Toen de oorlog in Oekraïne losbrak op 24 februari was bijna iedereen met verstomming geslagen. Oorlog op het Europees continent, wie had dat kunnen denken? Die verbazing op zich is verbazingwekkend.

We zijn er schijnbaar van overtuigd geraakt dat de liberale wereldorde die gebaseerd is op internationaal recht, globale handel en Amerikaanse militaire macht, zoals die ontstaan is na het einde van de Koude Oorlog, eeuwigdurend zou zijn. Daarmee vergaten we de dure lessen van de geschiedenis. Politiek gaat namelijk over belangen verdedigen en dus over machtsuitoefening. Machten zijn in strijd met elkaar, maar daarom niet altijd continu in conflict met elkaar. Omdat een conflict altijd met een wederzijdse prijs komt. Dus is het effectiever en efficiënter om de strijd tussen machten te vermijden. Conflictbeheersing is een dynamisch gegeven waarbij actief voorbereiden en assertief optreden nodig is, want evenwichten kunnen altijd uit balans raken. En dan moet men voorbereid zijn. Si vis pacem para bellum.

Liberale wereldutopie

We hebben in Europa echter het omgekeerde gedaan de voorbije dertig jaar. Militaire capaciteiten werden afgebouwd. Wie had nog een leger nodig om oorlog te voeren? Peacekeeping, liefst onder VN-mandaat, dàt was het ordewoord. Veiligheid werd niet langer een burgerplicht, maar een service die we dachten te kunnen outsourcen. Dienstplicht werd afgeschaft en daarmee werden burgerschap en collectieve weerbaarheid ondermijnd. De macht van de staat moest ingeperkt worden ten voordele van de markt. In de liberale samenleving was geen plaats meer voor gemeenschapsleven, maar die werd vervangen door de geatomiseerde, cultuur- en identiteitsloze wereldburger. Internationale handel zou volgens de liberale utopisten de democratie over de hele wereld verspreiden.

Het gevolg van dat liberaal utopisch denken is dat we vrede en stabiliteit als een vanzelfsprekendheid zijn gaan beschouwen. We hebben geen besef meer van wat oorlog betekent en vooral van hoe die vermeden kan worden. Bovendien hebben we aan de communistische dictatuur China alle mogelijkheden gegeven om door oneerlijke handelspraktijken onze eigen industrie onderuit te halen en wetenschappelijke en industriële kennis uit het Westen straffeloos te stelen. Onze welvaart is afhankelijk gemaakt van kwetsbare globale logistieke ketens.

De liberale utopie heeft het Westen verzwakt, intern vermolmd, verwaand en eigenlijk gewoon gedegenereerd achtergelaten. De rest van de wereld zag de realiteit echter nog steeds zoals die is: een permanente strijd tussen machten en belangen.

Boos, bang en angstig

De oorlog in Oekraïne maakt de liberale elite echter wakker uit haar utopie. De realiteit toonde zich in al zijn gruwel, hardheid en koele berekening. En dat maakt ze boos, bang en angstig. Ze willen eender wat doen om terug de ogen te kunnen sluiten en terug te keren naar hun mooie droomwereld van weleer. Alsof de dynamiek van een oorlog geen eigen ritme heeft, en een conflict kan opgelost worden met een simpele druk op de knop. De ene emotionele en dus irrationele wanhoopskreet volgt op de andere. De Eurofanatieke elite struikelde de voorbije maanden dan ook over mekaar om het ene na het andere sanctiepakket aan Rusland op te leggen.

Aan de infantiliteit van de verklaringen kon men de mentale toestand van deze lieden beoordelen. Eurocommissaris Joseph Borell, verantwoordelijk voor buitenlands- en veiligheidsbeleid nota bene, slaagde erin om triomfantelijk te tweeten dat de Russen nu niet meer konden winkelen in Milaan of feesten in Saint-Tropez. Daar hadden die Russen duidelijk niet van terug moet de man gedacht hebben. Tot overmaat van ramp voor die Russen sloot McDonald’s in Moskou! Zeg nu zelf, wie kan nu zonder een Big Mac overleven?

Er kwamen ook ingrijpender, maar al even irrationele maatregelen. Rusland werd uitgesloten uit het SWIFT-banksysteem, dat zou een bancaire atoombom zijn, beweerden ze. De roebel zou ineenstorten. Het omgekeerde gebeurde. De euro staat op zijn laagste koers sinds het ontstaan, de Roebel staat hoger dan voor de oorlog. Verhofstadt brieste molenwiekend op elke gelegenheid die hij maar geschikt zag dat de import van Russisch gas en olie moest gestopt worden. Zo beweerde hij, zetten we Poetin zonder geld, stoppen we de oorlog, vernietigen we de Russische economie, storten dat land in chaos, komt het Russisch volk in opstand en komt er een regime change in Rusland. Daar is niets van in huis gekomen natuurlijk. Het omgekeerde is wel waar, en dat was ook voorspelbaar. Rusland zocht en vond nieuwe handelspartners en verkoopt tegen hogere prijzen aan het Westen. Poetin wordt rijker, wij worden zwakker.

