In 2005 verscheen het Warandemanifest. Gedrukt door Roularta Books, maar in feite een uitgave in eigen beheer van een groep kapitaalkrachtige Vlamingen dat met een logisch en vooral sociaaleconomisch verhaal het onafhankelijkheidsstreven een nieuw elan gaf.

Op een eerder radicale rechterzijde van de Vlaamse Beweging na – dat vanaf 1977-78 partijpolitiek vertaald werd door het Vlaams Blok (later Vlaams Belang) – was ‘onafhankelijkheid’ nooit echt een optie in de Vlaamse Beweging. Pas met het eindeloos achternalopen van de derde fase van de staatshervorming – een geliefkoosde hobby van Jaak Gabriëls, toen voorzitter van de Volksunie – begon het te wringen bij enkele jongeren. Ze lieten de VU achter zich, maakten nooit de overstap naar het Vlaams Blok, maar parkeerden zich in de Vlaamse Volksbeweging (VVB).

Van taal tot telraam

Het verhaal is ondertussen bekend. De jonge Peter De Roover en Jan Jambon pleegden met de vingers in de neus een putsch in de vergrijsde VVB. De vereniging verjongde, radicaliseerde en rationaliseerde. Leest u er maar eens de congresbesluiten op na van het Kortrijk-congres van 1991. Of het boek dat de VVB-voorzitter en zijn politiek secretaris schreven: Vlaanderen, staat in Europa! Norbert D’hulst, algemeen secretaris van het bezadigde Davidsfonds, ging er prat op dat hij de tot slogan verworden titel had verzonnen.

De VVB werd groter, haar boodschap sloeg aan. Uiteindelijk ondertekenden zowat alle bij het Overlegcentrum voor Vlaamse Verenigingen de radicale onafhankelijkheidsboodschap. Slechts het Vermeylefonds en het Willemsfonds haakten af. In de plaats sloten Nova Civitas en het Liberaal Vlaams Verbond aan, het communistische Vermeylenfonds en de Jeugdbond voor Natuur- en Milieu-Educatie, naast vele andere verenigingen. Zelfs het Algemeen Boerensyndicaat flirtte in de jaren 1990 met de herleefde Vlaamse Beweging. Wie niet?

Hoewel de VVB al afstand had gedaan van het volksdans- en vendelzwaaiflamingantisme en het traditionele Vlaams-nationalisme had verruild voor wat ik denk Marc Reynebeau als eerste muntte als een centennationalisme, was het toch vooral het Warandemanifest in 2005 dat een mijlpaal sloeg in het opinielandschap. Onze hoofdredacteur vatte deze evolutie gevat samen als ‘Van taal tot telraam’.

Namen noemen

Met auteurs als huidig minister-president Kris Peeters (die uiteindelijk niet ondertekende) en Jan Jambon (nu N-VA-Kamerfractieleider) waren de gematigde en radicale flank afwezig. Daartussen en daarrond heel wat prominenten uit het Vlaamse academische en zakenleven: Remi Vermeiren (KBC), Herman De Bode (McKinsey, sinds kort N-VA), Johan Vandendriessche (KPMG, vandaag N-VA-gemeenteraadslid Brussel), Frans Crols (directeur Trends, vandaag medewerker Doorbraak), Rudi De Kerpel (Eurotuin, tot voor kort actief in LDD), Matthias Storme (prof in Leuven en Antwerpen, tot voor kort gemeenteraadslid voor N-VA in Gent), August van Put (HBK-Spaarbank), Bruno Valkeniers (PSA Natie in de Antwerpse haven, later VB-voorzitter) … vormden de Denkgroep ‘In de Warande’, opgericht nog door René De Feyter (stichter van de krant De Tijd) die ook samenkwam in de Warande, de ‘vereniging die in Brussel fungeert als ontmoetingsplaats voor Vlamingen’, zoals we lezen in het boek op blz. 17.

Ik onthoud u ook volgende namen niet van ‘ondertekenaars’, en beperk me tot een beperkt aantal: prof. Erik Buyst (KU Leuven, voorzitter Vives; zie verder), (wijlen) Lode baron Campo (C&A), notaris Richard Celis, prof. Jacques Claes (UA), Marcel Cockaerts (KBC), (wijlen) Jo Crepain (architect), (wijlen) prof. Michiel Debackere (Ugent), prof. Wilfried De Wachter (KU Leuven), prof. Frank Fleerackers (KU Brussel), (wijlen) prof. Juul Hannes (Ugent), prof. Bart Maddens (KU Leuven, medewerker Doorbraak), prof. Eric Ponette (KU Leuven), reclamemaker Wim Schamp, prof. Erik Suy (oud-vice-secretaris-generaal Verenigde Naties), Hugo Vandamme (Barco), prof. Jef Vuchelen (VUB), en vele, vele anderen.

Het bedje van de N-VA

De fall-out van dit manifest was immens. Plots kreeg het radicale onafhankelijkheidsstandpunt veel airplay in de gevestigde media. Het draagvlak voor een scheiding – waartoe oud-IJzerbedevaartcomitévoorzitter Lionel Vandenberghe opriep – bleek plots veel groter. En uit het manifest, zijn analyse en uit de denkgroep voortgekomen contacten is zelfs een initiatief als het Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving (Vives) aan de KU Leuven gegroeid. Bezieler van ‘In de Warande’ was immers Remi Vermeiren (oud-KBC-baas), die ook tekende voor Vives. Een paar jaar na het Warandemanifest kwamen er trouwens enkele – vooral vanuit de christendemocratische Boetfortgroep gestuurde – Lentemanifesten. Daar tekenden vooral veel KU Leuven-proffen, waaronder de huidige minister van Financiën Koen Geens (CD&V).

Het Warandemanifest gaf een rationele sociaal- en financieeleconomische analyse van de mogelijkheden en de noodzaak van zelfstandigheid voor Vlaanderen in Europa. Het discours raakte gemeengoed. Kleurde de grondstroom in Vlaanderen. En spreidde mee het bedje voor een klimaat waar vandaag de N-VA de vruchten van plukt. De denkgroep is vandaag niet meer actief, en kan moeilijk nog – naar Ico Maly – de discursieve economische flank van de N-VA genoemd worden. Maar ’trekker’ Remi Vermeiren legt momenteel de laatste hand aan wat een logisch vervolg moet zijn op het Warandemanifest. Zijn boek België: de onmogelijke opdracht verschijnt in maart en biedt o.a. een concreet splitsingsplan en een oplossing voor Brussel, het heetste hangijzer van de Vlaamse Beweging. Afwachten dus op dat boek. En eerst nog eens het Warandemanifest van 2005 herlezen.

Om het Manifest op te slaan, klik op de afbeelding hieronder of klik hier.

Johan Vandendriessche

Lees het Warandemanifest!