Er zijn aanwijzingen dat het Internationaal Strafhof aanhoudingsmandaten klaar heeft voor de Israëlische premier Netanyahu, defensieminister Gallant en stafchef Halevy. Worden die uitgevaardigd, dan belanden we in een heel nieuwe dimensie van de existentiële oorlog die Israël momenteel voert. Met verregaande gevolgen.

Israël vecht vandaag op zes fronten: tegen Hamas in Gaza, Hezbollah in Libanon, in Syrië, tegen de Houthi’s in Yemen, op de Westoever en, natuurlijk, met Iran zelf. Het heeft er nu een vijand bij: het Internationaal Strafhof.

Den Haag

Er zijn twee internationale gerechtshoven in Den Haag. Het oudere Internationaal Hof van Justitie behandelt enkel geschillen tussen staten. De uitspraken ervan zijn niet afdwingbaar. Zuid-Afrika beschuldigde er eind vorig jaar Israël van intentionele genocide in Gaza. Israël, dat zelf ontstond als reddingsboei na een genocide, noemde de Zuid-Afrikaanse beschuldiging een pervertering van de rechtspraak. Een uitspraak van dit hof kan jaren op zich laten wachten.

Ook in Den Haag, bevindt zich het Internationale Strafhof, in 2002 opgericht als ‘Statuut van Rome’. Dat hof kan individuele personen vervolgen die zich schuldig maken aan oorlogsmisdaden en genocide. Het kan aanhoudingsmandaten uitvaardigen en de lidstaten vragen die uit te voeren. Zo’n 120 landen, met zowat alle Europese landen, traden toe tot het Strafhof. De Verenigde Staten en Israël ratificeerden hun toetreding niet.

Implicaties

De aanklager van het Strafhof, Karim Khan, een Brit van Pakistaanse oorsprong, zou eerstdaags aanhoudingsbevelen kunnen uitvaardigen ten laste van Israëlische regeringsleden en generaals. De implicaties daarvan zouden ingrijpend zijn.

Vooreerst voor de betrokkenen. Reizen zij naar het buitenland, kunnen zij in een land van het Statuut van Rome aangehouden en naar Den Haag overgebracht worden. De aanhoudingsbevelen zijn bovendien geheim, zodat eender welke Israëlische politicus of militair het risico loopt als oorlogsmisdadiger gearresteerd te worden. Daarnaast zou een aanhoudingsmandaat ook een morele blaam op Israël leggen. Dat past natuurlijk in de oorlogsstrategie van Hamas. Dat zit de Israëlische operatie uit en zet alles op het mobiliseren van de wereldopinie tegen Israël. Zo’n mandaat zou elke kans op een wapenstilstand met vrijlating van gijzelaars trouwens van tafel vegen. Hamas zou zich gesterkt zien en Israël zou zich na zo’n blaam niet kunnen neerleggen bij een Hamas-overwinning.

Verder zou een aanhoudingsmandaat de toenadering tussen Israël en de Arabische staten opnieuw blokkeren. Welke Arabische staat zou zich durven verzoenen met een oorlogscrimineel? Zo’n maatregel zou tot slot een grote opsteker zijn voor de antisemieten in het Westen. De pro-Palestijnse protestbeweging, die ook een anti-westerse ideologie is, zou triomferen. Een nieuw golf van Jodenhaat zou volgen.

Misdaden

Westerse landen trapten in 2002 in een val die ze door het globaliseren van het strafrecht ten koste van hun eigen rechtssystemen, zelf hadden gegraven. Toen zij toetraden wisten ze nochtans dat zo’n strafhof vrij spel zou bieden aan politieke rechters met een agenda tegen Amerika, tegen Israël, en tegen het Westen zelf.

Het bleek snel dat de dossiers tegen Amerikaanse soldaten in Afghanistan of tegen Israëlische leiders kwamen boven liggen. Dat was zo in 2008, in 2014 na de Gaza-oorlog, en zeker zodra Palestina kon toetreden. President Trump dreigde in 2018 met sancties tegen aanklagers die Amerikaanse militairen, Israëli’s en andere bondgenoten viseerden. Maar begin 2021 herriep president Biden dit decreet van zijn voorganger. Daarmee had aanklager Khan de weg vrij.

Waarom weigerden de VS en Israël in 2002 om toe te treden tot het Statuut van Rome? Militairen in buitenlandse operaties begaan soms misdaden. Dat gebeurde met Amerikaanse soldaten in Afghanistan en Irak, en dat gebeurde ook met Belgische militairen in Somalië. Om te vermijden dat hun militairen in plaatselijke gevangenissen zouden belanden en dubieuze procedures zouden ondergaan, eisen westerse staten van het land waar hun militairen opereren, dat die militairen enkel terecht kunnen staan voor eigen rechtbanken. Daarvoor dienen de SOFA’s, de statute of forces agreements. De NATO sluit die af, de EU en België eveneens. Zonder zulke akkoorden zou een vredesoperatie voor militairen een groot risico inhouden.

Oneer en oorlog

En toch gingen in 2002 zoveel landen, die nochtans streng waken over een rechtskader voor eigen soldaten, akkoord om aan een internationaal strafhof een universele bevoegdheid te verlenen. Mogelijk speelde de herinnering aan de gruwelen van de Joegoslavische burgeroorlog een rol. En er was natuurlijk de algemene euforie van een geglobaliseerde wereld, die de natiestaat overbodig maakte.

Mogelijk tracht president Biden de rechters in Den Haag nog tegen te houden. Mogelijk gaan enkele westerse landen met fatsoen de aanhoudingsmandaten, als ze worden uitgevaardigd, weigeren. Van de Belgische regering valt dat in ieder geval niet te verwachten.

Met zijn moordpartij op 7 oktober 2023 zocht Hamas bewust oorlog met Israël. De manier waarop Israël bij zijn operatie in Gaza het aantal burgerslachtoffers beperkt kon houden, is verbluffend, in het bijzonder vergeleken met precedenten zoals Mossul, Faluja of Manila. Heel die tijd werkt de Biden-administratie de Israëlische regering en leger diplomatiek en militair tegen. Dit terwijl een koor van westerse regeringen zonder ‘skin in the game’ Israël berispt of veroordeelt.

Dit is een oorlog als geen ander. De staat Israël wordt aangevallen door een terreurcoalitie, maar slaagt erin een militaire overwinning te behalen. Die overwinning wordt vervolgens door de acties van zijn westerse bondgenoten omgezet in een politieke nederlaag. Het is een bittere ervaring. Maar de prijs daarvoor zal niet uitsluitend door Israël betaald worden, want de ambitie van de terreurcoalitie is het Westen zelf. Ik denk daarbij aan de woorden van Winston Churchill: ‘Zij kozen oneer boven oorlog. Wat ze zullen krijgen is oneer, én oorlog’.

Karim Khan

Israël heeft er een vijand bij: het Internationaal Strafhof