De klassieke talen staan al langer onder druk. Sommigen stellen er het nut van ter discussie, anderen zien er een elitaire bezigheid in en scholieren worden naar de STEM-richtingen gelokt. Maar het offensief tegen Latijn en Grieks komt niet alleen van buiten het domein.

Ontradend effect

Aan de prestigieuze universiteit van Princeton – zesde in de Shanghaï-ranking – heeft het departement klassieke talen een radicale beslissing genomen: je kunt er nu klassieke talen studeren zonder ze te leren. In juni van dit jaar kondigde de universiteit aan dat bachelorstudenten voortaan niet meer verplicht zijn zich die talen eigen te maken.

In een ‘Statement to the Community’ lees je dat het departement zich blijft inzetten voor degelijk taalonderwijs, maar enkel voor wie het wenst, want ‘uit gesprekken met undergraduates (bachelorstudenten) blijkt dat een minimale taalvereiste vooral een ontradend effect heeft op potentiële studenten.’

Een universiteit zou dus geen taaleisen meer mogen stellen. Beeld je in dat een eerstejaarsstudent Spaanse literatuur te horen krijgt dat hij de taal niet meer moet leren. Je mag Don Quijote in vertaling lezen. Alsof studenten geneeskunde nooit een zieke zouden zien of studenten scheikunde nooit een voet zouden zetten in een labo.

Inclusie?

Wat is er aan de hand? Ik ken de cijfers niet, maar ik kan me voorstellen dat het departement klassieke talen in Princeton geen lokalentekort kent door de grote toevloed aan studenten. Misschien is deze versoepeling dus een wanhopige poging om meer studenten – en financiering – aan te trekken.

Maar op de website lees ik verder, ‘Wij geloven dat inclusie en overreding effectiever zullen zijn dan een verplichting om talen te leren.’ Dat is op zich al een betwistbare veronderstelling. Ik ben dankbaar dat ik mij als student heb moeten inwerken in bepaalde vakgebieden die ik anders misschien nooit had ontdekt.

Maar het kernwoord is natuurlijk inclusie, want het departement wil perspectieven creëren voor studenten die behoren tot ‘historically underrepresented backgrounds’ – met andere woorden, zwarten en latino’s.

Inclusie is een lovenswaardig streven, maar we weten ondertussen dat het ook tot uitwassen kan leiden. De discussie past in een ruimere Amerikaanse context – die jammer genoeg ook naar Europa overwaait – waar de studie van klassieke talen meer en meer onder vuur ligt van woke-ideologen.

Militant

Een van de professoren die aan de basis ligt van de beslissing van het departement klassieke talen is Dan-El Padilla Peralta die als kind uit de Dominicaanse Republiek emigreerde, in New York met zijn moeder in een tehuis voor daklozen leefde, maar toch een mooie carrière maakte via de universiteiten van Princeton, Stanford en Oxford.

De man is nu associate professor Latijn in Princeton, maar hij is ook militant, want, zo laat hij weten in een interview, ‘systematisch racisme is inherent aan het domein van de klassieke studies.’ En als die vaststelling moet leiden tot een ontmanteling van de discipline, dan is dat maar zo. ‘De vernietiging van het domein zelf kan deel uitmaken van een nieuw programma van herstellende intellectuele rechtvaardigheid.’

Twee soorten classici

De beslissing van het departement klassieke talen werd niet overal op gejuich onthaald. John McWhorter, hoogleraar linguïstiek aan Columbia University, hekelde de beslissing in The Atlantic. Los van het feit dat je twee soorten classici creëert – zij die Latijn en Grieks beheersen en zij die met vertalingen werken – wees hij op het feit dat de onderliggende logica als racistisch kan worden beschouwd, want zijn zwarten dan minder in staat dode talen te leren dan blanken?

McWhorter, die net als Dan-El Padilla Peralta zelf zwart is, eindigt met de pertinente vraag of zwarte studenten vrijstellen van uitdagingen een doeltreffende antiracistische maatregel is. In ieder geval heeft zijn huidskleur Padilla Peralta er niet van weerhouden Latijn en Grieks te studeren en een, naar verluidt, briljant classicus te worden aan een van de beste universiteiten ter wereld.

Doodsteek voor de klassieke studies?

We hoeven de klassieke cultuur niet op een voetstuk te plaatsen. Uiteraard moeten we ze aan een kritische en zelfkritische lezing onderwerpen, uiteraard moeten we de confrontatie aangaan met haar donkere bladzijden. Welke cultuur heeft er geen? Maar de klassieke studies herleiden tot een uiting van racisme is een aanfluiting van elk ernstig academisch denken en typisch voor de reducerende manier waarop het woke-denken omgaat met het verleden.

Het onderwijs van Grieks en Latijn facultatief maken, in nota bene een departement klassieke talen van een van de beste universiteiten ter wereld, is op z’n minst een onhandige poging om de klassieke cultuur open te stellen voor een breder publiek. Maar op termijn zou het ook de doodsteek kunnen betekenen voor een discipline die, als verondersteld bastion van whiteness, sowieso al onder vuur ligt. Het is niet door de lat lager te leggen dat we belangstelling voor de klassieke talen stimuleren, kritisch denken aanmoedigen en inclusie bevorderen.

John McWhorter

‘Inclusie’ cancelt Latijn en Grieks