Dit artikel is gericht aan de linkse kerk van PVDA en sp.a. Zij zijn steeds op zoek naar oplossingen om groot kapitaal te belasten en in een sfeer van solidariteit kapitaal te herverdelen. Zou het begrotingstekort van 13 miljard euro niet makkelijk dichtgereden kunnen worden door een belasting te heffen op de rijkdommen en kunstschatten van de katholieke Kerk? Ik denk van wel, maar de rode kerk spaart de paarse.

Het goddelijke El Dorado

De katholieke Kerk is het spirituele huis van naar schatting 1,1 miljard christenen. Het is als zakelijk bedrijf opgesplitst in meerdere onderdelen:

1. De Heilige Stoel is het hoogste orgaan van de katholieke Kerk en ook haar grootste filiaal, hij is juridisch gezien gelijk aan het pausschap. Zijn uitvoerende macht hoort toe aan de Romeinse Curie, het bestuursorgaan van de kerk. De nettowaarde van de Heilige Stoel bedraagt 5 miljard dollar.
2. Een tweede filiaal is de onafhankelijke staat Vaticaanstad. Dit is potentieel het rijkste onderdeel van de Kerk omdat daarin het kunstpatrimonium is ondergebracht. Maar vermits deze kunstschatten niet verkocht mogen worden, staan ze in de boeken ingeschreven voor één euro. De totale waarde van het Vaticaans kunstpatrimonium is in de letterlijke betekenis ‘onschatbaar’. Waar er wel een cijfer van openbaar gemaakt is, zijn de inkomsten van de Vaticaanse musea en de verkoop van hun religieuze souvenirs. Deze zouden jaarlijks de heilige kas spijzen met 75 miljoen euro. De nettowaarde van Vaticaanstad bedraagt 2,6 miljard euro (zonder de waarde van het kunstpatrimonium uiteraard)

3. Het derde filiaal is het Instituto Opere di Religione (IOR), ook wel de Vaticaanse Bank genaamd. De bank werd in 1942 opgericht door Pius XII om de gelden te beheren die bij het Verdrag van Lateranen (1929) door Italië aan de Kerk werden uitbetaald als schadeloosstelling voor de pauselijke staten. Het IOR bedient ruim 15.000 klanten en 33.400 rekeningen, die in 2016 samen een slordige 5,7 miljard euro aan de Bank van het Vaticaan hebben toevertrouwd. Alle klanten zijn onderdelen van de Kerk zoals kloosterordes, congregaties, bisdommen enz. Daarnaast levert het IOR nog andere financiële diensten en producten. Het IOR noteerde in 2018 een winst van 19,8 miljoen euro en in 2017 36 miljoen euro.

Hoeveel geld de Vaticaanse bank in totaal beheert, is een goed bewaard geheim, maar het wordt geschat op 8 miljard Euro.

The Vatican Connection

Deze Vaticaanse bank kent een woelig verleden met louche passages. In haar beginjaren verdiende ze miljoenen euro’s aan maffioze witwasoperaties. De Amerikaanse kardinaal Paul Marcinkus die begin de jaren zeventig de leiding had van de bank, had nauwe banden met de maffia via de Siciliaanse zakenman Michele Sindona, Roberto Calvi van de Banco Ambrosiano en Licio Gelli van de extreemrechtse maffialoge Propaganda Due. Via witwasconstructies werden miljoenen euro’s van de maffia witgewassen.

Begin de jaren tachtig liepen ze echter tegen de lamp. Van alle misdadigers ontliep kardinaal Marcinkus zijn straf omdat het Vaticaan hem niet wou uitleveren aan het Italiaanse gerecht. Het Vaticaan betaalde naar verluidt wel een ‘vrijwillige zwijgsom’, officieel 250 miljoen euro, officieus 1 miljard euro.

De engel van Wall Street

Het Vaticaan waagt zich ook aan het casino van de financiële markten. Het heeft miljarden aan aandelen in de grootste en machtigste bedrijven ter wereld zoals: Gulf Oil, Shell, General Motors, Bethlehem Steel, General Electric, IBM, TWA … Daarnaast investeerde het Vaticaan samen met de steenrijke familie Rothschild in de Hambros Bank, Credit Suisse, de Morgan Bank, de Chase-Manhattan Bank, de First National Bank of New York, en de Bankers Trust Company.

De katholieke Kerk zou de grootste aandelenhandelaar ter wereld zijn. De Wall Street Journal publiceerde in 2017 dat hun deals op Wall Street vaak zo omvangrijk waren dat goud werd aangekocht ter waarde van 1 miljoen dollar per transactie. De goudstaven van het Vaticaan worden geschat op 3 miljard euro en worden bewaard in US Federal Reserve Bank en in goudbewaarplaatsen in Engeland en Zwitserland. Omdat zijn aandelenportefeuille steeds in beweging is valt er geen degelijke raming van te maken, maar ook hier gaat het over een cijfer met negen nullen.

Het oecumenische vastgoedpatrimonium

In België zijn nogal wat kerken eigendom van de overheid, maar in de meeste landen zijn deze allemaal eigendom van de katholieke Kerk. Haar vastgoedportefeuille is daarom zonder twijfel de grootste verzameling onroerend goed ter wereld. Een lid van de New York State Catholic Conference — de spreekbuis van de katholieke Kerk in de staat New York — liet zich in een interview ontvallen:

‘De katholieke Kerk moet zowat het grootste bedrijf zijn in de VS. We hebben namelijk vestigingen in elke buurt van elke stad. Onze bezittingen en onze onroerend goed-portefeuille zullen ongetwijfeld groter zijn van die van ESSO, AT&T en US-Steel tezamen! En onze lijst van huurdersbetalingen zal waarschijnlijk alleen worden overtroffen door de overheid van de VS…’

In het boek The Vatican billions van Avro Manhattan wordt de waarde van de vastgoedportefeuille geraamd op 30 miljard dollar, maar de auteur zegt er meteen bij dat het best wel eens het dubbele kan zijn.

Tempel van Farizeeën

Vergeet Bill Gates, Jeff Bezos, Warren Buffet of Mark Zuckerberg want zij raken niet aan de hielen niet van de rijkdommen van Jorge Mario Bergoglio of Paus Franciscus. De katholieke Kerk is zonder meer het grootste financiële concern ter wereld, maar staat niet op de radar van Forbes. Vooral haar materiële eigendommen, vastgoed en kunst, overtreffen enig ander bedrijf of zelfs overheid op deze aardbol.

Misschien moet Paus Franciscus in navolging van Sint Maarten de helft van zijn gewaad aan de armen schenken. Maar daar denken de miljardairs van Rome niet aan. Zou Jezus zich verzet hebben tegen de huidige Kerk, die tot een tempel van farizeeën en sadduceeën verworden is?

Jorge Mario Bergoglio

Benedictus, een denker van wereldklasse

De schatkamer van de Kerk