Emotionele overmoed

De emotionele overmoed van de EU-elite om een antwoord te vinden op de Russische agressieoorlog, de irrationele drang ‘iets te moeten doen’, leidt ons ondertussen regelrecht naar de economische en financiële afgrond, als het al niet naar de loopgraven is. De Europese bevolking is in snel tempo collectief aan het verarmen. De inflatie in België bijvoorbeeld ligt nu al rond de 10%. Dat betekent dat de spaarders elk jaar maar liefst 30 miljard in rook zien opgaan. Een vermogensbelasting om u tegen te zeggen!

Inflatie is taxatie. Door de hoge energieprijzen explodeert de gemiddelde jaarlijkse gezinsfactuur voor energie nu al van 2.000 naar 5.500 euro. En het ergste moet nog komen. Op 11 juli stopte Rusland de volledige levering van gas aan Duitsland voor tien dagen, zogezegd wegens onderhoudswerkzaamheden aan de Nordstream 1-pijpleiding. Als Rusland daarna de kraan niet terug opendraait, dan kan de economische schade oplopen tot 12% van het Duitse bbp en 5,6 miljoen werklozen. In Duitsland alleen al!

De ganse Europese economie dreigt in een diepe en jarenlange crisis verzeild te raken waarbij de banken- en eurocrisis maar klein bier zal zijn. De rente op de Italiaanse staatsschuld stijgt nu al. Binnenkort kan Italië zijn schulden niet meer aflossen en dreigt de hele eurozone te imploderen.

We dreigen deze winter ook gewoonweg zonder verwarming te vallen. Er is gewoonweg onvoldoende gaslevering om de wintervoorraden aan te vullen, dus we hebben weinig buffers. Vlaanderen mag dan wel goed geconnecteerd zijn, wij zullen onder het mom van Europese solidariteit verplicht worden een deel van de tekorten èn de hogere prijs elders te betalen. Ondertussen diversifieert Rusland zijn gas- en olie-exporten naar andere markten en houdt door de gestegen wereldhandelsprijzen zijn inkomsten op peil.

Whatever it takes?

Hoe de oorlog in Oekraïne verder verloopt, dat weten we niet. Dat hangt af van hoeveel bloed de Oekraïners en de Russen willen vergieten om hun oorlogsdoelen te bereiken en de middelen die ze hebben of krijgen om dat na te streven. Vroeg of laat zullen ze echter beide moeten kiezen tussen bloed of grond, en wat zal de reactie van onze elite dan zijn?

We weten wel dat Europa deze oorlog al lang verloren heeft. Maar toch blijft de Westerse elite ons in het moeras trekken. EU-commissievoorzitter Von der Leyen wil zelfs tot het uiterste gaan. Whatever it takes, stelde deze onverkozen ambtenaar. Een duistere fanatieke echo. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg maakt ons ondertussen op voor een jarenlange oorlog. In die kringen ziet men het als een uitgelezen mogelijkheid om tot de laatste Oekraïense man een proxy-oorlog uit te vechten. Beter dan het met eigen soldaten doen, is de cynische redenering.

De materiële schade in Oekraïne is nu al geschat op 750 miljard euro, evenveel als het uitzonderlijke corona-herstelfonds van de EU. Wie zal dat betalen? Allicht de Europese belastingbetaler, die blijkbaar ook warm moet gemaakt worden voor het EU-lidmaatschap van een straatarm en door en door corrupt land. Ze zijn ons naar het moeras aan het trekken van een totale oorlog, zonder dat er voor ons vitale nationale belangen in het gedrang zijn of internationale verplichtingen. Welke prijs willen ze dat we daarvoor betalen? In wiens belang is dat allemaal? Het wordt tijd dat ze dat eens haarfijn aan de mensen beginnen uitleggen. Want vroeg of laat zullen die vragen komen.

Ondertussen schijnt de zon echter. De bevolking is mentaal uitgeput en snakt na de coronaterreur en deze vreselijke oorlog naar ontspanning en vakantie. De terrassen zitten vol. De festivals bulken van de knaldrang. Ongegeneerd entertainment als de film Top Gun: Maverick boekt recordbezoekers. Escapisme, want aan de horizon voelt de massa instinctief aan dat ze ons dit najaar naar de afgrond doen marcheren. Dit is misschien de laatste zorgeloze zomer. Geniet ervan. Het kan de laatste zijn. In vele jaren.

Joseph Borell

De laatste zorgeloze zomer