond.

Na Antwerpen ontstonden in 1910 Groeningerwachten te Brussel en Gent, Mechelen (1912) en het jaar daarop in Kortrijk, Lier en Luik. De wachten hielden zich vóór 1914 intensief bezig met propaganda voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit en met het inrichten zang- en toneelavonden.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog komt het werk van de Groeningerwacht stil te liggen omdat vele leden in het leger zitten als dienstplichtige of als vrijwilliger. In het najaar van 1914 hervatte de Antwerpse Groeningerwacht zijn werkzaamheden onder leiding van Jozef van Wetteren. Gespreksonderwerpen waren bestuurlijke scheiding en zelfbestuur voor Vlaanderen. In 1916 wordt de wacht onder leiding van Van Wetteren, August Borms, Cyriel Rousseeu en Dirk ’t Jollijn een activistische propagandaorganisatie. Ze wordt in 1918 ontbonden, maar blijft het voorbeeld voor een hele reeks op actie en propaganda gerichte Vlaamse groepen in de volgende decennia, van het Taal Aktie Komitee (TAK) tot de Vlaamse Militanten Orde (VMO).

1302 Guldensporenslag op de Groeningekouter in Kortrijk. Militair gezien was dit het einde van de overheersing van de cavalerie op de slagvelden. Voor Vlaanderen was het een grote overwinning, gevolgd door vele nederlagen.

Jelle de Vries

11 juli. Vlaamse Feestdag!