De metro in de Russische hoofdstad is op vrijdag 14 mei getroffen door massale ontslagen. Volgens de onafhankelijke vakbond ‘Moskou Metro’ hebben al meer dan veertig mensen hun baan verloren.

Aangenomen wordt dat deelname aan de protesten en registratie op free.navalny.com de oorzaak zijn. Het gaat om de e-maildatabank van de website die in maart van dit jaar startte als onderdeel van de campagne ter ondersteuning van de tot twee jaar en zes maanden veroordeelde Russische oppositieleider Aleksej Navalny. Voor de demonstratie op 21 april gaf Navalny’s Fonds voor Corruptiebestrijding (FBK) potentiële deelnemers de mogelijkheid zich online in te schrijven. De demonstratie zou pas plaatsvinden als het aantal registraties 500 000 zou overschrijden. Het FBK wijzigde zijn plannen twee dagen later nadat het ontdekte dat een mol van de geheime dienst de gegevens uit de database had gestolen.

Ontslagen wegens registratie voor demonstratie

Een correspondent van de oppositiekrant Novaja Gazeta sprak met ontslagen werknemers en zocht uit waarom ze hun ontslag hadden gekregen. Evgeni Zjdanovitsj, bestuurder van de roltrappen op de lijn Ljoeblinsko-Dmitrovskaja, was een van de betroffen medewerkers. Volgens Zjdanovitsj vroeg de personeelsdienst hem op 23 april naar het metrodepot te komen. Hij kreeg een papier om te ondertekenen en zijn identiteitskaart werd ingenomen. Zjdanovitsj vond het niet zo vreemd wat er gebeurde: er waren geruchten dat hij op een andere lijn moest gaan werken, en op zijn identiteitskaart stond zijn oude positie vermeld, die moest worden gecorrigeerd.

Toen hij echter de documenten wilde ondertekenen, besefte hij dat de beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst voor hem lag. Hij vroeg of hij de situatie kon rechtzetten, maar als antwoord kreeg hij zijn ‘werkpas’ (een document waarop alle werkgevers met begin- en einddatum van aanstelling op vermeld staan) en kreeg hij te horen dat hij kon gaan. Zjdanovitsj belde het hoofd van de roltrappendienst die hem vertelde dat er ‘van bovenaf’ een lijst met namen was doorgegeven. Het hoofd zelf was verbaasd over het ontslag, maar opperde dat er misschien een politieke achtergrond was. Hij vroeg zijn voormalige ondergeschikte of deze naar betogingen was gegaan om Navalny te ondersteunen. ‘Ik ben niet gegaan, maar ik had me wel ingeschreven op de website,’ aldus Zjdanovitsj.

Bescheiden keuze

Volgens de plaatsvervangende voorzitter van de vakbond ‘Moskou Metro’ beschouwen bijna alle ontslagen werknemers de eis om hun job te verlaten als politiek gemotiveerd: ‘De meeste werknemers die we hebben gesproken gaan ervan uit dat het te maken heeft met hun registratie op de website free.navalny.com.’ Volgens hem volgen alle ontslagen hetzelfde patroon: mensen worden door hun chef ontboden en krijgen te horen dat de metro niet langer gebruik wil maken van hun diensten. Dan krijgen ze de keuze tussen twee documenten. Deze zijn bijna identiek, alleen de omstandigheden voor beëindiging verschillen. Het eerste document spreekt van een ontslag met instemming van beide partijen, het tweede van een ontslag op grond van verzuim zonder toestemming en geldige reden.

Ook in andere regio’s slaat de overheid hard terug tegen organisatoren, deelnemers en sympathisanten van de demonstraties voor Navalny. De vroegere burgemeester van Jekaterinenburg, Jevgeni Roizman, werd volgens oppositiemedium Znak op 12 mei veroordeeld tot negen dagen arrest voor een tweet over de protesten. En ook Aleksej Gresko, de leider van het plaatselijke FBK-kantoor met wie ik in februari sprak, werd op 22 april na een huiszoeking opnieuw tot 29 dagen cel veroordeeld. Gresko is er volgens berichten op zijn twitter-profiel van overtuigd dat Anton Trosjin, nieuw plaatsvervangend hoofd van politie, zijn best doet om zich in de kijker te spelen van het Kremlin door harde acties tegen Navalny’s medestrijders: ‘Trosjin zit hierachter. Hij doet alles om de plek van zijn baas in te nemen en onze regio in een Tsjetsjenië in de Oeral te veranderen.’ Ook werden brieven die de naam ‘Navalny’ bevatten, door medewerkers van de penitentiaire inrichting niet aan Gresko doorgegeven. De gewraakte correspondentie ging maar liefst drie keer retour afzender.

Schietpartij in Kazan door het FBK

Pavel Krekov, vicegouverneur van de oblast Sverdlovsk, deed er nog een schepje bovenop. Hij legde een directe link tussen de dader van de schietpartij op de school in Kazan waarbij zeven leerlingen om het leven kwamen en het Fonds voor Corruptiebestrijding. Krekov in de krant Novyj Katsjankar: ‘De terroristische aanslag in Kazan was onder meer mogelijk door de kwetsbaarheid van onze onderwijsinstellingen… Van een van de tijdens de protesten gearresteerde kinderen stond het profiel twee maanden lang vol met foto’s van Navalny en oproepen om naar betogingen te gaan. De schooldirecteur vertelde me en plein public dat de klasleraar alle pagina’s in de gaten houdt. Het is jammer dat wij het voor de hand liggende niet zien… onze collega’s van het Ministerie van Binnenlandse Zaken moeten ons dan komen vertellen, dat zij dit al twee maanden op haar pagina heeft staan. Het schoolhoofd is nergens van op de hoogte, de onderwijsinspectie weet van niets. Als we ons niet bezighouden met sociale netwerken, zullen we het probleem van zelfmoord, deelname aan allerlei verkeerde trends en bewegingen nooit kunnen oplossen.’

Jevgeni Roizman

Odyssee door Russische gevangenissen

Navalny-aanhangers ontslagen en veroordeeld