Kunstmatige intelligentie of AI is voor veel beleidsmakers een zorg. Fake news of AI-beelden zijn immers nauwelijks te onderscheiden van echte. Het Europees wetgevend werk over AI illustreert die bezorgdheid. Maar ondanks alle waarschuwingen, blijken de grote Vlaamse mediagroepen al volop met AI bezig. Vaak zelfs gesubsidieerd.

De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) en de Vrije Universiteit Brussel (VUB) organiseerden vorige week een debat over artificiële intelligentie. Met een mooi panel: de hoofdredacteurs van Knack, De Standaard, De Tijd, de grote baas van DPG Media, de AI-projectleider van de VRT en de Vlaamse minister van Media. Het auditorium zat afgeladen vol. Wat opviel na anderhalf uur palaveren? Defaitisme vooral. Of misschien toch niet?

Maar ook de VRT werkt dus met AI en heeft er grote plannen mee

Feit is wel dat de grote mediagroepen in Vlaanderen al volop met AI bezig zijn. En opvallend: deontologische vragen over de rol van de journalist of het belang voor de doelgroep kwamen niet ter sprake.

Grote plannen

Bert Bultinck, hoofdredacteur van Knack, vindt dat een echte mens altijd de laatste controle moet voeren. AI kan wel bepaalde processen goedkoper maken: vertalingen, samenvattingen, enzovoort. Zijn collega Karel Verhoeven van De Standaard wees wel op het mogelijk verlies van ‘stijl’.

Karel Degraeve, coördinator van de AI-werkgroep bij de VRT, was iets terughoudender. Bij de VRT werken ze in drie fasen: eerst intern informeren en enthousiasmeren, dan testen en trainen van de eigen mensen en ten slotte de implementatie. Maar ook de VRT werkt dus met AI en heeft er grote plannen mee.

Beter dan de mens

Isabel Albers, algemeen hoofdredacteur van De Tijd en l’Echo, zag het onderscheid tussen ‘creatie’ en ‘verdeling’ van de nieuwsproducten. Het laatste doen ze nu al met algoritmes. Uit vergelijkend onderzoek bleek dat bij het aanbieden van nieuwsproducten via bijvoorbeeld apps of de website het algoritme het altijd wint van menselijke keuzes. Lees: AI weet beter wat elke individuele abonnee of lezer leuk of interessant vindt en wat het meeste clicks of shares oplevert. Al zijn er natuurlijk ook gevaren, met name voor het business model van de mediagroepen. ‘Vertrouwen is het hoogste goed’, zei Albers.

Opvallend: DPG-baas Christian Van Thillo (executive chairman van DPG Media) maakte in het debat vooral grappen, inclusief een paar scherpe sneren naar Vlaams mediaminister Benjamin Dalle (CD&V). No love lost daar. Maar Van Thillo gaf wel toe dat zijn AI-team nu al koppen en teksten laat maken door AI. Bij DPG Media testen nu al een honderdtal journalisten de eigen AI-tools. Wat dus ook betekent dat zeventig procent van de journalisten nog niks doet met AI. Maar het is ‘aan de redactie om te beslissen hoe je ermee omgaat’. Anders gezegd: de hoofdredactie beslist.

Toch menselijkheid

Dat er hoe dan ook nog altijd mensen moeten aan te pas komen, daarover was de eensgezindheid in het panel totaal. Net zoals over de transparantie naar lezers, kijkers of luisteraars toe en de noodzaak om de auteursrechten hoe dan ook te garanderen. Want de ‘menselijke meerwaarde’ is essentieel. Uiteindelijk, werd gezegd, is het niet AI dat nieuws ruikt en naar de telefoon grijpt om rond te bellen en nieuws te maken. Volgens Albers zal meer AI in de journalistiek leiden tot nog meer mediaconcentratie. ‘Kleine spelers zullen gedwongen worden rond te kijken.’ Want AI is software, en dat kost veel geld.

In hun krantenkolommen staan minstens wekelijks zeer alarmerende artikels over de gevaren van AI, maar dat belet niet dat ze er zelf al volop mee bezig zijn

Verhoeven vroeg zich af wat er gaat gebeuren op het moment dat één groot medium ervoor kiest om volledig op AI over te gaan. Bultinck van Knack vond dat een buitenkans voor de anderen. En toen maakte Van Thillo een opvallend statement. Hij riep op om het beroep van journalist streng te gaan reguleren: ‘Iedereen kan zich tegenwoordig journalist noemen.’ De anderen zwegen zedig.

Conclusie? In hun krantenkolommen staan minstens wekelijks zeer alarmerende artikels over de gevaren van AI, maar dat belet niet dat ze er zelf al volop mee bezig zijn. Dé vraag is en blijft of nieuwswaarde nog een unique selling proposition is dan wel een parameter in een algoritme om kranten, tijdschriften, radio of televisie te verkopen.

Karel Degraeve

Vlaamse mediagroepen gebruiken nu al AI