‘De Amerikaanse politiek was altijd al een ongemakkelijke boel. Trump nam gewoon de beschaafde vermomming weg’. Het is een citaat van de Freddy Gray, de Amerika-correspondent van het Britse weekblad The Spectator. De Amerikaanse congresverkiezingen op 6 november zetten die ongemakkelijkheid nog maar eens in de verf.

De huidige president is op zijn zachtst gezegd niet meteen de meest stijlvolle man. Zijn bespotting van het oorlogsverleden van tegenstander John McCain tot bijvoorbeeld zijn omschrijving van de vernielingskracht van orkaan Maria – er stierven daarbij om en bij 3000 mensen – als ‘an incredible success’ waren weinig tactvol. En dat zijn slechts twee voorbeelden. Zijn tegenstanders zijn evenzeervan stijl gespeend. ‘You cannot be civil with a political party that wants to destroy what you stand for‘, verklaarde Hillary Clinton. De hysterie van vele opposanten van de zittende president tart – net als de man zelf – elke verbeelding. Of zoals de Democratische Eric Holder het verwoordde: ‘When they go low, we kick ‘em’.

Dode manieren

John R. MacArthur, de uitgever van het Amerikaanse maandblad Harper’s Magazine, begrijpt het ook niet meer. Harper’s Magazine is het op een na oudste blad van de VSA, het eerste nummer verscheen in 1850. Het telde onder meer Winston Churchill en Mark Twain onder zijn medewerkers. In een artikel voor The Spectator vraagt MacArthur zich af wat er gebeurde met goede manieren in zijn land. Iemand vriendelijk de hand schudden en – blijkbaar helemaal verdwenen – iemand laten uitspreken. ‘Zowel in de zakenwereld als in sociale situaties – om nog maar te zwijgen over sociale media – lijkt de onverschilligheid tegenover wat ooit doorging voor de sociale norm tot een alarmerend peil te zijn gestegen.’ Hij wijst daarbij naar de Amerikaanse president als toonvoorbeeld. Maar evengoed naar zijn ‘fellow liberals and proper left-wingers’. De tegengestelde partijen schreeuwen gewoon tegen elkaar. Zelfs MacArthur bekent dat hij recent tegen zijn eigen principes en opvoeding in begon te schreeuwen aan de telefoon.

Twee Amerika’s

Dit is hetzelfde land waar jarenlang de rechts-conservatieve intellectueel William F. Buckley beschaafd, maar scherp in debat ging met tegenstanders van allerlei achtergronden. Alleen tegen auteur Gore Vidal – ze verafschuwden elkaar – vloog hij uit de bocht en daarvoor schaamde hij zich later. De knappe documentaire ‘Best of Enemies’ brengt deze vete mooi naar voren. Dit soort beschaafd en intellectueel debat lijkt vandaag niet meer mogelijk. Je moet vooral gillen dat jij gelijk hebt en de andere niet.

Hoewel, de Nederlandse krant Trouw maakte een intrigerende reportage over een poging tot gesprek onder de titel ‘Dezelfde heuvels, twee Amerika’s‘. De journalist Bas den Hond bracht verslag uit over hoe twee stadjes de kloof tussen links en rechts – dekken die termen de lading wel? – willen dichten. Het ‘linkse’ Leverett ligt in Massachusetts en Letcher County is de rechtse tegenpool in Kentucky. Leverett is een welgesteld stadje waar velen werken aan een van de vijf universiteiten van West-Massachusetts. In Letcher County leeft men dan weer van de kolenindustrie. En daar ligt meteen ook de kloof. 18 van de 19 armste staten zijn in Republikeinse handen, de vijf rijkste staten worden bestuurd door Democraten. De kloof tussen wat de gemiddelde Republikein en gemiddelde Democraat denkt over heikele politieke kwesties is alleen maar toegenomen.

PEW Research Center

De kloof tussen Democraten en Republikeinen groeit.

Praten met elkaar als in oorlogsgebied

De bewoners van Leverett en Letcher County vonden elkaar via internet en startten een project onder de naam ‘Hands Across the Hills’. Gezelligheid wisselt af met rondetafelgesprekken. Het programma van ‘Hands Across the Hills’ baseert zich op projecten die plaatsvonden in Bosnië en Rwanda. Ze maken samen kunst en gaan op zoek naar hun wortels. In Leverett liggen die vooral niet in Leverett, maar in New York of Boston en ook Zweden. Ze hebben Ierse voorvaders uit de 19de eeuw en gevluchte Joden uit de 20ste eeuw. Bij het Republikeinse Letcher County valt op hoe men al generaties lang in Letcher County leeft. Men stamt er af van de migratie van Schotten en Ieren honderden jaren terug. ‘Een van hen zei zelfs: “We zijn native Americans”‘, lees je in het artikel.

De kloof tussen de twee Amerika’s

‘Clinton ging naar West-Virginia en zei daar iets dat ik niet kon loslaten’, vertelt een bewoonster van Letcher County. ‘Ik wil dat de mijnwerkers geen werk meer hebben’. Het project legt de tweespalt in Amerika bloot: de angsten van de arbeiders, het dragen van vuurwapens, abortus, etc. ‘Ik vroeg: wat maakt dat jullie je veilig voelen? We zeiden allemaal: dat niemand een vuurwapen heeft. En zij zeiden: dat iedereen een vuurwapen heeft.’

‘Hands Across the Hills’ dicht de politieke kloof niet. De deelnemers werken wel aan gemeenschappelijke doelen waar ze elkaar in kunnen vinden. ‘De stereotypes die we over elkaar hadden smolten weg zodat we elkaars gelaat konden zien’. Het project dicht de menselijke kloof en vaart daardoor tegen de stroom in. Men doet nochtans weinig anders dan wat John R. MacArthur omschrijft als ‘goede manieren’: naar elkaar luisteren.

John R. MacArthur

De twee Amerika’s