Het was weer een hilarisch schouwspel, de Afspraak-uitzending op VRT-Canvas van dinsdag 10 januari. Deze talkshow dingt steeds meer mee naar de prijs van beste TV-satire.

Naar aanleiding van het escalerende drugsgeweld in Antwerpen had Bart Schols BiZa-minister Annelies Verlinden en Advocaat John Maes uitgenodigd. Het was een oefening in omfloerst stilzwijgen. De minister uitte haar verontwaardiging en medeleven (klassiek), en liet verder het achterste van haar tong niet zien ‘omdat het onderzoek nog loopt’. Verder lijkt haar betrokkenheid als hoofd van de politie niet te gaan.

Wat Meester Maes in de studio kwam doen, ontging iedereen, want de in Dubai residerende drugsbaron (pardon, horlogeverkoper) Othman el Ballouti en diens broer, twee nonkels van het doodgeschoten meisje, blijken zijn cliënten te zijn waartegen hij beroepsgeheim is verschuldigd. Lachband aan. Justitieminister Van Quickenborne had misschien wel iets zinnigs te zeggen, maar ‘die kon niet naar de studio komen want hij zit in zijn safehouse’, aldus Schols. Terwijl Quickie diezelfde avond bij Gert Verhulst in De Tafel van Vier te zien was. Lachband bis. (En ook in het VTM-nieuws, nvdr.)

Al jaren lang is het zowat elke week prijs in de Antwerpse regio. Maar als een kind sterft, ontstaat er een schokgolf van verontwaardiging en gaan de media én de politiek in een overdrive van sentimentaliteit: ons medeleven gaat uit naar… en blabla. Minister Annelies Verlinden (CD&V) blinkt uit in dat soort nietszeggende ruitenkuis. Ze deed het toen de dorpen aan de Vesder onderliepen, ze deed het na de dood van een minderjarige in het drillrap-milieu, ze deed het toen Marokkaanse ‘jongeren’ de boel kort en klein sloegen na een voetbalmatch. Verlinden geeft onweerstaanbaar het gevoel dat ze daar zit omdat er nu eenmaal een stoel vrij was, van waaruit ze de zaken aan mekaar moet babbelen. Alles lijkt van haar af te glijden, ze leeft en regeert in de tijd van het uitstel, zoals al haar Vivaldi-collega’s trouwens: met 2024 in aantocht is het roepen in het donker en brandjes blussen.

Pitabars en wasserettes

Dat de Belgische en Nederlandse cocaïnemaffia’s één netwerk vormen, waarin afrekeningen dagelijkse kost zijn, is al lang bekend. De overleden onderzoeksjournalist Raf Sauviller publiceerde er in 2017 een spraakmakend boek over, getiteld Borgerokko Maffia, met naam en toenaam, wat hem op doodsbedreigingen uit het milieu kwam te staan.

Het gebied Antwerpen-Rotterdam moet beschouwd worden als één zone van zware drugscriminaliteit waarvoor eigenlijk één speciale politie-eenheid zou moeten opgericht worden. Keep on dreaming. Sauviller maakte de politiek incorrecte stelling hard dat de cocaïnehandel in handen is van een aantal Marokkaanse families. Het misdaadgeld wordt versluisd naar het thuisland en witgewassen via ingenieuze constructies. Allerlei lokale kleinhandelszaken, van pita-bars over pannenkoekenhuizen tot wasserettes (!), worden gebruikt als dekmantel. Voor de nodige smeeroperaties zoals het ronselen van havenarbeiders blijft er ruim voldoende zwart geld over.

Het aloude onderscheid tussen de onderwereld en bovenwereld bestaat niet meer. Het misdaadgeld blijft niet binnen het zwarte circuit, het vindt zijn weg naar legale, ‘fatsoenlijke’ bedrijfstakken en dooradert steeds meer de reguliere economie, tot en met het opkopen van voetbalclubs. Tegelijk worden de drugskartels echte staten-in-de-staat voor wie bescherming, afpersing en liquidaties van advocaten en journalisten aan de orde van de dag zijn. We komen dan in een narcostaat terecht, een label dat vroeger was voorbehouden voor Latijns-Amerikaanse ‘bananenrepublieken’ genre Colombia, Mexico en Suriname. In dit laatste land bleek de voormalige president Desi Bouterse zelf betrokken bij drugstrafieken. Suriname is tot op vandaag een belangrijk doorvoerland in de export naar Europa.

Modelgezin

Een onschuldig kind, maar rond de familie blijven er vraagtekens.

