De ‘Build Back Better Act’ is een wetsontwerp waar president Joe Biden zijn presidentschap aan heeft opgehangen. Het moet sociale omstandigheden verbeteren en klimaatverandering aanpakken.

De man uit de steenkolenstaat

Na lang touwtrekken in het Amerikaanse Congres is het oorspronkelijke prijskaartje van 3,5 naar net onder de tweeduizend miljard dollar gezakt. Het Huis van Afgevaardigden heeft ingestemd, maar nu lijkt het plan alsnog schipbreuk te gaan lijden in de Senaat. Van de 100 Senatoren – twee voor elk van de 50 staten – is de helft Democratisch* en de andere helft Republikeins. De Republikeinen stemmen bijna vanzelfsprekend tegen, maar als de stemmen staken mag vicepresident Kamala Harris de doorslag geven. Helaas voor Biden hadden enkele congresleden van zijn eigen partij moeite met delen van het BBB-plan.

Die zijn inmiddels omgepraat, op één na: Joe Manchin, een ‘gematigde’ Democraat uit West-Virginia, de conservatieve steenkolenstaat die toch één Democratische senator heeft. Al is Manchin qua standpunten zo ongeveer het tegenovergestelde van mediasterren als de radicaal-progressieve Democratische afgevaardigden Ilhan Omar en ‘AOC’ – Alexandria Ocasio-Cortez. Nu Manchin zijn poot stijf houdt, zou de wet met 51 tegen 49 stemmen worden verworpen.

Achtervolgd tot in de wc

Senator Manchin en eerder de andere Democratische BBB-kritische senator Kyrsten Sinema, kregen en krijgen karrevrachten stront over zich heen vanwege hun verzet, zowel van hun eigen partij als van progressieve activisten en veel media. Mevrouw Sinema werd door razende progressievelingen buitenshuis overal achtervolgd – zelfs tot in de wc. Zij lijkt inmiddels bijgedraaid, maar Manchin zei door dit soort terreur alleen maar gesterkt te worden in zijn mening.

Volgens afgevaardigde AOC uit New York heeft de senator uit West-Virginia de ‘democratie afgebroken’ en moet de Senaat – die ze een ‘bevoorrechte oude mannenclub’ noemt, ‘aangepakt’ worden. Ilhan Omar ging helemaal tekeer: ze noemde Manchin ‘corrupt’ en zijn argumenten ‘bullshit’. Waarop de conservatieve zender FOX opmerkte dat haar woorden het gelijk van Manchin bewijzen.

Sociale verbeteringen

Toch had Omar wel een punt. West-Virginia is één van de armste staten van Amerika en de bewoners kunnen de sociale verbeteringen goed gebruiken. Senator Manchin is dan ook vooral tegen de peperdure milieuplannen van Biden die daaraan vastzitten, en die de linkse, bijna socialistische vleugel van zijn partij uiteraard toejuicht. Maar niet Jan met de pet in West-Virginia, grotendeels afhankelijk van de steenkolenindustrie. Waarin de senator overigens zelf flinke financiële belangen schijnt te hebben – ook daar had mevrouw Omar een puntje…

Intussen nadert de Amerikaanse staatsschuld met rasse schreden de 20 biljoen dollar: een 2 met 13 nullen. De drukpersen van de munt maken overuren om de zes biljoen bij te drukken die het Congres al extra uitgaf sinds het begin van de pandemie. Tel daarbij op de explosieve stijging van de energieprijzen – grotendeels veroorzaakt door klimaathysterie – en het resultaat is de hoogste inflatie in 40 jaar.

500 miljard voor het klimaat

Dat lijkt eerdergenoemde progressieve afgevaardigden niets te interesseren: dan moeten er maar meer belastingen komen, dan kunnen meteen de paar biljoen van het BBB-plan worden gedekt. Veel media zien evenmin een probleem. De Belgische krant De Tijd bijvoorbeeld, weet het precies: het BBB-plan zou ‘het klimaat redden en de sociale welvaart veiligstellen.’

Amerikaanse burgers lijken daar in meerderheid anders over te denken. Hun grootste probleem blijft de minimaal 500 miljard die de Democraten hoe dan ook willen uitgeven aan het klimaat. Er is natuurlijk wel een ruime meerderheid te vinden voor de broodnodige verbeteringen van sociale voorzieningen en gezondheidszorg. Medicijnen zouden bijvoorbeeld goedkoper worden en gehoorapparaten zouden in de ziekteverzekering worden opgenomen. En iedere Amerikaan zou zijn peuter gratis naar de ‘pre-kindergarten’ mogen brengen, de voor-kleuterschool. Je zou bijna denken dat Biden dit gebruikt om minder populaire onderdelen van BBB door te drukken.

