In mijn boekenkast staat het amusante boek ’50 Reasons to Hate the French’ van Jules Eden en Alex Clarke. Twee Engelsen schreven het boek, obviously. Toen ik vorig jaar in Parijs rondwandelde, kocht ik het bij ‘Shakespeare and Company’, de Engelstalige boekhandel met zicht op de Eifeltoren. Amerikanen schuiven er voor de handel in een lange rij om er boeken te kopen in hun taal. Bizar, want thuis kunnen ze dat ook.

Het is waar, ik stond er ook lekker tussen. Maar, ik heb het excuus – die Amerikanen misschien ook – dat ik vooral de boekhandel wilde bekijken. Er slapen mensen tussen de boeken in ruil voor hulp in de winkel en zo’n feitjes maken me nieuwsgierig. Dat bleek overigens ook het geval op het ogenblik dat ik er was. Er lag op de eerste verdieping een kerel te pitten. En het is een mooie boekenwinkel. Ik kocht er twee boekjes: het genoemde ’50 Reasons to Hate the French’ en dan nog het uiterst grappige en informatieve ‘How the French Won Waterloo (or Think They Did)’ van Stephen Clark. Het eerstgenoemde boek opent met een citaat van generaal De Gaulle: ‘Ik heb geprobeerd om Frankrijk uit de modder te trekken. Maar ze zal terugkeren tot haar fouten en braaksels. Zelfs ik kan de Fransen niet tegenhouden om Frans te zijn.’ Ik vind de uitspraak uitsluitend in het Engels terug, dus ik twijfel of de generaal het ooit echt zei of schreef. Mocht iemand me de bron kunnen aanduiden, dan verneem ik dat met plezier. Het is alleszins een interessante quote.

Ongevallen

Ik las vorige vrijdag geamuseerd een bijzonder Engelse theorie in een column van een weekblad. De columnist, Charles Moore, vestigde de aandacht op een lezer die al sinds 1996 brieven stuurt naar het tijdschrift om een zelf uitgedokterde theorie wereldkundig te maken. Moore vond het hoog tijd dat de theorie gepubliceerd werd. De lezer, John Littlewood, stelt al dertig jaar vast dat er in Duitsland, Frankrijk en Italië meer ongelukken op de weg gebeuren dan in Groot-Brittannië. Ik keek de officiële cijfers voor wegongevallen even na, om te zien of meneer Littlewood het bij het rechte eind had. En ja hoor, Groot-Brittannië doet het inderdaad veel beter dan de meeste EU-landen op het vlak van verkeersveiligheid. Om even veilig te rijden, moet je al naar de Scandinavische landen trekken, en die zijn niet allemaal even EU als de rest van de EU.

Het dominante oog

Waarom is de Britse weg veiliger? Meneer Littlewood heeft er een biologische verklaring voor. ‘Bij een significant aandeel van de chauffeurs is het rechteroog dominant’, schrijft hij. Landen waar er links op de weg gereden wordt, zoals Groot-Brittannië, Japan of Australië, tellen significant minder verkeersdoden dan landen waar men rechts rijdt. De meerderheid van de autobestuurders met hun dominante rechteroog hebben in landen waar men links rijdt een voordeel en reageren sneller op onverwachte gebeurtenissen op de weg. Als je rechts rijdt, dan reageer je wat trager en dat kan een slechte uitkomst hebben. ‘De Romeinen zagen dat al in’, meldt meneer Littlewood aan de columnist.

Plots zat ik de geschiedenis van links en rechts rijden op te zoeken. Ik besloot me te vertrouwen op de uitleg van het National Motor Museum in het dorpje Beaulieu in het graafschap Hampshire. Een Engels museum in een dorp met een Franse naam, het klonk als een redelijk compromis, quoi? Blijkbaar, aldus de website, bevestigde paus Bonifatius VIII de Romeinse zede. Hij riep pelgrims op om in 1300 naar Rome te reizen, het eerste officiële Heilig Jaar, om er de graven van Petrus en Paulus te bezoeken. Hij raadde ze ook aan om links van de weg te lopen.

Snelle koetsen

In Frankrijk dwongen intussen de snelle koetsen van de aristocraten wandelaars om het midden of de rechterkant van de weg op te zoeken. Daardoor werd in de loop van de tijd de rechterkant van de weg ‘de armenkant’. Met de komst van de Franse Revolutie besloten veel aristocraten om bewust op de ‘armenkant’ te blijven, om geen aandacht te trekken. Rechts rijden werd ook gezien als een manier om zich te verzetten tegen Rome.

Die nieuwe kennis bracht me terug bij de column over de brief van meneer Littlewood. De columnist, Charles Moore, sloot zijn tekst bijzonder Engels af: ‘Rechts rijden is het gevolg van het napoleontische en antihistorische rationalisme van de Franse Revolutie. Zoals zo vele zaken uit die bron, kan dat alleen maar fataal zijn.’

Ik legde het tijdschrift aan de kant, omdat toevallig de openingsplechtigheid van de Olympische Spelen in Parijs startte, ondanks het Engelse weer. In de loop van die vier uur durende slordige en vreemde ceremonie dacht ik af en toe met een monkellachje aan meneer Littlewood en Charles Moore.

Als zelfs generaal De Gaulle de Fransen er niet van kon weerhouden om Frans te zijn.

De titel is een citaat van de 19de-eeuwse auteur Douglas Jerrold.

John Littlewood

De zee is het beste tussen Frankrijk en Engeland