Wereldhaven Antwerpen zit als draaischijf van de cocaïnehandel onmiskenbaar in de lift. In 2022 werd een recordhoeveelheid van het witte goedje onderschept, net geen 110 ton, een stijging met 23% tegenover 2021. In Rotterdam werd een daling van 29% vastgesteld en kwam men uit op 52 ton coke. Deze communicerende vaten, de verwevenheid van de netwerken, én het familiaal karakter van de Mocro Maffia maken de stelling tamelijk ongeloofwaardig dat de familie van het vermoorde meisje met heel dit milieu niets te maken zou hebben. Drie broers van de moeder van het gezin, door de media als een ‘modelgezin’ omschreven, staan in februari terecht voor drugsfeiten. In de pers beklagen ze zich uitvoerig over de ‘laster’ die hun in Dubai verblijvende verwante Othman el Ballouti treft. Misschien is het wel racisme of islamofobie.

Ja, nonkel Othman heeft als hard werkende zelfstandige goed geboerd. Van kleine ‘uithaler’ en koerier werd hij zelf groothandelaar en tenslotte steenrijke vastgoedmagnaat in het verre Dubai. Al vroeg ging de opbrengst ook naar goede doelen. In 2015, het jaar van de Charlie-aanslag, raakte bekend dat Othman 15.000 euro cash had overhandigd tijdens een benefietactie voor de bouw van een nieuwe moskee in Mechelen. Voor El Ballouti was dat kleingeld, maar zijn gift bracht de teller tot de verhoopte 600.000 euro. Allah zij geloofd.

In 2016 werd hij op de luchthaven van Zaventem ei-zo-na gearresteerd wegens drugshandel, maar hij koos het hazenpad en verkaste naar Dubai. Zijn broertje Younes werd in 2017 door een concurrerende bende ontvoerd. Volgens de officiële versie kon hij ‘ontsnappen’, maar naar alle waarschijnlijkheid werd er losgeld betaald. Vanuit Dubai. Met dit golfstaatje heeft België zowaar een uitleveringsverdrag gesloten, dat dode letter blijft. Dankzij Operatie Sky ECC (het kraken van beveiligde GSMs) kwam de politie er achter dat ook oudere broer Nordin zeer bedrijvig is in de internationale drugssmokkel. Om maar te zeggen: De El Ballouti’s vormen een goed draaiend familiebedrijf waarvan Othman de onbetwistbare peetvader is. Dubai is de nieuwe vrijhaven voor dit soort topcriminelen.

Out-of-the-box

Othman El Ballouti, van kleine ‘uithaler’ tot drugsbaron

Hoe deze woekerende kanker te lijf gaan? Het leger inschakelen zoals burgemeester De Wever vertwijfeld suggereert? Om wat te doen? Met pantserwagens patrouilleren in een gebied tussen pakweg Kruibeke en Brasschaat? Zich op de haven als superbeveiligde zone concentreren, de controles van de binnenkomende vracht uit Zuid-Amerika nog opvoeren? Dat kan allemaal helpen.

Maar de politie zelf schat dat er maximaal 20 procent kan onderschept worden. Voor iedere kilo coke die gepakt wordt, gaan er dus zeker vier de markt op. Al decennia schommelt de straatwaarde per gram rond de 50 euro, hoe hard de douanehonden ook snuffelen. Het aanbod is dus verzekerd. Meer onderscheppen en een sterker repressief beleid kunnen een afschrikkingseffect hebben, dan verhuizen ze weer naar Rotterdam. Van mij mogen ze elke drugsbaron en groothandelaar, Othman el Ballouti incluis, 20 jaar geven zonder kans op vervroegde vrijlating, al zal een pientere advocaat daar wel een stokje voor steken. Deze topcriminelen hebben de rechtstaat aan hun kant en proberen er zelfs zaken mee te doen.

Enig out-of-the-box denken zal bijgevolg onvermijdelijk zijn, ook al druist het in tegen ons gevoel. Drugsgebruik de-criminaliseren en de verslaafde als een patiënt zien in plaats van een delinquent, lijkt me een piste die toch uit de taboesfeer moet. Portugal heeft er grote successen mee geboekt. Kleine gebruikers worden aangemoedigd een ontwenningstraject te volgen, voor dealers zijn er strenge straffen. In het onderwijs en de media moeten sterke ontradingscampagnes gevoerd worden. Maar de grootste uitdaging is het verdienmodel van de drugshandel breken. Daartoe moet, zolang er vraag is, misschien de overheid zelf de productie en distributie in handen nemen, in samenwerking met de farmasector. Technisch kan dat perfect. Als we Vlaanderen niet tot narcostaat willen laten degraderen, op dat vlak ééngemaakt met Nederland – joepie -, moet men het probleem bij de wortel aanpakken en de aanvoerlijnen droogleggen.

Laten we tenslotte niet vergeten dat de cocaïnesnuivers tot de hogere sociale regionen behoren: showbizz, culturele elite, media, zakenmilieu en zelfs politieke kringen. Deze lui een geweten schoppen lijkt me deze keer zeker een deel van de oplossing.

John Maes

De Mocro Maffia en onze narcostaat-in-wording