Het is clownesk; Rusland bedwingen door minder stropdassen, koude douches, dode reclameverlichting en gekortwiekte verwarmingen… Een omgekeerde OPEC is sterker: dus liever een wereldcoalitie voor een vast laag prijsje voor Russische energie.

Sancties moeten de tegenstander raken en niet de boycotters. Het schrappen van stropdassen is goed voor een grimmige lach maar hoort bij de prullaria. De kern van verstandig anti-Russisch verzet is ten eerste minder dollars voor Poetins oorlogskas en ten tweede minder hommeles over de volumes olie en gas uit Rusland.

De Nederlandse olie- en gasspecialist Jilles van den Beukel suggereerde in De Tijd: ‘Misschien draait Europa beter zelf de Russische gaskraan dicht’. Correct en dat gaat zeker op voor de oliekraan. Pro memorie: Europa koopt ietsje meer dan de helft van de Russische olie. Een kwart van de begroting van Moskou wordt hiermee gespijsd. Het oliegeld is afhankelijk van de verkochte vaten maar minstens evenveel van de prijs. En die prijs is internationaal, niet Russisch. Als Europa de Russische olie zou schrappen dan is dat 2 miljoen vaten olie en geraffineerde producten minder per dag, een klap maar geen wurgscenario want minder productie verhoogt de olieprijs, en dat is de kern.

Binnenstebuiten OPEC

Edward Fishman, van de Atlantic Council, en Chris Miller, expert internationale betrekkingen, verdedigden in Foreign Affairs van mei 2022 een reverse OPEC, een internationaal akkoord van de sanctielanden voor een ‘price cap’ (een maximumprijs) van de olie. Dat idee van afgelopen lente is vandaag dubbel slim omdat Rusland te veel oliegeld blijft binnenrijven en omdat in Europa de kinderlijke energiebesparingen terrein winnen. Een economische bokshandschoen tegen Poetin en zijn trawanten is gespierder.

De VS, Europa, Japan en Zuid-Korea (die laatste twee sanctioneren ook Rusland) kunnen het centrum zijn van een OPEC-B, niet een die de productieniveaus van de oliestaten ten eigen bate coördineert, wel een die een maximumprijs decreteert voor Russische olie. Wat is het goede prijsniveau per vat voor een anti-Russisch oliekartel? Het moet voldoende hoog zijn om Rusland te verleiden om te blijven olie produceren (oliehandelaren overwegen een vat van 20 tot 50 dollar). In 2014 en 2020 waren er lage olieprijzen en Rusland bleef exporteren. Rusland kan als tegenzet bij een internationale maximumprijs zijn olie stockeren. Alleen: de tanks zitten reeds vol.

Zoals de VS in Iran

China en India boycotten Rusland niet, kopen Russische olie en staan buiten de mogelijke coalitie voor een maximumprijs. Fishman en Miller verdedigen als remedie tegen die afzijdigheid de totale sanctie voor knooppunten van de Russische energie-uitvoer: producent Rosneft, bankier Gazprombank, rederij Sovcomflot en mildheid voor olieleveringen aan China (15 procent van de Russische export, hoofdzakelijk per pijplijn) en India tegen de maximumprijs of minder.

De sanctiecoalitie kan niet-Russische ondernemingen jennen die de maximumprijs omzeilen door een penitentie voor hun olietransporteur, hun verzekeraar, de haven die de olie aan land laat brengen en de banken die de betalingen uitvoeren. De VS gebruikten een gelijkaardig stelsel om de Iraanse olie te stremmen, verhinderden zo 60 procent van de export en sluisden miljarden oliedollar van Teheran naar geblokkeerde rekeningen.

Uitgekiend prijsniveau

De tegenstanders van een prijskartel tegen Rusland snijden zich in het eigen vel want een lage tot zeer lage prijs voor Russische olie drukt de kost van hun energie-invoer. Vandaag staan drie grote importeurs van Russische brandstof buiten de sanctiecoalitie: China, India en Turkije. Het eerste land ontvangt olie per pijnlijn en die is vol, dus extra-olie arriveert per schip en kan verminderd worden, het tweede en het derde land krijgen Russische energie per tanker langs routes die bloot staan voor westerse strafmaatregelen. Noch India, noch Turkije zullen een maximumprijs toejuichen maar hoogstwaarschijnlijk wel aanvaarden.

Europa, de VS, Japan en Zuid-Korea moeten dus een dubbele troef uitspelen: het Russische olie-inkomen verlagen door een maximumprijs en de Russische oliekraan openhouden door een uitgekiend prijsniveau dat Poetin verleidt om te blijven produceren. Dat doet Rusland en zijn autocratische heersers pijn en verkleint de westerse hansworsterij rond de olie en het gas van Moskou.

Jilles van den Beukel

Losse stropdassen en kouder douchen? Of beter een afgedwongen olieprijs voor Rusland?