De Europese Commissie (EC) wil EU-landen dwingen om van augustus tot maart 15% gas te besparen. De EC meent hiervoor een oud verdragsartikel te kunnen inzetten om EU-landen te dwingen als ze niet zelf meewerken. De eerste bezwaren tegen die machtsgreep weerklinken al in Zuid-Europa.

Timmermans

De aankondiging van de Nederlandse socialistische vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans omvat een nieuw wetgevend instrument (‘new legislative tool and a European Gas Demand Reduction Plan, to reduce gas use in Europe by 15% until next spring’). Deze nieuwe richtlijn moeten de lidstaten meteen omzetten in wetgeving en beleid. Als de lidstaten in gebreke blijven, volgt een verplichting. Eurocommissaris Frans Timmermans presenteerde het geheel als een noodplan om te zorgen dat de Europese Unie (EU) de winter doorkomt als Rusland de gaskraan dichtdraait.

Timmermans en de Europese Commissie instrumentaliseren zo de dreigende gascrisis. Als norm geldt het gemiddelde gasverbruik van de afgelopen vijf jaar. De maatregelen zijn zeer centralistisch en arbitrair (een fatsoenlijke en plausibele berekening voor de gekozen 15% ontbreekt). Elke regering moet tegen september een nationaal ‘gasplan’ voorleggen en nadien moet elke lidstaat tweemaandelijks rapporteren aan Brussel.

Tekort

Indien een land merkt dat een gastekort dreigt, moet het verplicht de Europese Commissie inlichten en zal de EC andere landen dwingen ter hulp te schieten. De Commissie denkt echter dat haar gasplan de te kleine gasvoorraden kan helpen vullen. ‘Als iedereen 15 procent gas minder verbruikt dan speel je gas vrij dat gebruikt kan worden voor landen die in nood zitten’, zei Timmermans.

De juridische basis van deze demarche van Timmermans en co is echter twijfelachtig. De Europese Commissie gebruikt artikel 122 van het Verdrag Betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU). Dat verdrag bepaalt de bevoegdheden van de EU en is eigenlijk het administratieve luik van het Verdrag Betreffende de Europese Unie (VEU) waarin de waarden, doelstellingen, regels qua samenwerking en de rol van de instellingen bepaald zijn.

Geen bevoegdheid

Het probleem met artikel 122 VWEU is dat nergens staat dat de Europese Commissie die bevoegdheid bezit en lidstaten kan dwingen. Het bepalen van hoeveel gas een lidstaat en dus haar burgers of bedrijven mogen verbruiken is ook geen bevoegdheid van de Europese Unie.

De Europese Commissie trekt dus weer bevoegdheden naar zich toe en rekent er op dat de Europese Raad (van regeringsleiders) uiteindelijk zal instemmen met die machtsgreep. Eén keer verworven kan de Europese Commissie met hulp van het Hof van Justitie van de EU (HvJ-EU) voortaan centraal energiebeleid gaan opleggen aan lidstaten. Crisis of geen crisis.

De stap om andere brandstoffen te gaan rantsoeneren, inclusief alle economische gevolgen, ligt dan voor het grijpen. Iedereen weet dat Timmermans een groenlinkse agenda wil realiseren tegen fossiele brandstoffen. Instemmen met het gasplan van de Europese Commissie lijkt dus op een Faustiaans koopje waarbij in ruil voor minder angst voor een gascrisis een tragisch en zelfvernietigend pact wordt gesloten met de Europese Commissie.

Verzet

Griekenland, Portugal en Spanje verzetten zich. Volgens de Griekse energieminister Kostas Skrekas gaat 70% van de Griekse aardgasimport naar energiecentrales. Skrekas is bekend van een opiniestuk dat het elusieve plan voor maximumprijzen voor gas van federaal minister Tinne Van der Straeten zou steunen. Het beperken van de import zou Griekse consumenten en bedrijven raken.

