Het is moeilijk in te schatten over welke gebeurtenissen van de afgelopen weken we door de gezaghebbende of ‘traditionele’ media het slechtst werden geïnformeerd en het meest werden misleid: (de terugkeer naar ons land van) Dyab Abou Jahjah? Het bloedige jihad-weekend in Kenia, Irak, Pakistan, Nigeria, de Filipijnen, Israël, Jemen, Bangladesh, Syrië en Afghanistan? (jawel, óók in die laatste zes landen was het zover). De ‘Blijde’ Intrede van Filip en Mathilde in Antwerpen? Of het Europafeest van het Vlaams Belang? Wat deze vier gebeurtenissen met elkaar verbindt, is hoe ze als gevolg van de pensée unique in het Vlaamse medialandschap werden ‘geframed’ en hoe aldus de mediagebruiker werd misleid en bedrogen.

De methode-Gramsci

Wim van Rooy schreef een doorwrocht essay met als titel: ‘Gramsci, mei ’68, het postmodernisme en de journalistiek. Hoe marxisten uiteindelijk toch de toon konden zetten in de media’. Hij betoogt: ‘De enorme rol die Gramsci aan de intellectuelen toebedeelt, is zonder meer door hen opgenomen, niet dus in de zin van onafhankelijke denkers, maar als voorbereiders van een nieuwe morele en culturele orde. De meeste intellectuelen vandaag zijn – mutatis mutandis – Gramsci’s organische intellectuelen, ditmaal niet organisch te midden van de arbeidersklasse of de burgerlijke maatschappij, maar organisch te midden van het nieuwe cultuurtotalitarisme dat zij elke dag vooral via de media en het onderwijs in praktijk brengen, instellingen die alle dezelfde praktijk genereren van beaat antiracisme, dom respect voor een totalitaire ideologie als de islam en autocensuur, dit alles op een bedje van hyperkinetische mensenrechten en juridische dwangbuizen. (…) De methode-Gramsci, het infiltreren in de culturele instellingen, is er in verband met de ’68’ers een voorbeeld van hoe de culturele jihad tegen het Westen met behulp van de bekende fellowtravellers in politiek en media elke dag wordt voortgezet. Een jihad die als geslaagd kan worden bestempeld, temeer daar de kinderen en de kleinkinderen van onze romantische narcisten in de media hun afbraakwerk gewoon continueren. De antiwesterse haat, vermomd als (soms) terechte kritiek op het westerse denken en de Atlantische politiek, krijgt de jongste tien jaar een multiculturalistisch kleedje aangetrokken. Dat wordt opgetuigd met wat slecht verteerde Levinasiaanse denkfiguren, en ziedaar: iedereen die daarbij kritische kanttekeningen maakt wordt in een grandioze perverse exercitie via de media als fascist of racist weggezet.’ (in: Frank Thevissen, De vierde onmacht, Van Halewyck, 2010).

Pensée unique op de opiniepagina’s

De Amerikaanse journalist Bruce Bawer kwam vijftien jaar geleden in Europa wonen, leerde enkele talen en stelde het volgende vast: ‘Opiniërende artikels in Europese kranten worden niet geschreven met het doel nieuwe ideeën voor het debat aan te dragen, maar om de massa’s eraan te herinneren wat ze moeten denken. (…) Het klinkt allemaal heel politiek divers, en als het om relatief kleine binnenlandse zaken gaat, is het ook divers. Maar bij voorname politiek-filosofische vraagstukken verschrompelen de verschillen.’ (Terwijl Europa Sliep, Meulenhoff, 2006). Op de opiniepagina’s van de zogenaamde kwaliteitskranten laat men inderdaad steeds dezelfde soort mensen met dezelfde meningen aan bod komen. Aldus leest de lezer dag in dag uit zogenaamde ‘opiniemakers’ en allerhande oikofobe figuren die de islam een vredevolle religie vinden (de relatief nieuwe politieke correctheid is dat slechts het zogenaamde ‘salafisme’ het probleem is), Israël als hét grote probleem van het Midden-Oosten bestempelen, de mens als dé grote oorzaak van een klimaatverandering aanwijzen, Vlaams-nationalisme een bekrompen en zelfs fascistoïde ideologie noemen, massa-immigratie en multiculturaliteit als iets positiefs en vooral broodnodig voor onze samenleving voorstellen, en dat dan doorgaans combineren met eenzijdige en disproportionele kritiek op ‘het Westen’ en ‘het christendom’ (maar tegelijkertijd wil men over ‘dé islam’ niet spreken). Natuurlijk, zo heel af en toe lees je eens een significant ander geluid maar bijvoorbeeld inzake de islam lees je voor 100 islamvergoelijkende opinies er nog geen tien die zonder meer islamkritisch zijn. ‘Pensée unique’ of eenheidsdenken dus.

