Drie activisten van de degrowth-beweging mogen zes jaar op kosten van de Europese Unie pamfletten schrijven en campagne voeren. De EU schonk bijna tien miljoen euro aan drie ecosocialistische kopstukken. Pikant detail: één onder hen is al een betaald adviseur van Eurocommissaris Frans Timmermans.

Eind 2022 besloot de European Research Council (ERC) om 9,9 miljoen euro financiering te schenken aan een synergie-project van de ecologische economiste Julia Steinberger en de controversiële ‘degrowth’-profeet Jason Hickel. De Griekse docent politieke ecologie Georgios Kallis is de derde begunstigde. Dat vergt een beetje uitleg. De Europese Commissie financiert sinds 2007 de European Research Council (ERC). Voor de periode 2021 tot 2027 mag de ERC 16 miljard euro uitdelen. EU-geld uit het Horizon Europe-programma voor wetenschappelijk onderzoek.

SDG’s niet ver genoeg

De 10 miljoen euro voor de degrowthers gaat officieel naar de onderzoekseenheid ICTA van de Universitat Autònoma de Barcelona en de vakgroep van Steinberger aan de Université de Lausanne in Zwitserland (dat geen EU-lidstaat is).

De tien miljoen euro zijn eigenlijk subsidies aan de radicale groenlinkse degrowth-beweging. Bijvoorbeeld Steinberger is een Duits-Amerikaanse klimaatactiviste én auteur bij het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Haar recentste wetenschappelijk werk legde de schuld van klimaatverandering bij de ‘rijken’. Hickel is internationaal de luidruchtigste of mediatiekste voorstander van degrowth. Hij was op 15 mei de hoofdspreker op het Beyond Growth Conference 2023 in het Europees Parlement waar ook klimaatactiviste Anuna De Wever een antikapitalistische speech ten beste gaf.

Frans Timmermans is een fan van Hickel. Nochtans propageert Hickel allerlei neocommunistische oplossingen. Zo is hij voorstander van de zeer controversiële modern monetary theory (MMT). Hij vindt dat de sustainable development goals (SDG) van de Verenigde Naties niet ver genoeg gaan vanuit ecologisch perspectief. Hickel is van opleiding een antropoloog. Hij is bovendien een Britse socialist en betaald adviseur voor de Green Deal van Eurocommissaris Frans Timmermans.

Naar een postgroeimaatschappij

Waar moeten die tien miljoen euro officieel voor dienen? Het is een projectsubsidie. Dankzij deze projectsubsidie is het project Pathways towards post growth deals (REAL) verzekerd van veel geld voor een periode van 72 maanden. Zes jaar dus, tot en met 2028.

De ERC schonk de drie wetenschappers deze miljoenen omdat volgens de organisatie meerdere crises één kluwen vormen. Door de klimaatverandering en de daaruit ontstane geopolitieke onveiligheid moet de manier waarop over economie gedacht wordt veranderen. Het project van de drie ecologische ontgroeiers moet het pad effenen voor wat de onderzoekers een ‘post growth’-tijdperk noemen. Een ‘universele planetaire welvaart’ die economische groei loslaat.

De bedoeling is dat Hickel, Steinberger en Kallis mogelijkheden, beleid, politiek enzovoort in kaart brengen om die postgroei-economie ideologisch te onderbouwen. Ze moeten ‘post-growth policy packages’ formuleren. Het doel is om ‘democratische modellen’ te voorzien om toekomstige bevolkingen toegang te geven tot energie, voedsel, onderdak, gezondheidszorg en sociale zekerheid. Daarbij moeten ze de politieke en praktische stappen identificeren om tot een postgroeimaatschappij te komen. Kortom ze moeten een ideologische programma schrijven.

Gevaarlijk idee

Het project kreeg, zoals gezegd, de naam REAL. De degrowth-agenda moet een transitie mogelijk maken om ‘een ecologisch stabielere en sociaal rechtvaardigere toekomst te realiseren’ dan met de huidige groeistrategieën. Lees een alternatief voor het kapitalistische systeem bedenken.

Maar Jayati Ghosh, professor economie aan de University of Massachusetts, noemde degrowth een ‘gevaarlijk idee’. En ook de invloedrijke ontwikkelingseconomist Wim Naudé van de universiteit van Aken schreef in juli nog dat de meest fundamentele tekortkoming van de degrowth-beweging haar ‘shorttermism’ is. Haar kortetermijndenken dus. De degrowth-beweging is volgens andere critici ‘niet links of niet rechts, maar achterlijk’. De oproep van de degrowth-beweging wordt door bijna elke econoom als een gevaarlijk experiment gezien.

De vraag is echter niet of over ontgroeien moet nagedacht worden. De vraag is waarom een betaalde adviseur van Europees commissaris Frans Timmermans bijna tien miljoen euro ontvangt om ideologische ‘beleidspakketten’ te bedenken? Iemand die al betaald werd voor zijn bijdrage toch nog veel geld toeschuiven. Het komt er op neer dat de Europese Commissie via de omweg van ERC de degrowth-beweging financiert. Erger zelfs, de Europese Commissie betaalt tot 2028 een gegarandeerd hoog inkomen aan de leiders van de degrowth-beweging.

Julia Steinberger

Europese Commissie gaf 10 miljoen euro aan degrowth-goeroes