1998 Het Woordenboek van de Nederlandse taal is voltooid, 138 jaar na de eerste aflevering. Het verzamelt alle Nederlandse woorden van 1500 tot 1921.

1972 De Nederlandse Commissie voor de Cultuur van de Brusselse Agglomeratie (NCC) kiest haar bestuur van elf ‘commissarissen’: 4 leden van het Rassemblement Bruxellois (RB), 4 van de Christelijke Volkspartij (CVP), 2 van de Volksunie (VU) en 1 van de Belgische Socialistische Partij (BSP). De CVP en VU sloten een bestuursovereenkomst. Met nipte meerderheid van zes leden, zette ze op die manier de RB-leden en het BSP-lid buitenspel. Hugo Weckx werd algemeen voorzitter (tot 1987), Jos Verlooy en Rika Steyaert de ondervoorzitters.

Wikimedia Commons/RIA Novosti archive, image #612748/Alexander Mokletsov/CC-BY-SA 3.0

Valentina Teresjkova (°1937)

1963 Aan boord van de Vostok 6 wordt de 26-jarige Russische Valentina Teresjkova de eerste vrouw in de ruimte. En bovendien de eerste niet-militair.

1947 Oprichting in Tongeren van de Gilde van Sint-Lutgart, om haar als patrones van Vlaanderen te doen kennen en vereren.

De Gilde was zeer nauw betrokken bij de bouw van de Sint-Lutgartkerk van Tongeren, maar daar bleef het niet bij: tussen 1963 en 1973 hielp de Gilde mee aan het bouwen van zes nieuwe Lutgartkerken en 32 Lutgartscholen in Vlaanderen.

1940 Na een paar uur vechten neemt de Wehrmacht Verdun in. In Bordeaux ontslaat de voorlopige regering Paul Reynaud uit zijn functie als premier. De volgende dag vraagt maarschalk Pétain Duitsland en Italië om een wapenstilstand.

1940 Een aantal vooraanstaande Vlaams-nationalisten vergaderen in Brussel en nemen er een motie aan voor een politieke hereniging der Nederlanden. Een opgemerkte aanwezige is Jozef Clottens, beheerder van De Standaard, hoofdbestuurslid van het Davidsfonds en gewezen kabinetsattache op Binnenlandse Zaken. Er komt geen Duitse reactie.

1917 In Moskou vindt het eerste Russische congres van alle Sovjets plaats. ‘Sovjet’ hier te verstaan als plaatselijke bolsjewistische raad.

1912 Geboorte in Birmingham van John Enoch Powell, Brits conservatief politicus. Hij diende als parlementslid (1950-1987) en minister van Volksgezondheid (1960-1963). Van opleiding was Powell een classicus, een kenner van het Latijn, het Grieks en andere oude talen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende hij in zowel staf- als inlichtingenfuncties en bereikte hij de rang van brigadegeneraal. Hij schreef ook poëzie en vele boeken over klassieke en politieke onderwerpen.

Powell trok veel aandacht voor zijn toespraak ‘Rivers of Blood’, gehouden op 20 april 1968 tijdens een conservatieve vergadering in de Midlands. Powell bekritiseerde de immigratiecijfers naar het VK, voorspelde een sociaal en economisch desastreuze massamigratie met toenemend geweld in de Britse steden. De toespraak kreeg scherpe kritiek van enkele van Powells eigen partijleden en The Times. De bang geworden leider van de Conservatieve Partij, Edward Heath, ontslaat Powell een dag na de toespraak uit al zijn functies in het schaduwkabinet.

Al enkele dagen na de toespraak tonen verschillende peilingen aan dat 67 tot 82 procent van de Britse bevolking het eens was met de mening van Powell.

Hij heeft zijn gelijk nog kunnen beleven. Powell overlijdt dertig jaar later, in 1998, op de leeftijd van 85.

1884 Na de verpletterende nederlaag voor de liberalen bij de tussentijdse parlementsverkiezingen van nog geen week eerder, wordt door de West-Vlaamse katholieke voorman uit Ieper, Jules Malou (1810-1886), een katholieke regering samengesteld. Op zich lijkt dat een makkie voor de even bejaarde als ervaren Malou. De katholieken hadden immers 27 zetels bijgewonnen, de liberalen maar liefst 27 verloren, waardoor ze er van hun 79 slechts 52 overhielden.