Niet normaal

Het is inderdaad niet normaal dat pakweg Groen-parlementslid Kristof Calvo een opiniestuk kan publiceren met als titel ‘Een nieuwe belgitude voor de superdiverse samenleving’ maar dat zijn complete tegenpool, bijvoorbeeld een Vlaams Belang-kopstuk, in dezelfde zogenaamde ‘kwaliteitskrant’ nimmer een opinie gepubliceerd krijgt, over bijvoorbeeld ‘een soeverein kosmopolitisme, uitgeoefend door nationale staten die openstaan voor internationale samenwerking en mondiale ontwikkelingen, maar zelf het laatste woord wensen te houden in hun verplichtingen en (migratie)beleid’. Dit artikel van Filip Dewinter bijvoorbeeld, over het verschil tussen een christelijk kruis en de islamitische hoofddoek, wilde geen enkel mainstream medium publiceren. Overigens is het niet zo dat de krant in kwestie geen opiniestukken van fascisten publiceert (niet dat Vlaams Belangparlementsleden fascisten zijn, maar zo schildert deze krant ze wel graag af). Immers, na wekenlang door zowat alle media met fluwelen handschoenen te zijn ontvangen en door diezelfde krant te zijn gehypet, mocht (of moest?) de antisemitische Hezbollah-fascist Dyab Abou Jahjah ook een column publiceren.

‘Framing’

‘De massa’s eraan herinneren wat ze moeten denken’ (Bawer) – de propaganda dus – beperkt zich echter niet tot de opiniepagina’s. Ook de ‘gewone nieuwsberichten’ en de zogenaamde ‘duiding ‘ – van zowel de geschreven pers als de beeldpers – zijn in dat bedje ziek. Ga maar eens na hoe vaak bijvoorbeeld een Rik Coolsaet op de VRT mag komen duiden inzake islamitisch terrorisme, of een Karel De Gucht inzake de EU. Bovendien laat men vaak (op subtiele of minder subtiele wijze) fundamentele feiten weg om een geperverteerd en misleidend beeld van de werkelijkheid te scheppen. Dat laatste doet men evenzeer in de gewone nieuwsberichten, terwijl bovendien het onderscheid met de duiding vaak niet duidelijk is. Beeldvorming of ’framing’ dus, maar niet zelden worden feiten ook botweg verdraaid. Het systematisch in nieuwsberichten benoemen van het Vlaams Belang als een ‘extreemrechtse partij’, is daarvan een voorbeeld. Het opiniestuk dat toenmalig voorzitter Bruno Valkeniers daar over schreef, wilde men nergens publiceren.

Filip Dewinter en het vlaggetje

Van het kwaadwillig door de media weglaten van feiten kregen we een tekenend staaltje te zien naar aanleiding van de intrede van Filip en Mathilde in Antwerpen. Filip Dewinter liet zich daar opmerken tussen de belgicisten en monarchisten. Het Nieuwsblad kopte: ‘Filip Dewinter neemt vlaggetjes af van koningsgezinden en verscheurt ze’, en schreef: ‘Vlaams Belang-politicus Filip Dewinter liet zich opmerken bij de blijde intrede van de koning en koningin in Antwerpen. Hij nam voor het oog van de camera’s vlaggetjes af van royalisten en verscheurde die (fragment van 1:50). Hij werd opgepakt door de politie, maar niet aangehouden.’ Op de beelden is echter te zien dat Filip Dewinter het vlaggetje gewoon, zoals iedereen, van een Belgicistische propagandameester krijgt toegestopt, waarna het door een blonde dame op brutale wijze uit zijn handen wordt getrokken. Vervolgens geeft Dewinter die blonde dame lik op stuk, door op zijn beurt haar vlaggetje af te pakken. Verder werd Dewinter ook helemaal niet opgepakt door de politie, zoals in het artikel staat (ik was erbij). De media hebben dus op tendentieuze wijze het beeld geschapen van ‘het Monster Dewinter’ dat zomaar vlaggetjes afpakt van weerloze koningsgezinden. Eenieder die Het Nieuwsblad leest, denkt immers dat Dewinter als een wilde tekeer is gegaan en uit het niets vlaggetjes van mensen is beginnen afpakken en kapotscheuren. De realiteit is echter dat hij gewoon van zich heeft afgebeten. Het is een klassiek geval van de gepeste die terecht de pestkop aanpakt, maar vervolgens zelf de kop van Jut is omdat men (bewust) enkel gewag maakt van de gepeste die terugslaat.

Het Europafeest van het Vlaams Belang

Ook van ‘framing’ om de kijker te desinformeren en te misleiden kregen we recent een ‘schoolvoorbeeld’ te zien, dat allicht kan dienen voor studenten communicatiewetenschappen of journalistiek. De ploeg van het VRT-‘duidingsprogramma’ Terzake maakte een reportage over het Europafeest van het Vlaams Belang. Al snel zette reportagemaker Jonas Muylaert de toon met een tweet vanop het Europafeest: ‘Veel feest, drank, muziek en folklore. Weinig Europa.’ Je moet het maar durven: ‘Weinig Europa’ tweeten over een feest dat als slagzin ‘Pro Europa, dus tegen de EU’ heeft, met sprekers van andere Europese politieke partijen, met vele (muzikale) optredens en kraampjes met drank- en eetwaren uit verschillende Europese landen en met toespraken die bol staan van de trotse verwijzingen naar het prachtige, rijke en diverse Avondland; om nog te zwijgen over de teneur van het Europa-Manifest dat werd voorgesteld.

