In een opmerkelijke open brief roept de beroepsvereniging voor Vlaamse dierenartsen Veda op om de veeteelt te steunen. Die dient een hoger doel: goedkoop mensen voeden. ‘De veehouderij levert al enorme inspanningen voor het milieu.’

‘De Vlaamse dierenartsen werken dag in dag uit met veehouders samen. Zo beseffen wij maar al te goed dat er voor landbouw en veeteelt ruimte en middelen nodig zijn. Zoals trouwens ook voor wonen, industrie, recreatie, verkeer en natuur. Laat ons de dialoog aangaan met alle betrokken partijen op een eerlijke en transparante basis’, zegt Jeroen Vermijlen, dierenarts gespecialiseerd in nutsdieren, namens de VeDa.

Jeroen Vermijlen: ‘De landbouw op grote schaal zoals we die in Vlaanderen kennen, is zo gewild door de Europese Commissie. De toenmalige Europese Commissaris voor landbouw Sicco Mansholt – zelf een boer – vond dat er vanaf de jaren ’70 aan schaalvergroting moest worden gedaan. Dat heeft ervoor gezorgd dat we de voorbije decennia niet veel moesten betalen voor goede landbouwproducten. Ik vind dat we daar oog voor moeten hebben. Want die invalshoek ontbreekt totaal in de discussie.’

Mogen we tevreden zijn met de landbouw zoals die vandaag is?

‘Het kan altijd beter. Maar dat beseft de boer zelf ook. Ik zie daar geen tegenspraak in. Landbouwers weten dat ze hun grond niet moeten uitputten. Dat de natuur een zeker respect verdient. Het zijn uiteindelijk hun eigen investeringen op lange termijn. Je schiet jezelf in de voet als je de natuur niet respecteert.’

Dankzij de boeren is Vlaanderen niet helemaal volgebouwd

‘In mijn ervaring zorgen boeren voldoende voor de natuur. Het open landschap dat we in Vlaanderen vandaag her en der nog kennen, is er dankzij de boeren. Dankzij hen is Vlaanderen niet helemaal volgebouwd.’

‘We leven in een erg dichtbevolkt land. Het is een utopie om te denken dat we in Vlaanderen ooit naar buiten gaan kunnen kijken, en alleen maar bossen zullen zien. Er mag meer bos zijn. Daar niet van. Maar je kan niet van de landbouw alleen verwachten dat zij nu de natuur moeten redden.’

‘Het zou ook makkelijker kunnen: nemen we de Walen met hun grote bosareaal erbij, dan is een groot deel van het Vlaamse natuurprobleem eigenlijk al opgelost. Ik weet wel dat natuur, omgeving en landbouw Vlaamse bevoegdheden zijn. Maar als we eerlijk zijn kijkt Europa daar niet naar. Europa kijkt naar België.’

Hoe kan de landbouw in Vlaanderen zelf nog verbeteren?

‘Eerst en vooral: de financiële marge van onze Vlaamse landbouwers is flinterdun. Daar komt nog de beleidsonzekerheid bij. Vragen om nog meer inspanningen te doen met deze marges is niet ernstig.’

‘De veehouderij heeft al enorme inspanningen geleverd om efficiënter om te springen met grond en productiemiddelen. Vlaanderen is koploper in de wereld wat betreft kilogram melk die per hectare kan geproduceerd worden. De koolstofvoetafdruk van een liter melk en een kilo vlees is drastisch gedaald de laatste decennia. Door een verdere intensivering en professionalisering van de landbouw kan zuivel en vlees in de toekomst nog duurzamer geproduceerd worden.’

‘Biologisch boeren mag dan wel aantrekkelijk klinken, maar het grondverbruik ligt daarbij hoger. Net als de voetafdruk die dan nodig is om een liter melk of vlees te produceren. Maar welke politicus gaat uitleggen dat voedsel dan schaarser en duurder zal worden? En welke consument wil meer betalen?’

We staan in Vlaanderen op een kruispunt. En als we moeten kiezen tussen natuur en voedselvoorziening, dan moeten we voor voedselvoorziening kiezen?

‘Dat is de harde afweging, ja. Er komt een punt dat strenge regels voor de natuur en voedselvoorziening geen en-en-verhaal meer zijn. Toch niet als er monden te voeden zijn.’

U zegt in uw open brief dat de vroegere generaties Europese en Vlaamse politici tenminste inzagen dat voedselvoorziening belangrijk was. Een bevolking met honger leidt namelijk vanzelf tot sociale onrusten. Waarom begrijpen de huidige politici dat volgens u niet?

‘Na de Tweede Wereldoorlog was 11% van de bevolking veehouder. Nu één procent. De politiek bevindt zich nu in een situatie dat maar een klein deel van het electoraat de landbouw vertegenwoordigt. Terwijl dat ene procent wel cruciaal is voor de voedselvoorziening.’

‘De landbouwsector stelt financieel en electoraal in ons land niet zo heel veel voor. Maar er is wel een grote keten van toeleveraars en verwerkers die afhankelijk zijn van dat ene procent landbouwers. Als de productie teruggeschroefd moet worden in België, dan treft dat dus meerdere sectoren. Ook dat zijn keuzes.’

‘Gratis bestaat niet. Elke keuze heeft gevolgen. Onze sociale welvaartsstaat wordt gedragen door een sterk economisch stelsel met landbouw als belangrijke schakel. Het is dus niet eerlijk de rekeningen voor het behoud van biodiversiteit, het behoud van open ruimte en de reductie van broeikasgassen zonder compensatie door te schuiven naar de veehouder.’

Wat zegt u aan mensen die zeggen: de natuur is er in Vlaanderen niet goed aan toe?

‘In Vlaanderen is er misschien niet zo’n spectaculaire natuur. Maar er is wel natuur. Elk weekend kruisen we allemaal honderden fietsers en wandelaars die genieten van het landschap. Ga maximaal 200 kilometer verder, richting Wallonië, en je kan verdwalen in de bossen. Ik denk dat we moeten leren aanvaarden in een dichtbevolkt land te leven met beperkingen op natuur.’

Bestaat er eigenlijk wel een historisch landschappelijk referentiejaar?

‘Ik woon in het West-Vlaamse Zonnebeke, dicht bij het Polygoonbos. Voor de Eerste Wereldoorlog was dat een loofbos. Na de oorlog stond hier geen enkele boom meer recht. Men koos voor snel groeiende naaldbomen om het bos te herstellen. Hier en daar worden er in dat bos nu vennen gecreëerd omdat die er enkele eeuwen daarvoor ook lagen. Ik wil maar zeggen: bestaat er eigenlijk wel een historisch landschappelijk referentiejaar?’

Jeroen Vermijlen

Vlaamse dierenartsen: ‘Meer natuur én goedkoop voedsel gaan niet samen’