Op 28 oktober kondigde bondskanselier Merkel nieuwe maatregelen aan om de verspreiding van covid-19 tegen te gaan. Horeca, theaters, bioscopen, congressen, sauna’s, massagesalons, musea, sportscholen, zwembaden, amateursportclubs en vrijetijdsparken zijn sinds 2 november voor een maand gesloten. Winkels, scholen en crèches blijven open, maar buiten op het plein en in de gangen bestaat voor alle schoolgaande kinderen de verplichting een mondkapje te dragen. Scholieren vanaf de vijfde klas (10-11 jaar) moeten ook gedurende de les een masker dragen.

Buiten mogen nog slechts mensen uit twee verschillende huishoudens elkaar ontmoeten, in totaal maximaal tien personen. ‘Feestjes — binnen of buiten — zijn niet acceptabel,’ aldus Merkel. Daar wordt streng op gecontroleerd, kondigde ze aan. Ook moeten Duitsers voorlopig afzien van reizen in eigen land, of het nou naar familie en vrienden is of voor vakantie. Overnachtingen in hotels zijn alleen toegestaan voor noodzakelijke doeleinden, zoals dringende zakenreizen, niet voor toeristische doeleinden.

Spanningen met Querdenken-711

Als reactie op de verscherpte maatregelen werd voor zaterdag 7 november door de organisatie ‘Querdenken-711’ en een twintigtal andere groeperingen toestemming voor demonstraties tegen de coronamaatregelen in Leipzig aangevraagd. Tot ongenoegen van het stadsbestuur en de politie veegde het Hoger Gerechtshof in Bautzen de voorwaarde om de protesten op een 9 km verder gelegen jaarbeursterrein te houden van tafel. ‘Het is moeilijk te verklaren dat op het moment uitsluitend ontmoetingen zijn toegestaan tussen mensen uit maximaal twee huishoudens, maar dat het wel wordt toegestaan 16 000 mensen tegelijk op een plein in het centrum te laten demonstreren,’ aldus Matthias Hasberg, persvoorlichter van de stad.

Volgens informatie van opinietijdschrift SPIEGEL rekende de politie al vooraf met spanningen: ‘Wij staan voor een enorme uitdaging. We zullen ter plaatse moeten beslissen hoe we met de situatie om zullen gaan.’ Behalve Querdenken en de islamkritische beweging Bürgerbewegung Pax Europa hadden ook verbanden als Love Wins en de Basisdemokratische Partei Deutschlands protestacties aangekondigd. Bovendien hadden talrijke extreemlinkse groeperingen tegendemonstraties aangekondigd. In totaal stonden er 27 demonstraties op het programma. Uiteindelijk namen meer dan 20 000 demonstranten deel aan de protestactie op de Augustusplatz in het centrum van de Oost-Duitse stad.

Toespraken

Uwe Steimle, Polizeiruf-110-acteur en waarschijnlijk de meest omstreden cabaretier van Oost-Duitsland gaf op de bühne zijn Erich Honecker-parodie ten beste. Daarna sprak Thomas Berthold, oud-voetballer van de Mannschaft die in 1990 wereldkampioen werd. De verdediger zei sinds mei geen voetbal meer te kijken, omdat de politiek alles zou misbruiken. Hij sprak over verraad aan de voetbalsupporter en schreeuwde: ‘Wir lassen uns den Scheiß nicht mehr länger gefallen!’

De 76-jarige Lutherse dominee Christoph Wonneberger coördineerde in 1989 de zogenaamde ‘Montagsdemonstrationen’ tegen het DDR-regime in Leipzig. Op de Querdenken-bühne zegt hij dat velen hem hadden afgeraden te spreken op een demonstratie met nazi’s en hij daarom ook zijn bedenkingen had. ‘In 1989 kon men echter ook niet uitzoeken met wie men de straat opging. Een virus heeft niet alleen de gezondheid, maar ook de rechtstaat aangetast. De mensen moeten weer de straat opgaan, opdat de rechtsstaat weer gezond wordt,’ aldus Wonneberger.

Beëindiging, vechtpartijen en rellen

Tegen drie uur ’s middags werden de demonstraties door de gemeente Leipzig beëindigd. Als reden hiervoor werden overtredingen zoals het niet-dragen van mondkapjes en onvoldoende afstand tussen de deelnemers aangevoerd. Volgens de politie droeg 90% van de demonstranten geen mondkapje. Meerdere duizenden deelnemers gaven geen gevolg aan de oproep van de politie de Augustusplatz en omliggende straten te verlaten.

Tegen de avond verloor de politie de controle over het gebeuren. Duizenden demonstranten trokken in kolonnes door de binnenstad. De organisatoren wilden vooral een parallel trekken met 6 november 1989 toen honderdduizenden tegen de communistische dictatuur protesteerden. Dat lukte slechts gedeeltelijk. Met een vreedzame revolutie hadden de gebeurtenissen in de avonduren niet veel meer van doen. Politieketens werden doorbroken en er werd door meerdere personen wild om zich heen geslagen. Demonstranten gooiden met stenen en vuurwerk. In de wijk Connewitz richtten ruim 300 extreemlinkse activisten barricades op. Ze staken containers in brand. Omdat de situatie voor de brandweer te gevaarlijk werd, zette de politie waterkannonen in om het vuur te blussen. Of er een direct verband tussen de krakersrellen en protesten tegen de coronamaatregelen bestond, bleef onduidelijk.

Bedreigde journalisten

De journalistenvakbond DJU sprak van minstens 43 reporters die werden gehinderd door zowel demonstranten als politie. Enkelen werden fysiek aangevallen. ‘Onze angsten dat in het kader van de demonstraties journalisten wederom vijandig bejegend en aangevallen zouden kunnen worden, bleken helaas gegrond,’ aldus vakbondsvoorzitter Tina Groll. Al voor het begin van de protesten hielden politieagenten een tiental vertegenwoordigers van de pers, voornamelijk fotografen die de met de trein aankomende deelnemers op de foto zetten, aan. Groll: ‘Deze preventieve maatregel hinderde hen bij hun werk.’

Covidioten

Het probleem voor de geloofwaardigheid van de protesten die Querdenken-711 en andere organisaties die in grotere of kleinere mate kritiek hebben op de coronamaatregelen, organiseren, is dat aanhangers van samenzweringstheorieën, gewelddadige hooligans en bekende ultranationalisten zich daar maar al te graag bij aansluiten. De traditionele media en de meeste politici van de burgerlijke partijen gebruiken de met deze twijfelachtige lieden verbonden gewelddadigheden en absurde theorieën maar al te graag om elke mogelijke twijfel en discussie over zin en juistheid van de ingevoerde maatregelen onmiddellijk als ‘nazipropaganda’ in de kiem te smoren.

Saskia Esken, voorzitter van de sociaaldemocratische SPD, twitterde op 7 november: ‘Vaak word ik gevraagd of ik mijn algemene oordeel over “#covidioten” nog eens kan herhalen. Ik heb nagedacht en moet toegeven: Neen, zo algemeen kan het toch niet worden toegepast. Velen die daar meelopen, zijn stomweg #rechtsradikale #Hetzer, #Verleumder en #Denunzianten’.

Voor 31 december heeft Querdenken-711 een nieuwe demonstratie in Berlijn aangekondigd.

Josef Drosten

‘Virus tast niet enkel gezondheid, maar ook rechtstaat aan’