Een week van massale boerenprotesten is maandagavond in Berlijn met een grote demonstratie ten einde gelopen. Vreedzaam. De waarschuwing van de Duitse bondskanselier dat de boerenprotesten ‘door rechts geïnfiltreerd’ zouden zijn, blijkt op niets te stoelen.

De Duitse landbouwers zijn het moe. Al vele jaren lang kampt de landbouw in Duitsland met velerlei maatregelen die in naam van het klimaat en het milieu genomen worden, maar het boerenbedrijf onrendabel dreigen te maken. Op een bepaald ogenblik was de ‘Ampel’, de verkeerslichtcoalitie van sociaaldemocraten (SPD), liberalen (FDP) en Grüne, zinnens de bevrijding van de belasting op voertuigen (‘Kraftfahrzeuge’) en de subsidiëring van de landbouwdiesel te schrappen.

Als reactie op aanvankelijk nog beperkte protesten meer dan een week geleden besloot ze die bevrijding van de ‘Kfz-Steuer’ dan toch te behouden en de subsidies voor de ‘Agrardiesel’ niet meer onmiddellijk, maar gespreid over een periode van drie jaar af te bouwen. Met dat laatste gaat de Deutscher Bauernverband onder leiding van Joachim Rukwied niet akkoord. Het wegvallen van die subsidie zou de ‘Agrardiesel’ tot de tweede duurste in Europa, na die van Nederland, maken. Het vasthouden van de Bondsregering aan dat voornemen was de druppel die de emmer deed overlopen.

Onpopulaire regering

Op maandag 8 januari openden de boeren met ontelbare kolonnes van tractoren een ‘Aktionswoche’ over het hele Duitse grondgebied. Het leek wel een volksopstand, want bij de actie van de landbouwers sloten zich ook werknemers uit de vervoersector en de gastronomie aan. Het is de zware belastingdruk in al die sectoren die deze mensen bijeenbracht in hun protest tegen de meest onpopulaire Bondsregering ooit.

Zoiets hadden de regeringspartijen in Berlijn nog nooit eerder meegemaakt. Het angstzweet stond bondskanselier Olaf Scholz (SPD) en vicekanselier en minister van Klimaat en Economie Robert Habeck (Grüne) op het voorhoofd. Hun angst werd nog versterkt door de ongerustheid die er in politiek Berlijn bestaat over de stijgende populariteitscijfers van de Alternative für Deutschland (AfD). In september zijn er in drie Oost-Duitse deelstaten, en de AfD ligt er nu al in de peilingen met gemiddeld 30% voorop.

Paniekvoetbal

Scholz en Habeck en ook de Duitse bondspresident Frank-Walter Steinmeier vonden er niets beters op dan te waarschuwen voor de ‘infiltratie’ van de boerenprotesten door ‘rechts’ – in Duitsland synoniem voor extreemrechts –, voor geweld en ‘Umsturzphantasien’ (fantasieën over het ten val brengen van de regering).

Sommige landbouwers riepen inderdaad ‘Die Ampel muss weg!’, maar voor de rest verliepen hun protesten een hele week lang vreedzaam en met alle respect voor de democratische instellingen van het land. Het is zelfs bewezen dat nauwelijks acht procent van de landbouwers voor de AfD stemt.

De waarschuwingen van de Duitse toppolitici blijken dus alleen paniekvoetbal te zijn. Zelfs federaal minister van Financiën Christian Lindner (FDP) moest het toegeven, toen hij op maandag 15 januari aan de Brandenburgse Poort in hartje Berlijn duizenden landbouwers toesprak met de woorden: ‘Die Klimakleber haben das Brandenburger Tor beschmiert, die Bauern haben es geehrt’. (De klimaatklevers hebben de Brandenburgse Poort besmeurd, de landbouwers hebben haar in ere gehouden.) Een verwijzing naar een actie van de klimaatklevers die in september 2023 de zandsteenzuilen van het beroemde monument haast onuitwisbaar met oranjeverf hebben beschadigd.

Lindner beloofde de landbouwers tegemoet te komen, bijvoorbeeld door minder bureaucratie en door bij de berekening van de personenbelasting rekening te houden met de wisselende beroepsinkomsten van de landbouwers over een periode van drie jaar. Alleen bij de kwestie van de ‘Agrardiesel’ houdt hij het been stijf. Rukwied heeft al laten weten dat dat wat hem betreft een breekpunt is.

Revolutionair

Als de verkeerslichtcoalitie het ontstaan van een gele-hesjes-beweging naar Frans model wil voorkomen, zal ze toch beter haar best moeten doen. Of misschien komt er nooit zo een beweging van de grond in Duitsland? Want waar de Fransen een patent hebben op revoluties, staan Duitsers eerder bekend als zeer gezagsgetrouw. Het woord van Lenin indachtig dat als Duitse revolutionairen een treinstation willen veroveren, ze eerst een perronkaartje kopen. Of zou revolutionair uit een andere hoek kunnen komen?

Een dag voor de grote boerendemonstratie herdachten politici van ‘Die Linke’ naar jaarlijkse gewoonte in datzelfde Berlijn de communistische revolutionairen Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht (die op 15 januari 1919 vermoord werden door extreemrechtse militairen). Tijdens een mars die volgde op de ingetogen herdenking betuigden gauchisten hun sympathie voor de Houthi-rebellen van Jemen en zwaaiden ze met pro-Palestijnse vlaggen. Het kwam daarbij tot botsingen met de politie. Meer dan twintig politieagenten werden gewond, waarvan twee heel ernstig. Maar het extreemlinkse geweld gaat blijkbaar de media en de politiek helemaal voorbij…

Joachim Rukwied

Nee, het Duitse boerenprotest is niet geïnfiltreerd door extreemrechts