De Spaanse socialistische minister voor ‘ecologische transitie’ Teresa Ribera Rodríguez tekende ook bezwaar aan en zei dat Spanje geen ‘disproportioneel offer’ kan brengen ‘zonder dat onze mening daarover is gevraagd’. Haar Portugese collega en staats-secretaris voor Energie, de socialist João Galamba, noemde het gasplan eveneens ‘disproportioneel’.

Gasvoorraden slechts deel probleem

Deze maatregelen komen bovenop de afspraak om voor 1 oktober de gasvoorraden aan te vullen tot 80%. Het Russische Gazprom dat die voorraden beheerde liet afgelopen jaren na die op peil te houden. In Duitsland zag de regering zich dan ook al genoodzaakt de grootste gashandelaar Uniper te redden en virtueel te nationaliseren. Uniper kreeg 8 miljard euro extra krediet van de regering en de Duitse regering nam 30% in het concern.

De Duitse regering botste hierover keihard met de Finse regering die de grootste aandeelhouder is van Fortum dat een meerderheid in het beursgenoteerde Uniper bezat. Uniper kon de prijzen voor alternatieve gasleveranties niet meer aan nadat de volumes gas uit Rusland plots daalden. Ondanks alternatieven zoals LNG leveren de Russen nog steeds ongeveer 20% van de Europese gasimport.

Aan de huidige hoge prijzen de gasvoorraden aanvullen is een heel gevaarlijke vorm van speculatie. Als de prijzen zakken dan incasseren de beheerders monsterverliezen. Grotere voorraden lonen enkel bij verdere prijsstijgingen.

Sensibiliseringscampagnes als wondermiddel

De EU-regeringen moeten campagnes opzetten om mensen aan te zetten om energie te besparen. Hiervoor verwijst de Europese Commissie naar haar document ‘Bespaar Energie’. De Europese Commissie vraagt alle EU-burgers minder energie te gaan verbruiken. De voorstellen zijn echter bespottelijk. Voorbeelden zijn: ‘de airco minder koud af te stellen’ en ‘in de winter de verwarming minder hoog te zetten’.

Naast miljoenen euro’s voor dure campagnes moeten lidstaten ook subsidies gaan uitdelen. Ook bedrijven moeten immers minder energie verbruiken. Met extra subsidies ziet de Europese Commissie zo een snellere overstap naar ‘duurzame energie’. Al blijft het een mysterie hoe ze lidstaten dat tussen augustus en het begin van de volgende winter zien realiseren.

Niet-essentiële industrieën stilleggen

Mocht dit alles niet helpen dan moeten landen op last van de EU ‘niet-essentiële industrieën’ stilleggen. De lidstaten bepalen zelf welke sectoren ze afschakelen, maar ze moeten wel rekening houden met ‘cross-border supply chains’ of fabrieken in andere lidstaten. Wie zal dus worden getroffen door afschakeling? Familiale bedrijven en bedrijven die voor de eigen nationale markt produceren. De multinationals zullen dus de dans ontspringen door die laatste prioriteit.

De conclusie is dus dat het gasplan van de Europese Commissie helemaal niet draait rond gas of een gascrisis, maar gaat over machtsuitbreiding door de Europese Commissie. De agenda achter die machtsuitbreiding is het doordrukken van de ‘Grean Deal’ en het ‘Fit for 55-pakket’, die tezamen zogezegd de bevoorradingsveiligheid zouden versterken. Allemaal groenlinkse luchtkastelen. De bepaling van ‘15%’ is puur giswerk.

Het gasplan is een Faustiaans koopje dat lidstaten best aan zich laten voorbijgaan. Niet alleen dreigen lidstaten in ruil voor een twijfelachtige van bovenaf opgelegde ‘gassolidariteit’ alle controle over de energievoorziening te verspelen, maar ze dreigen ook gedwongen te worden om hun eigen industrie te vernietigen. Die zelfvernietigende situatie zal bovendien bakken geld kosten door nutteloze campagnes, transitiesubsidies en werkloosheid. Om het bij Faust en de duivel aan wie hij zijn ziel verkocht te houden, kan men de situatie samenvatten met het Britse spreekwoord ‘Better the devil you know than the devil you don’t’.

João Galamba

Het gasplan lijkt meer op een machtsgreep van de Europese Unie