De tweedeling van België is duidelijker dan ooit tevoren: alle Vlaamse zetels gaan naar de katholieken. Alle liberale zetels worden uitsluitend in Wallonië behaald. Zelfs in Brussel behaalt geen van beiden ook maar één zetel. Wel niet vergeten dat we nog in het meerderheidssysteem zitten.

John Ferguson McLennan (1827-1881)

1881 Overlijden in Kent van John Ferguson McLennan, Schotse jurist en etnoloog, aan wie de antropologie het begrip endogamie dankt. Hij is daarmee ook een van de grondleggers van het volksnationalisme. Zie Vandaag van 16 juni 2022.

1846 In Rome wordt paus Pius IX gekozen en begint aan de tot dusver langste regeerperiode van een paus: 31 jaar.

1831 Het eerste nummer van het Belgisch Staatsblad rolt van de persen.

1815 Napoleon Bonapartes leger valt de Zuidelijke Nederlanden binnen. Hij wint de slag bij Ligny en trekt op naar Waterloo.

Benjamin Franklin (1706-1790)

1783 In grote delen van Europa wordt vanaf nu melding gemaakt van een vreemde, witte, droge mist die het zicht belemmerde, ademhalen moeilijk maakte en naar zwavel ruikt. De mist is zo dik dat mensen direct in de zon kunnen kijken zonder dat dit pijn deed aan hun ogen. De vreemde sluier bleef tot augustus over het continent hangen. Al die tijd zijn de zonsop- en ondergangen bloedrood.

Deze witte mist gaat in heel Europa gepaard met gigantische regen- en onweersbuien die de mensen angst aanjagen. Er zijn ook veel meer doden dan normaal door blikseminslagen. Het luiden van kerkklokken tijdens onweersbuien wordt verboden omdat er te veel klokkenluiders door de bliksem zijn getroffen.

De onrust wordt nog groter door de mislukte de oogst die volgt. Na de hete zomer is de winter van 1783-1784 juist veel kouder dan gebruikelijk. In Groot-Brittannië vliegen er meteorieten langs de hemel, Italië wordt getroffen door aardbevingen. Op IJsland gaan twintig procent van de inwoners en maar liefst zestig procent van het vee binnen een jaar dood door hongersnood en ademhalingsproblemen. Voor de IJslandse kust komt plots een nieuw eiland uit de zee.

Benjamin Franklin, in 1783 Amerikaans ambassadeur in Parijs, suggereert dat de witte nevel wel eens iets te maken zou kunnen hebben met dat nieuwe eiland. De bliksemafleider, die in 1752 werd uitgevonden door diezelfde Benjamin Franklin, wordt in 1783 veel vaker geïnstalleerd dan in de jaren daarvoor.

De Laki-vulkaan in IJsland

1783 De Laki-vulkaan in IJsland begint aan een acht maanden lange uitbarsting. Dit was qua vrijgekomen hoeveelheid lava de grootste uitbarsting van de laatste duizend jaar. Hierbij kwam ongeveer zes keer zoveel as en zwaveldioxide vrij als later bij de uitbarsting van de Krakatau in Indonesië (1883). Deze materialen komen hoog in de atmosfeer in de straalstoom terecht die ze vervolgens verspreidt over Europa. Daar daalt de wolk neer als een droge witte mist met zwavelstank. De stofdeeltjes breken het zonlicht, waardoor de lucht tijdens zonsondergang bloedrood kleurt.

Aha, oorzaak gevonden. Maar omdat het nieuws van de uitbarsting er drie maanden over doet om vanaf IJsland Europa te bereiken, wordt niet meteen de link gelegd met de witte nevel en de bloedrode zonsondergangen. Dit wordt pas bevestigd in 1883, als de uitbarsting van de Krakatau ook zorgt voor bloedrode luchten in Europa.

Jos Verlooy

16 juni. Net binnen: John Enoch Powell benoemt de gevaren van massamigratie

Vergeten vragen van de voorbije week (170)