De democratie om zeep?

De meest gehoorde kritiek op Joe Manchin is dat hij eigenhandig de democratie én het milieu om zeep helpt. In de woorden van afgevaardigde Alexandria Ocasio-Cortez: ‘onze democratie staat op het spel’. Of krantenkoppen als: ‘Joe Manchin may have doomed American climate policy.’ En ‘Kolen Baron Joe Manchin verwerpt BBB.’ Jennifer Rubin, een columniste van de Washington Post, spuit wekelijks vuil over Machin: ‘Senator Manchin over arme kinderen: laat ze cake eten…’ Ook volgens haar gaat het om de democratie: ‘Deze mislukking zet de democratie op de helling.’

In feite is er weinig mis met de Amerikaanse democratie. En bedreigd wordt hij evenmin, althans niet door Manchin. Radicale Democraten roepen om het hardst dat de senator tegen zijn kiezers in dwarsligt en de democratie aan zijn laars lapt. Maar Manchin weigert voor BBB te stemmen omdat volgens hem zijn kiezers dat juist willen. En dat klinkt niet heel gek: President Trump haalde in West-Virginia bijna 40% meer stemmen dan Biden eind vorig jaar. In feite mogen de Democraten van geluk spreken dat de staat überhaupt voor één Democratische senator koos, anders was er helemaal geen BBB gekomen…

Cognitieve dissonantie

Ook bazuinen de Democraten en de media rond dat Biden op het BBB-programma is gekozen, en senator Manchin alleen al daarom de democratie ondermijnt. Alle 80 miljoen Biden-stemmers zouden automatisch achter BBB staan, wat natuurlijk klinkklare nonsens is. Biden won de Democratische voorrondes omdat hij niet Bernie Sanders heette, en de verkiezingen omdat hij ook geen Donald Trump heette. Niet om zijn talent.

Dat Democraten dit zo moeilijk onder ogen kunnen zien, is een schoolvoorbeeld van cognitieve dissonantie. Maar intussen zetten ze wel alle zeilen bij om het politieke systeem in hun voordeel te veranderen. Bijvoorbeeld door het afschaffen van de identificatieplicht op stembureaus die in sommige staten geldt. Voor Europeanen de normaalste zaak van de wereld, maar voor de Democraten racistisch en discriminerend. Immigranten en Afrikaanse Amerikanen kunnen vaak geen persoonsbewijs overleggen; precies de groepen die vaker Democratisch stemmen.

Dat neemt niet weg dat de Republikeinen onder en na Trump ook hard bezig waren het electorale systeem te corrumperen, op een manier die Trump wél had laten winnen.

Invloed op de ‘midterm’ verkiezingen?

Het Witte Huis voert inmiddels een politiek van verschroeide aarde richting Manchin. Biden’s woordvoerder laat de pers voortdurend weten hoeveel moeite de president niet heeft gedaan Manchin tegemoet te komen, maar dat er met de senator geen land te bezeilen is. Terwijl de Washington Post juist schrijft dat de senator met een alleszins redelijk tegenvoorstel zou zijn gekomen dat door Biden zonder meer is verworpen.

Verschillende Democraten lieten doorschemeren dat de zelf gecreëerde problemen met BBB al volgend jaar de meerderheid van hun partij in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat in gevaar kan brengen. Dan vinden de zogeheten ‘midterms’ plaats – verkiezingen die tussen twee presidentsverkiezingen vallen. Eind 2022 zullen 34 van de 100 senatoren en alle 435 leden van het Huis van Afgevaardigden gekozen of herkozen worden.

Radicalisering van Democraten

De mogelijke schipbreuk van BBB lijkt inderdaad een bedreiging voor de Amerikaanse democratie, maar niet op de manier die de Democraten zeggen te vrezen. Juist hun radicalisering nu het een keer tegenzit is het probleem. Ze beschouwen iedere politieke nederlaag als onrechtmatig, want een ‘gevaar voor de democratie’, en weigeren hun eigen aandeel daarin te zien. Van de grote verzoening die Biden bij zijn aantreden beloofde is niks terechtgekomen. De partijen staan verder van elkaar dan ooit, en vooral geradicaliseerde Democraten zijn onverbiddelijk in hun haat jegens de Republikeinen. En zelfs jegens de eigen politici, als die van de partijlijn afwijken.

Daarin zou wel eens het grootste gevaar voor de Amerikaanse democratie kunnen schuilen…

*) Twee senatoren zijn onafhankelijk – waaronder Bernie Sanders, maar stemmen consequent met de Democraten mee.

Joe Manchins

Amerikaanse Democraten snappen de democratie niet