Gisteren (zondag 17 april 2016) hield de Catalaanse Nationale Assemblee (ANC) haar vierde algemene vergadering waarin de leden de te volgen weg uitstippelden voor de onafhankelijkheidsbeweging. Zowel politici als leiders uit de onafhankelijkheidsbeweging lieten weten door te zetten met het ambitieuze stappenplan waarmee ze vorige september naar de verkiezingen trokken. Voorzitter Jordi Sànchez i Picanyol klonk alvast strijdvaardig.

Interne verdeeldheid na verkiezingen

Na de verkiezingen van 27 september 2015 was het resultaat 48% voor de onafhankelijkheidspartijen, 39% voor de unionisten en 9% voor de onuitgesproken links-alternatieve coalitie (en 4% extraparlementaire partijen, ongeldig en blanco). Onderzoek wees uit dat 25 tot 30% van het stempubliek van deze laatste coalitie voor onafhankelijkheid is. De Spaanse unionistische partijen stoorden zich echter niet aan deze wiskunde en hielden vol dat 52% van de Catalanen tegen onafhankelijkheid hadden gestemd. Dit terwijl de Catalanen een referendum ontzegd wordt. Ook over de nooit geziene boycot van de Spaanse administratie tegen het stemmen in het buitenland, waar de independentistische Catalanen in de grote meerderheid zijn, werd geen woord gerept. 150.000 Catalanen zagen zich zo het stemrecht ontzegd door de ellenlange en onmogelijke bureaucratische procedures, zoals ook aangeklaagd door internationale controleorganismes.

Het verkiezingsresultaat was positief voor de partijen voor onafhankelijkheid, maar toch hadden ze op meer gehoopt. De slopende regeringsvorming tussen deze partijen had drie uitputtende maanden nodig. En zo zakte gestaag de sfeer in het pro-onafhankelijkheidskamp. De vechtlust lijkt terug te keren.

Catalaanse politiek speelt dubbel spel

Langs de ene kant geven de Catalanistische partijen soms een theatraal beeld. Zo werd de resolutie van het Catalaanse parlement, waarmee het onafhankelijkheidsproces werd ingeluid, zonder enige verrassing geannuleerd door het Grondwettelijk Hof. Niet tegenstaande dat het Catalaanse parlement het gepolitiseerde Spaanse Grondwettelijk Hof alle bevoegdheid en legitimiteit ontzegde in de resolutie, werd de resolutie opnieuw tot stemming voorgelegd, maar dan zonder de ongehoorzaamheid t.o.v. het Grondwettelijk Hof. Voor wie nog kan volgen, was dit opnieuw stemmen van de resolutie een eis van het antikapitalistische CUP, die de regering gedoogsteun geeft. Zo’n schouwspel doet twijfelen of het de Catalanen nu wel menens is.

Toch wordt achter de schermen druk gewerkt aan een eigen belastingdienst, een netwerk van belastingkantoren en ‘externe delegaties’, de officieuze Catalaanse ambassades. De Catalaanse Minister van Buitenlandse Zaken, Raül Romeva, reist momenteel door Europa op zoek naar steun. O.a. Rome, Parijs en Brussel kwamen al aan de beurt en deze week volgt Schotland. De Catalanen willen alle nodige structuren op punt hebben om zowel intern als extern de touwtjes in handen te kunnen nemen. De vraag is hoe lang ze dit financieel nog zullen volhouden. De Spaanse overheid houdt Catalonië in een financiële wurggreep. Het laatste wapenfeit was dat de Spaanse overheid besliste dat de ECB geen Catalaanse obligaties mocht kopen. Gezien de Catalaanse overheid voor ongeveer 95% van haar inkomsten afhankelijk is van de Spaanse staat, heeft deze laatste daarmee een krachtig wapen in handen dat het ook gebruikt.

Ongehoorzaamheid begint vorm te krijgen

Madrid zou Madrid niet zijn mocht het de Catalanen geen handje helpen. De Spaanse uitzonderingsrechtbank, de Audiencia Nacional, die instaat voor het vrijwaren van de hoogste Spaanse staatsbelangen, heeft de Catalaanse politie opgedragen alle informatie te verzamelen over gemeenteraadsleden, schepenen en burgemeesters die zich schaarden achter de onafhankelijkheidsresolutie van het Catalaanse parlement. Verscheidene van deze lokale mandatarissen moesten al verschijnen voor de Audiencia Nacional, maar stuurden hun kat. Ook de vervolging van de Catalaanse regeringsleden die instonden voor de organisatie van de volksraadpleging op 9 november 2014 gaat door. Deze politieke confrontatie via het gerecht zal het politieke conflict enkel aanwakkeren.

Spaanse regering misbruikt overheidsdiensten

In Spanje hebben de regeringen de bedenkelijke gewoonte de staatsadministratie in te zetten voor partijpolitieke doeleinden. Zo lekte de administratie de voorbije jaren al verschillende – soms valse – documenten op illegale wijze naar bevriende pers om tegenstanders van de regeringspartij Partido Popular te beschadigen. Het doet dat ook met de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Zo kregen zowel ANC als Òmnium Cultural frequent en doelgerichte controle van allerlei Spaanse inspectiediensten, met administratieve boetes tot gevolg, die in totaal oplopen tot honderdduizenden euro’s. Zo is er het absurde geval waarbij ANC in 2014 het slachtoffer werd van een aanval van hackers, waarbij de databank van stemgerechtigde leden gehackt werd. ANC legde uiteraard klacht neer, maar het was de Spaanse privacycommissie die ANC een boete oplegde, een boete die nog steeds betwist wordt. De aanvallen op de netwerken van ANC vinden gericht en op cruciale momenten plaats. Verschillende experten gaven al aan dat aanvallen van dergelijke omvang zo goed als enkel door staten kunnen worden opgezet.

Dergelijke onfrisse praktijken, onwaardig voor een Europese democratie, hebben alleen maar tot gevolg dat de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging in haar overtuiging wordt gesterkt. Indien de Spaanse overheid daadwerkelijk zal overgaan tot het vervolgen wegens ‘opstand en rebellie’, zoals de officiële aanklacht zal luiden, zal het de Catalanen en de wereld enkel tonen dat het voor geen politiek onderhandelen vatbaar is. ANC-voorzitter Jordi Sànchez riep gisteren zijn voorgangster en parlementsvoorzitster Carme Forcadell dan ook op tot ongehoorzaamheid in het geval ze uit haar ambt zou worden gezet.

Of het daadwerkelijk zo ver zal komen, zullen we ongeveer binnen een jaar en een half te weten komen. Dat is de tijd die de Catalaanse regering zich heeft gegeven om de Catalaanse staatsstructuren op te zetten en een grondwetgevend proces op te starten in de Catalaanse samenleving.

Foto: ‘Ongehoorzaamheid – onafhankelijkheid’, 17/04/2016. Bron: http://www.assemblea.cat (CC BY-NC 2.0)

Jordi Sànchez i Picanyol

Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging roert de trom