Ook de titel van de Terzake-reportage voorspelde niet veel goeds: ‘Het Vlaams Belang tapt uit een nieuw vat: Europa’. Dat moet natuurlijk de suggestie wekken dat het Vlaams Belang niet oprecht bekommerd is om de toekomst van Europa, maar louter om electorale redenen ‘Europa’ als nieuw speerpunt aanboort. Mocht pakweg de sp.a een ‘Europafeest’ organiseren, Terzake zou allicht positiever klinken. Na ‘Vlaanderen’, ‘immigratie’, ‘veiligheid’ en ‘islam’ is ‘Europa’ echter inderdaad een zoveelste domein waarop het Vlaams Belang fundamenteel verschilt van alle andere politieke partijen. Bovendien wordt ‘Europa’ – tot spijt van wie het benijdt – elke dag belangrijker. Maar in zijn reportage probeerde Muylaert een beeld te schetsen van een partij die op sterven na dood is en zich willens nillens aan een laatste strohalm vastklampt (de EU en de euro), waarbij FN-parlementslid Marion Le Pen louter fungeert als (fysiek) aantrekkelijke aandachtstrekker.

Verder liet Terzake, om die beeldvorming kracht bij te zetten, het middels wat eenzijdig monteerwerk uitschijnen alsof niemand Marion Le Pen kende en bovendien niemand geïnteresseerd was in wat ze had te zeggen. Niets was echter minder waar. Het is dan ook ironisch te noemen dat het Europafeest van het Vlaams Belang allicht vooral juist dankzij de aanwezigheid van iemand als Marion Le Pen de nodige aandacht kreeg van de VRT. Edoch, terwijl het Europafeest vooral uitblonk door een sterk inhoudelijk programma bestaande uit een panelgesprek met jongeren, twee boekvoorstellingen, de voorstelling van een manifest en enkele politieke toespraken, ging Terzake gewoonweg niet in op de inhoud. Op die manier creëren politiek correcte duidingsprogramma’s als Terzake het valse beeld van een ‘onbeduidende’, ‘populistische’ en ‘extreemrechtse’ partij met weinig of geen inhoud.

Tactiek

Hoezeer ook het Vlaams Belang van de daken schreeuwt pro-Europees en juist daarom anti-EU te zijn – met onder andere een EU-colloquium een jaar geleden, een verslagboek daarvan en een heus Europafeest en Europa-Manifest – toch zal men zo veel als mogelijk blijven beweren dat die partij ‘anti-Europees’ is. Een krant als Het Nieuwsblad omschreef het Vlaams Belang zowel in haar krantenkop als in het inleidende blokje tekst als ‘anti-Europees’. Meer zelfs: de krant noemde het ‘ironisch’ dat het Vlaams Belang haar evenement ‘Europafeest’ noemde. Hetzelfde gebeurt in Nederland met de eurosceptische PVV van Geert Wilders. We kunnen dan ook concluderen dat we te maken hebben met een perverse tactiek van verre van onpartijdige of neutrale media (alsook van politiek correcte academici en politieke opponenten) met als doel EU- en eurokritische stemmen af te serveren als anti-Europees. Het doet denken aan de tactiek die islamkritische stemmen – al dan niet uit bepaalde hoek – bestempelt als islamofoob, een soort ‘nieuw racisme’. Deze strategie, aangewend door politieke opponenten, politiek correcte academici en media, heeft één voordeel, namelijk dat ze daarmee onthullen dat ze geen inhoudelijke tegenargumenten hebben.

In een recent interview met Doorbraak stelde Vlaams Belang-Kamerfractieleidster Barbara Pas dat ‘het cordon médiatique onze grootste handicap is’. Pas: ‘We strijden niet met gelijke wapens omdat we niet gelijkwaardig aan bod komen in de media. We mogen sociale congressen houden, we mogen een EU-standpunt hebben, we mogen de motor zijn van inhoudelijke debatten in het parlement … Er is geen enkel medium dat daar enige aandacht aan besteedt. Tenzij ze een stereotiep beeld van het Vlaams Belang kunnen versterken. Dan komen we in ‘t lang en breed aan bod.’ Van deze onrechtvaardige gang van zaken zijn het vlaggetjesincident met Filip Dewinter tijdens de intrede van Filip en Mathilde en het Europafeest van het Vlaams Belang trieste illustraties. Soms zou je wensen dat in onze samenleving échte keiharde en expliciete mediacensuur de orde van dag was. Dan had je tenminste iets concreets om tegen te vechten. Want tegen de (subtiele) beeldvorming en tendentieuze berichtgeving en duiding in de mainstream media, blijkt geen kruid gewassen.

De auteur, Sam van Rooy, is publicist, medewerker op het Vlaams Belang-studiecentrum, en medesamensteller en -auteur van ‘Europa wankelt. De ontvoering van Europa door de EU‘

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

Jonas Muylaert

Het Vlaams Belang en de media