Op het einde van de maand is het zover: Paus Franciscus komt naar België. En zoals voorzien is het vooral om, op zijn eigenzinnige Zuid-Amerikaanse manier, de zeshonderdste verjaardag van de Leuvense universiteit te vieren. De Alma Mater werd inderdaad gesticht op 9 december 1425 door een bul, uitgevaardigd door paus Martinus V. Leuven werd dan wel geen pontificale universiteit maar dan toch een katholieke.

Ooit was ze unitair maar sinds 1968 en na een regelrechte vechtscheiding is ze gesplitst. Wat ondergetekende nochtans positief vond, want de splitsing liet Waals-Brabant toe zich fantastisch te ontwikkelen.

De paus gaat bijgevolg opeenvolgend naar Leuven en naar Ottignies-Louvain-la-Neuve. En misschien moet Franciscus even een omweg nemen langs het Centre Cerfaux-Lefort, naast de Cyclotron van Louvain-la-Neuve.

Want op het einde van dit jaar zal dat Centre na 55 jaar definitief zijn deuren sluiten. Zonder enige twijfel is dat bijzondere boekencentrum het slachtoffer van de digitale evolutie van onze samenleving. Een fenomeen waarmee ook de gedrukte pers te maken heeft: journalisten schrijven meer en meer op het internet.

Het avontuur van het Centre begint in 1969, toen men, bij de verdeling van de bibliotheken, uitzocht hoe de nieuwe universiteit ook haar boekenrekken kon vullen en niet van nul moest herbeginnen.

Toch voelden sommige faculteiten zich niet op hun gemak. Onder meer de Franstalige faculteit Theologie vroeg zich af hoe men allerlei geschreven bronnen kon overhevelen. Andere faculteiten zaten met hetzelfde probleem en zo kwam het tot de oprichting van een gemeenschappelijke vzw waarvan het doel was een centrum op te richten om nieuwe bibliotheken te laten ontstaan in Wallonië. Het werd het centrum Cerfaux-Lefort. Genoemd naar Lucien Cerfaux en Louis-Théophile Lefort, twee vooraanstaande leden van de clerus, maar vooral ook eminente wetenschappers.

Al was er ook een derde belangrijke figuur gemoeid: E.H. Julien Ries, die op het einde van zijn leven nog kardinaal werd onder paus Benedictus. De drie promotoren kregen ook hulp en bijstand vanwege les Amis de Louvain (de oud-studentenvereniging), maar ook van de Acapsul, de vereniging van Franstalige leraars en vorsers die tijdens de perikelen rond het Walen buiten een belangrijke rol speelde in de politieke en culturele strijd.

Het initiatief kreeg ook steun van de Belgische Franstalige pers en ook van Luxemburgse en zelfs Franse kranten. Met het gevolg dat na de officiële verdeling van de centrale bibliotheek, de bibliothecaire toekomst van de UCL verzekerd was.

Vrachtwagens vol boeken

Op 21 oktober 1972, de dag na de opening van het eerste academisch jaar in Ottignies en in Louvain-la-Neuve, kwamen er niet minder dan 23 vrachtwagens vol boeken aan. En begin december nog eens 15 grote vrachtwagens vol boeken. Onder het bevel van legerkolonel Militis waren er niet minder dan driehonderdduizend boeken overgeheveld.

Een fantastisch resultaat want al vlug was men bewust van het succes van het Centrum : de verschillende faculteitsbibliotheken werden goed bediend. De doelstellingen van Cerfaux-Lefort werden prompt uitgebreid. Onder meer door ook universiteiten in de [Derde Wereld te helpen. En later, na de val van de Muur van Berlijn, dacht men ook aan de landen die na de Tweede Wereldoorlog onder de communistische dictaturen moesten leven.

Het avontuur kende dus veel succes. Bovendien was het ook een goede manier om de soms heel moeilijk verteerde transfer van de UCL in een positieve operatie van mecenaat om te toveren. Er was zelfs fierheid. Ook al omdat een groot aantal oud-studenten niet alleen hun portefeuille openden, maar ook zelf boeken aan Cerfaux-Lefort schonken.

Dat moest pauselijk eindigen! Professor en anthropoloog Julien Ries, specialist godsdienstengeschiedenis en super-bibliothecaris werd in 2012 beloond door de kardinaalsmuts. Een kroon op het werk.

Julien Ries

Cerfaux-Lefort, een boekenavontuur na ‘Walen buiten’