Ik zal dat nooit vergeten. In de Kamercommissie Sociale Zaken – ik zat in de oppositie, en had me vastgebeten in de pensioenwetgeving – moest een zogeheten reparatiewet worden behandeld (een wet waarmee een fout uit een vorige wet met vervelende praktische gevolgen, wordt rechtgezet).

Bijna altijd is er daarover consensus: het gaat immers om het verbeteren van technische fouten, niet om politieke keuzes. Toen ook: er zat een fout in een berekeningsformule. Alleen… Ik begreep niet waarom die formule fout was, snapte ook niet hoe die fout dan werd rechtgezet. En ik vroeg of er iemand mij dat kon uitleggen. Want dat ik gerust wilde voor stemmen, maar dan liefst over dingen die ik begreep.

Iemand? Niemand. Ook de minister en zijn medewerker niet; ze waren zo eerlijk dat ook meteen te zeggen. Ook collega’s met flink wat ervaring in de pensioenen gaven toe dat ze het niet begrepen. Maar één van hen had wel een oplossing. ‘Ik zal ne keer naar de vakbond bellen,’ zei hij. Na nog geen kwartiertje werd het ons glashelder uitgelegd. Vivan de vakbond!

De nieuwe zuil

Het is de verzuiling van de 21ste eeuw. Wat eens de tegenmacht was, is de echte macht geworden. Kennis is macht, en de macht hééft die kennis. Als monopolist dan nog. Het ontwerp van reparatiewet was geschreven… bij de vakbond.

De voormalige tegenmacht heeft nog weinig te maken met de strijd voor de kleine man. Het jonge volk van Cardijn en de kameraden van Vader Anseele hebben de staat gewoon overgenomen. Nee, ze hebben geen winkels meer waar je goedkoper aan brood kan geraken. Ze zijn grote marktspelers geworden; ze hebben bedrijven, ziekenhuizen, apotheken, banken. Ze zijn omnivalent en omnipotent. Ze verdienen geld aan de werkloosheid. En als die daalt, wordt prompt hun toelage verhoogd. Werkloosheid beperken in de tijd? Ge ziet van hier!

Miljarden over

Soms is er een groot accident. De bankencrisis. Miljardenverlies voor – zie hoe intussen in de naamgeving ook alle ideologie is verdwenen – beweging.net. En ook om nooit te vergeten: een interview met de voorzitter van de toenmalige Christelijke Arbeidersbeweging, Patrick Develtere, (uiteraard ook) hoogleraar te Leuven. Of zijn beweging de Dexia-klap van zoveel miljard kon overleven? ‘We hebben wel nog een paar miljard over…’

De opvolger van Develtere heet Peter Wouters. Dat soort foutjes zoals hierboven beschreven zal hij nooit maken. Wouters is de baas van een miljardenbedrijf, maar heeft – heel belangrijk, altijd en overal – een aangepast taalgebruik. Hij zet nu ook – zie alle kranten – officieel de deur open voor andere partijen, andere dan de CD&V. Pur et simple een kwestie van machtsuitbreiding of minstens -consolidatie. Maar Wouters spreekt over ‘een cadeau voor politici die zich aan onze bron kunnen laven.’ Cynisme kan zo zwart zijn dat het omslaat in gruwelijke schoonheid.

Terloops merkt de middenveldvoorzitter op – men moet altijd een beetje bij de actualiteit blijven – dat niemand ons systeem van de ziekenhuisfinanciering begrijpt. In alle bescheidenheid merkt hij op dat de helft van wie het wél begrijpt bij ons zit… Maar die werken allemaal voor het algemeen belang. Echt.

Literair taalgebruik

Het juiste taalgebruik is een wezenlijk onderdeel van de stiel. Als Joachim Coens in een weekendinterview een vraag krijgt over die nieuwe zet van beweging.net, antwoordt hij dat de relatie tussen zijn partij en de beweging is veranderd. Er is nu, zegt Coens, – hou u nu klaar voor nóg een dosis schoonheid – een relatie die meer gebaseerd is op ideeën dan op macht. Zoals in het chanson van Jaap Fischer: Het was niet uit liefde, het was om haar geld; ze was niet mooi maar welgesteld.

Nog iets wat ik nooit zal vergeten. Een verrassend groot aantal van mijn vroegere VRT-collega’s hadden een verleden in de schoot van Onze Moeder de Heilige Kerk. Eén van hen had het bepaald lang volgehouden, maar was verliefd geworden op een vrouw. Onze Moeder had niet echt zachtzinnig gereageerd. Toch was de man zeer gelovig en zelfs kerks gebleven. Ik zei hem dat ik dat niet zo goed verstond. Zijn antwoord: ‘De warmte van het nest verlaat je nooit.’ Met in dat ene zinnetje een pracht van een grammaticale dubbele betekenis (en ik heb ooit geleerd dat ambiguïteit hét kenmerk is van de literatuur…).

Idem dito voor de baas van dat miljardenbedrijf. Hij heeft wel de officiële banden met de CD&V officieel opgezegd, maar – hou u alweer vast – niet zonder eerst de banden met de CD&V te hebben versterkt. De partij krijgt de beschikking over een verdubbelde studiedienst, en er komen ‘meer mensen in het parlement, goed bevoorraad met dossiers van onze studiedienst.’

Schaterlachen

Ook dat is geestig. U moet namelijk weten dat in dat parlement sinds enige tijd een lobbyregister bestaat. Het is een onderdeel van de politieke vernieuwing waarvan Groen-Kamerlid Calvo de vaandeldrager is: al wie een belang verdedigt en een parlementslid in de Kamer bezoekt, moet zich via dat register melden. ‘Alors on doit se voir dans un restaurant au coin?’ vroeg een PS-Kamerlid zich af. Iedereen begreep dat. Desondanks werd deze belangrijke stap in de politieke vernieuwing unaniem goedgekeurd. Een schaterlach weerklonk in de wandelgangen.

Maar dat is voor beweging.net dus te plat: die hebben gewoon hun mensen IN het parlement. Hun lobbyisten hoeven niet op bezoek te komen en te registreren; ze zijn er, altijd, deel van het meubilair.

Maar vanaf nu is er dus geen exclusiviteit meer tussen de beweging en haar partij. Als er – ik hoef alweer niets te verzinnen, ik lees dat in de krant – een congres is van Groen, dan krijgt beweging.net vooraf inzage in de plannen. Om te zeggen hoe die bij ons binnenkomen.

Zo van CVP

De Gentse politoloog Bouteca beschrijft dat als een uitruil van machtsmiddelen; hij heeft gelijk: dat is wat het is. Al gaat het natuurlijk om een uitruil tussen democratisch verkozenen en een niet-verkozen dienstverlenend miljardenbedrijf met een quasi monopolie en een totaal disproportionele feitelijke (en financiële) macht. Pablo Escobar in de rol van beleidsadviseur…

Vooruit zwijgt. Maar Groen is ronduit enthousiast. Een sterk middenveld is een grote troef voor de samenleving, zegt voorzitster Almaci. We delen de zorg voor een duurzame en warme samenleving, zegt ze: meer dan ooit van belang in gepolariseerde tijden. Een mededeling die zo van de CVP had kunnen komen…

Het doet me denken aan Jos Geysels. Verstandige en zelfs aangename mens. Maar één van de slechtste politici ooit. Was er echt van overtuigd dat de groenen dé partner van het christelijke middenveld gingen worden. Bij de volgende verkiezing verdween zijn partij uit het parlement. Niemand had hem ooit iets gezegd over de warmte van het nest.

Jos Gheysels

De warmte van het nest